موضوع : مجلس ختم در محمد [مسجد] قاسمی و تکیه تهرانیها به مناسبت کشته شدگان مسجد فیل
تاریخ سند: 29 مهر 1342
موضوع : مجلس ختم در محمد [مسجد] قاسمی و تکیه تهرانیها به مناسبت کشته شدگان مسجد فیل
متن سند:
محل: مشهد پس از آنکه روز چهارشنبه 24 /7 /42 مجلس تعزیه ایکه در خیابان طبرسی کوچه باغ منبع در تکیه قاسمی ها که بعنوان یادبود یکی از کشته شدگان واقعه شب شنبه منعقد شده بود و جلوگیری شد.در روز پنجشنبه 25 /7 /42 همانطوریکه اطلاع دارید با اجازه شهربانی در دو نقطه تکیه تهرانیها و تکیه قاسمی مجلس یادبودی بمناسبت واقعه فوق الذکر منعقد بود و در ساعت سه بعد از ظهر ابتدا به تکیه تهرانیها رفته و در آنجا با آقای طاهر احمد زاده که قبل از من آمده بودند تا ختم مجلس نشسته و آقای سیدان روی منبر بودند و بطور مختصر بیاناتی درباره اینکه این کشته ها در راه خدا و دین بوده است صحبت کردند و سپس برای برقراری و حفظ دین و اینکه مردم امروز ملجاء و پناهی ندارند بامام زمان متوسل شدند و سپس باتفاق آقای احمد زاده و سیدان و کاظم بامشکی با ماشین آقای احمد زاده به تکیه قاسمی رفته و در آنجا هم آقای سیدان مختصری درباره شهادت کشته ها و اینکه مقبول نظر الهی است سخنرانی کردند.
آقای محسن محسنیان، پرویز خرسند در آنجا بودند و پس از ختم مجلس اعلام شد که فردا یعنی جمعه مجلسی از طرف آیت اله میلانی در منزلشان منعقد است.
روز بعد جمعه 26 /7 /42 باتفاق آقای علی زرسازان بخانه آقای میلانی چون منزل ایشان مملو از جمعیت بود و آقای نوغانی روی منبر بودند به منزل روبروی ایشان رفتم و در آنجا آقای تدین مدیر دبستان تدین اردکانی، پرویز خرسند، مرتضوی و عده ای از دانش آموزان بودند و آقای نوغانی در سخنرانی خود ادامه مبارزه و خونخواهی را از طریق عقلانی و اینکه ایندو نفر روی عمد کشته شده اند و آیت اله میلانی تا کنون اقدامات لازم را نموده اند و بقیه کارها را تا آنجا که زمان اجازه می دهد ادامه خواهند داد و از مردم تقاضا نمودند که مبارزه خود و اقدامات خود را روی منطق و عقل ادامه دهند و در خاتمه سخنرانی خود آقای نوغانی اعلام داشتند که سه شب متوالی از اول نماز تا ساعت 7 بعد از ظهر بمناسبت دهه فاطمیه در منزل آقای میلانی مجلس روضه بر قرار خواهد بود و مدت 24 شب متوالی نیز در سر شور در منزل آقای قمصریان آقای نوغانی منبر خواهند رفت.
پس از ختم جلسه چند عدد تلگراف شهری آقای میلانی که بفصیحی و هاشمی نژاد شده بود برای اطلاع اینکه مردم بدانند که آقایان در زندان مشهد هستند و بر خلاف آنچه که شهرت دارد بتهران منتقل نشده اند بین مردم پخش شد پس از ختم مجلس آقای تدین پیشنهاد نمودند که تسلیتهائی از طرف جمعیت های مذهبی مشهد مثل نیکوکاران اسلامی.
کانون نشر حقایق1 .
انجمن تبلیغات اسلامی و انجمن دانشجویان برای تسلی افرادیکه عزادار شده اند در روزنامه خراسان چاپ شود و مجلسی نیز بمناسبت هفتم در یکی از روزهای هفته از طرف عده ای از بازاریان و افراد جبهه برگزار گردد و آقای اردکانی و عده ای دیگر هم موافقت کردند بشرط آنکه عده ای غیر از افراد جبهه اعلامیه دعوت بمجلس و انعقاد آنرا امضاء کنند مجلسی گرفته شود زیرا اگر امضاء افراد جبهه باشد ممکن است جلوگیری بشود و در ضمن چون قرار بود که امروز 27 /7 /42 دانشجویان سال اول و دوم دانشگاه که بعنوان اعتراض بشهریه مدتی است مبارزه می کنند تعطیل کنند و روی همین اصل جلسه ای هم دیروز در خیابان جنت خود دانشجویان داشته اند تا شاید بتوانند تعطیل امروز را توسعه بیشتری بدهند و بخشها و بیمارستانها را تعطیل کنند تا اینکه دو نتیجه برای دانشجویان حاصل شود هم در خارج بعنوان همدردی و هم در داخل دانشکده برای مقصود خود نتیجه گرفته باشند مذاکره ای بشود.
