موضوع: حزب ایران نوین
تاریخ سند: 19 تیر 1345
موضوع: حزب ایران نوین
متن سند:
به: ۳۲۱ شماره: ۳۸۹- ۳۰۰ الفاز: ۳۰۰ الف تاریخ: 19 /4 /45
موضوع: حزب ایران نوین
از ساعت ۱۷ روز سه شنبه گذشته جلسه فراکسیون حزب ایران نوین در محل اطاق خصوصی مجلس شورای ملی با حضور آقایان هویدا نخست وزیر، دکتر صدر وزیر کشور، دکتر هدایتی1 وزیر آموزش و پرورش، خسروانی وزیر کار و دبیر کل حزب ایران نوین و شرکت عده‌ای در حدود ۹۰ نفر از نمایندگان مجلس عضو فراکسیون حزب ایران نوین تشکیل گردید. این جلسه در تعقیب مذاکرات جلسه قبل که قرار شده بود آقایان مهندس ارفع، دکتر سعید2، مهندس آصفی، تقاضاهای اعضاء فراکسیون را یادداشت و در جلسه بعد که با حضور نخست وزیر و هیأت دولت تشکیل می‌شود آنها را مطرح نمایند بحث شد. ابتدا آقای دکتر سعید با لحن بسیار تندی از اینکه دولت خواسته‌های نمایندگان را در حوزه‌های انتخابیه مورد توجه قرار نمی‌دهد صحبت نمود و مخصوصاً یادآوری کرد که علت عدم پیشرفت حزب ایران نوین در نتیجه ندادن پول به شعب حزب در شهرستان‌ها است و چون شعب حزب در شهرستان‌ها حتی قادر به پرداخت اجاره خود نیستند حزب ایران نوین نمی‌تواند فعالیت کند و مردم را به خود جلب کند. بعد آقای مهندس حیدرقلی ارفع به طور مفصل راجع به نحوه تشکیل حزب و مبارزات حزبی صحبت کرد و گفت چون حزب ایران نوین روش صحیح مبارزه حزبی را اعمال نمی‌کند لذا نتوانسته است در میان مردم نفوذ کند. سپس آقای مهندس آصفی نفر سوم با لحن بسیار استهزاءآمیزی اقدامات دولت را در شهرستان‌ها تخطئه کرد و گفت که مأمورین محلی و فرمانداران و استانداران اغلب ضد حزبی هستند و به نمایندگان حزب موقعی که برای سرکشی به حوزه انتخابیه می‌روند توجهی نمی‌کنند و دولت هم از تغییر آنها عاجز است. مهندس آصفی به طور خلاصه علت عدم پیشرفت حزب را در کشور عدم همکاری مأمورین مخصوصاً فرمانداران و استانداران غیر حزبی دانست و به دولت حمله کرد که چرا به مأمورین دستور نمی‌دهد با نمایندگان عضو حزب ایران نوین در توسعه حزب همکاری نمایند. مشارالیه همچنین انجام نشدن تقاضاهای نمایندگان را در مورد کارهای عمرانی حوزه انتخابیه از طرف دولت مورد انتقاد قرار داد. در این موقع آقای هویدا نخست وزیر که او انتقادات این عده از نمایندگان که به اصطلاح ترجمان احساسات عموم نمایندگان عضو حزب ایران نوین بودند خیلی برافروخته و به طور غیر عادی عصبانی شده بود و با صدای بلند به نمایندگان حاضر در جلسه حمله کرد و گفت شما که همه چیز را از دولت می‌خواهید اول بگویید چرا از ۱۴۰ نفر فقط ۹۰ نفر به جلسه آمده‌اید و این دلیل عدم علاقه شما به حزب و انظباط حزبی است. سپس آقای هویدا گفت شما همه‌اش مسائل کوچک را راجع به فلان جاده فرعی یا ساختمان فلان مدرسه و یا تغییر فلان مأمور مطرح نمی‌کنید و نمی‌دانید و از دولت نمی‌پرسید که پس این ۲۳ میلیارد ریال بودجه را به چه نحو به مصرف رسانیده است. آقای هویدا افزود که ما کارهای مهم مانند ذوب‌آهن و زیر بنای اقتصادی کشور را انجام داده‌ایم که شما به عنوان نماینده ملت یا از آن بی‌خبرید یا به آن اقدامات توجه ندارید. آقای هویدا در آخر گفت که شما انتقاد می‌کنید که مأمورین دولت در پیشرفت حزب با شما همکاری نمی‌کنند ولی این وظیفه شماست که با آنها مبارزه کنید و حتی اگر لازم شود به زندان بروید ولی حزب خود را پیش ببرید. خلاصه اینکه اظهارات آقای هویدا تمام نمایندگان حزب حاضر در جلسه را به شدت ناراحت کرد به طوری که چون آقای خسروانی دید کار دارد خراب می‌شود و ممکن است بین نخست وزیر و نمایندگان سخنان تندی رد و بدل شود با ایراد نطقی به این مضمون که سوءتفاهمی شده است کوشش کرد که بین نخست وزیر و نمایندگان فراکسیون را التیام بخشد ولی با وجود این ناراحتی عمومی از سخنان هویدا تا آخر ادامه داشت. آقای محسن خواجه‌نوری هم سعی کرد که در این زمینه یک آشتی ایجاد کند ولی موفق نشد و به قول نمایندگان در نتیجه این جلسه نه تنها دولت و فراکسیون با هم نزدیکتر نشدند بلکه فاصله آنها زیادتر هم شد. در این موقع آقای کهزاد البرزی با لحنی تند دولت را مورد انتقاد قرار داد و در تأیید صحبت‌های آقای مهندس آصفی گفت: در مسجد سلیمان آقای تفضلی سال‌هاست که فرماندار است و چون قوم و خویش و همشهری آقای دکتر اقبال رئیس شرکت نفت است شما جرأت ندارید آن را تغییر دهید و او به عنوان فعال مایشاء در مسجد سلیمان مشغول حمایت است و دکتر اقبال از او حمایت می‌کند.
توضیح و نظریه منبع:
با اینکه قرار بود در این جلسه دولت به تقاضاهای نمایندگان درباره نحوه تشدید فعالیت حزب در شهرستان‌ها توجه کند و تسهیلات لازم را فراهم نماید ولی اینقدر صحبت‌های نخست وزیر و نمایندگان نسبت به هم تند بود که هیچ مسئله‌ای حل نشد و بدون نتیجه نخست وزیر و نمایندگان جلسه فراکسیون حزب ایران نوین را ترک کردند و معلوم نشد که بالاخره برای توسعه حزب در شهرستان‌ها نمایندگان چکار باید بکنند. هم اکنون دائماً در سراسری مجلس بین نمایندگان حزب روش تند هویدا در جلسه فراکسیون مورد گفتگو است و امروز آقای مهندس آراسته یکی از اعضا فراکسیون حزب ایران نوین می‌گفت که باید بین دولت حزبی و فراکسیون یک جلسه آشتی‌کنان ترتیب داده شود و الا کار خراب است.