البته از دانشجویان در آنجا عده زیادی نبودند و همان عده ای هم که بودند معتقد بودند که آمادگی وجود ندارد.
روی همین اصل دیروز بعد از ظهر بمنزل آقای اسماعیل اعظم انترن بیمارستان شاهرضا و آقای اسماعیل زاده و نادری رفتم و از آنها راجع باعتصاب و اینکه دانشجویان چه تصمیمی گرفته اند سئوالاتی نمودم ولی همگی اظهار بی اطلاعی کردند حتی در بیمارستان و بخشها که ما امروز صبح کار می کردیم هم مذاکره ای در این باره نشده است و ما اطلاعی نداریم.
البته باید در نظر داشته باشید اگر اعتصابی پیش آید بهره گیری آن غیر از مسئله شهریه خواهد بود و بلافاصله در شهر شایع خواهد شد که دانشجویان بعنوان پشتیبانی از علماء و ابراز همدردی با خانواده های کشته شدگان دست باین عمل زده اند ونظر مردم هم اکنون نسبت به جبهه و اینکه در مشهد کاری نموده است بهتر خواهد شد.
البته همانطوریکه می دانید رهبری دانشجویان در مسئله شهریه با افتخاری است و او توانسته است با وجود اینکه در سال تحصیلی جاری مخالفین جبهه در کلاس های پنجم و ششم نسبتا قوی می باشند در کلاسهای پائین نتیجه نسبتا خوبی بدست آورده و مجددا جلساتی که در اول صورت مسئله صنفی و خصوصی را داشت کم کم رنگ سیاسی بدهد و بصورت جلسات جبهه در آورد.
در خاتمه بطوریکه آقای روحانی دیروز اظهار می داشت تأمین زندگی خانواده برای آقای هاشمی نژاد و فصیحی شده است و در روز پنجشنبه مبلغی پول توسط آقای میلانی برای خرج خانه نامبردگان بمنزلهایشان داده شده است.
تأیید شده است.
29 /7 /42 بشهربانی نوشته شود.
پرویز خرسند و طاهر احمدزاده و افتخاری را بدون تظاهر باین سازمان معرفی نمایید.
30 /7 /42 محترما بعرض میرسد: بعد از تاریخ 24 /7 به آقای طاهر احمد زاده چندین بار توسط آنهائیکه در وی نفوذ دارند نسبت به اقداماتی که بعمل می آورد تذکر دوستانه داده شده مستدعی است موافقت فرمایند تا مشاهده اقدامات جدید از طرف وی فعلاً جلب نشود.
30 /7 /42 بسیار خوب دو نفر دیگر را طبق...
(انتقادات اهالی مشهد مقدس راجع به حادثه جانگداز مسجد فیل بمتصدیان امور) جناب آقای دادستان خراسان ـ رونوشت جناب آقای دادستان نظامی خراسان رونوشت جناب آقای دادستان کل کشور رونوشت جناب آقای دادستان کل ارتش ما امضاء کنندگان زیر باستناد مشاهدات و اطلاعات صحیح خود در شب 23 /7 /42 واقعه خونین مسجد فیل حتی باستناد آن قسمت از خبر این واقعه که در شماره 4134 روزنامه خراسان درج گردیده و قعطعا طبق معمول باطلاع و سانسور مقامات انتظامی بوده که عینا بشرح زیر درج میشود (بقرار اطلاع از چند شب قبل در مسجد فیل واقع در خیابان سفلی آقای شمس الدین هاشمی نژاد واعظ بمنبر رفته و مطالبی که ایراد مینمودند بر خلاف امنیت عمومی تشخیص داده شد باین جهت از طرف مقامات ذی صلاح دستور جلب نامبرده داده شد و مأمورین شهربانی برای دستگیری وی بمسجد فیل رفته و در موقع بازداشت نامبرده عده ای اجتماع کردند و مأمورین برای متفرق ساختن مردم تیراندازی نموده) دستگاه انتظامی مشهد و مأمورین مربوطه را در بوجود آوردن حادثه جانگداز و دل خراش مسجد فیل در لیله 24 مهر ماه 42 بدلائل زیر مسئول و مجرم شناخته و علیه آنان اعلام جرم میکنیم و تقاضای تعقیب مجرمین را داریم.
1ـ ثقه الاسلام آقای هاشمی نژاد خطیب مذهبی 10 شب در منزل آقای کراچیان و 5 شب در منزل آقای فاطمی و دو شب قبل از حادثه در مسجد فیل متوالیا سخن گفتند و روی نوار ضبط شده و موجود است و در تمام سخن رانی ها سخنی بر ضد امنیت کشور نگفته و مردم را تحریک باخلال در امنیت ننموده و اهانتی بمقامی نکرده و تمامی مطلب ایشان مبنی بر اصول اسلام و قانون اساسی کشور بوده است.
2ـ در تمام این مدّت مردم با کمال نظم و آرامش به پای منبر ایشان می نشستند و پس از خاتمه منبر باز با نهایت نظم و آرامش متفرق می گشتند و کوچکترین حادثه ای رخ نداد.
3ـ معظّم له صریحا و بکرّات اعلان مینمود که هر گاه مقامات انتظامی و ذیصلاح بروش سخن من ایراد دارند و آنرا خلاف حقیقت یا قانون تلقی میکنند باینجانب کتبا تذکر فرمایند تا عینا این تذکر را با کمال امانت باطلاع مردم برسانم و اگر اشتباه با من باشد حرف خود را پس میگیرم و اظهار تشکر مینمایم.
4ـ بر فرض آنکه با دعای مقامات انتظامی سخنان ایشان بر خلاف امنیت تشخیص داده شده و دستور جلب نامبرده صادر گردید چرا مأمورین برای جلب ناطق بمسجد فیل رفتند و برای اجرای دستور خود نمائی و تظاهر کردند و دست بتوقیف ایشان در میان جمعیت کثیر مسجد زدند.
5ـ چرا مأمورین انتظامی مانند هزاران افرادیکه اشخاص را در منزل و یا در راه توقیف میکردند برای توقیف ناطق بمنزل او نرفتند و یا در مسیر توقیف نکردند و حتی چرا از عصر آن روز درب مسجد فیل را قبل از تشکیل مجلس و ازدحام مردم نبستند و یا با بیان مجلس را ملزم بتعطیل آن ننمودند چنانکه بارها مأمورین انتظامی درب مسجد جامع گوهر شاد را بستند و از انعقاد مجلس جلوگیری کردند و یا صاحبان مجالس را ملزم بتعطیل آن کردند.
بنا بمراتب بالا هیچگونه تردیدی نیست که مقامات انتظامی شهر علاوه بر آنکه اقدام بتوقیف غیر قانونی ناطق نمودند اصولاً در نحوه توقیف تعمّد داشته و مسبب حادثه فجیع شب سه شنبه 23 مهر ماه 42 و قتل و جرح عده ای بی گناه شده اند لذا جرم آنان مسلم و مستحق کیفر قانونی میباشند بدیهی است سرعت در رسیدگی بجریان حادثه و تعقیب مأمورین مربوط [مربوطه] مرحمی بر قلوب جریحه دار ملّت مسلمان بالاخص بازماندگان مقتولین بوده و وسیله تنبهّی برای مأمورین که مخّرب و آشوب طلبند میباشد.
اهالی شهرستان مشهد 30 /7 /42 امضاء آقایان نزد آیۀ اللّه العظمی میلانی موجود است.
توضیحات سند:
1ـ کانون نشر حقایق اسلامی در سال 1323 و در دوران قدرت و فعالیت حزب منحله توده با هدف مبارزه علیه مرام کمونیزم و سایر افکار ضد دینی بدون کسب مجوز قانونی اعلام موجودیت نمود.جلسات آن ابتدا به صورت سیّار تشکیل می گردید و سخنرانی های دینی و روشنگر آن توسط محمد تقی شریعتی (مؤسس) انجام می شد.
این کانون از بدو تأسیس تا سال 39 در واقع یک محفل دینی بود، امّا بعدها در پوشش جلسات مذهبی، به محل مناسبی جهت اخذ تصمیمات سیاسی تبدیل گردید.
البته سخنگوی کانون، محمد تقی شریعتی عقیده داشت که صلاح است به صورت یک مکتب دینی بر قرار باشد تا مردم بدون در نظر گرفتن مطالب سیاسی به کانون گرایش پیدا کنند وقتی که به این سازمان راه یافتند خود حق را از باطل تشخیص خواهند داد و بعلاوه هر گاه احزاب و دستجات سیاسی در معرض خطر قوای انتظامی قرار گیرند این کانون از هر نظر در امان خواهد ماند.
بتدریج، مردم و خصوصا دانشجویان و دانش آموزان جذب کانون شدند و در انجمن تبلیغات اسلامی و تعلیمات اسلامی چنان بدان گرایش پیدا کردند که پس از مدّتی جز نام، دیگر اثری از آنها باقی نماند.
ر.ک : سند شماره 6850 /9 ه ـ 5 /5 /44