توضیحات سند:
___١- دکتر هادی هدایتی: هادی هدایتی در سال ۱۳۰۲ هجری شمسی متولد گردید و پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال ۱۳۲۵ لیسانس حقوق و در سال ۱۳۲۹ لیسانس ادبیات گرفت و جهت ادامه تحصیل به فرانسه رفت. او در سال ۱۳۳۱ دکترای ادبیات و در سال ۱۳۳۲ دکترای حقوق گرفت و تا نیمه اول سال ۱۳۳۲ از اعضاء فعال حزب توده بوده آشنایی او با حسنعلی منصور باعث ترقی او گردید و او فهمید که منصور با آمریکائی‌ها بند و بست دارد می‌تواند نردبان ترقی او باشد و منصور نیز جهت اداره مملکت دنبال افراد تحصیل‌کرده می‌گشت پس از او دعوت کرد که به تهران بیاید هدایتی هم بدون تأمل از حزب توده استعفاء کرد و به کانون مترقی منصور پیوست و جزء ۹ نفراعضای اصلی و مؤسسین کانون مترقی درآمد. او در آغاز در دارالترجمه وزارت اقتصاد درآمد و در دانشکده ادبیات به تدریس پرداخت و سپس مشاور حقوقی شرکت سهامی بیمه ایران، مشاور عالی وزیر کار، مشاور عالی وزیر بازرگانی، مشاور عالی شورای عالی اقتصاد، گردید. و در انتخابات دوره ۲۱ مجلس به پیشنهاد کانون مترقی کاندیدای وکالت از شهر ری شد و به وکالت رسید. و پس از رسیدن منصور به نخست وزیری در ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ به عنوان وزیر مشاور انتخاب شد. و او که تا این روز به عنوان یک کمونیست مغضوب آمریکا بود از این بعد او را به عنوان یک دوست سفارت آمریکا در تهران نام گرفت. منصور در ۱۵ آذر ۱۳۴۳ هادی هدایتی را به عنوان وزیر آموزش و پرورش که تا قبل از او وزارت فرهنگ نام داشت معرفی کرد. و مهمترین کار او برهم زدن اعتصاب معلمان بود که پس از چند روز بعد از وزارت هدایتی اعتصاب کرده بودند. او توانست از آن بهره‌برداری نماید وغائله را به نفع رژیم به پایان برساند. دکتر هدایتی در کابینه‌های آموزگار و شریف امامی پست وزارت نداشت و به ریاست کل سازمان بیمه مرکزی رسید. با پیروزی انقلاب اسلامی به پاریس رفت و اکنون نیز در پاریس زندگی می‌کند. «علی بهزادی، شبه خاطرات، ص ۷۶۳»
۲- دکتر جواد سعید: جواد سعید پزشک متخصص گوش، حلق و بینی بود خدمات اداری خود را در بهداری راه‌آهن شروع کرد. در گروه مترقی که توسط حسنعلی منصور تشکیل شد عضویت داشت و پس از تشکیل حزب ایران نوین در این حزب فعالیت داشت پس از انحلال احزاب و تشکیل حزب رستاخیز به عضویت آن درآمد و مدتی دبیر کل حزب رستاخیز شد. از دوره ۲۱ مجلس به مجلس شورای ملی راه یافت و مجموعاً ۴ دوره وکیل بود و مدتی نیز نائب‌رئیس مجلس بود. جواد سعید در دوره بیست و چهارم مجلس با عبدالله ریاضی که پانزده سال ریاست مجلس را داشت بر سر ریاست مجلس به رقابت برخاست و جواد سعید در مهرماه ۱۳۵۷ به ریاست مجلس انتخاب شد و در دوم مهرماه ۱۳۵۷ در زمان کابینه شریف امامی حزب رستاخیز منحل گردید و دکتر سعید اعلام کرد که در کشور هیچ حزبی نداریم. در زمان تصدی ریاست مجلس می‌خواست وانمود کند که مجلس در مسیر انقلاب است و در جلسات علنی مجلس تعدادی از نمایندگان به انتقاد از نخست وزیران پرداختند. اما امام خمینی (ره) اعلام نمود که مجلس غیر قانونی می‌باشد. در اواخر دی‌ماه سال ۱۳۵۷، شاه هنگام خروج از کشور شورای سلطنت را تشکیل داد و جواد سعید نیز به عنوان عضو شورای سلطنت انتخاب شد. او قبل از ۲۲ بهمن با مبلغ ۵۰ میلیون دلار از کشور فرار کرد. بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی، ج ۲، ص ۷۴۶