موضوع : اوضاع عراق
تاریخ سند: 28 مهر 1338
موضوع : اوضاع عراق
متن سند:
شماره : 84 طبق اطلاع رسیده : 1ـ چندی قبل در منطقه پشتدر بتن سگی قبا و شلوار روحانیت پوشانیده و عمامه سفید بر سرو شال حاجیانه به کمرش بسته و در کوچه ها گردانده اند مالک آنجا شخصی را که مرتکب این عمل گردیده به قتل رسانیده و سگ را با همان وضع و لباس در ماشین گذارده به بغداد نزد عبدالکریم قاسم برده جریان را به او اطلاع و تقاضا می کند که به این اوضاع موهن و ناهنجار که اهانت به مذهب و دین است خاتمه دهد.عبدالکریم قاسم به وی پاسخ می دهد که فعلاً هیچ کاری در این باره (مبارزه با کمونیستها) از دستم بر نمی آید فعلاً دولت عراق در پشتدر نفوذ و قدرتی نداشته و مالکین و متنفذین اعتنائی به دولت عراق ندارند.
2ـ چند شب پیش به آبادیهای هرگینه و بنا و سوته عراق خبر می رسد که چته های1 ایرانی آمده اند فورا بیست نفر پلیس سوار و دو ماشین پلیس و عسکر از پنجوین حرکت و به معیت تفنگچیان عشایر با چند صندوق فشنگ و مسلسل به محلهای دره شیلان آوی و کوه کژان واقع در مرز مقابل بایوه و آسنوه آمده پس از مدتی که خبر را بی اساس می بینند مراجعت می نمایند.
3ـ بغداد در حال بحرانی و چهارصد و پنجاه نفر از طرفداران عبدالسلام عارف و رشید عالی گیلانی2 و جمهوری متحده عرب را زندانی و 36 نفر از آنها محکوم به اعدام شده اند.
4ـ نیروی جمهوری متحده عرب به مرز عراق آمده و قوای عراق نیز که افسرانش کرد هستند به مرز سوریه رفته اند عبید پسر و مصلح برادرزاده ملامصطفی بارزانی با عده ای در حدود ده الی پانزده هزار نفر عشایر و همچنین میرحاج و اسعد خوشه وی (بقعره و عامدی) [به] مرز سوریه جهت کمک به قوای دولتی رهسپار شده اند.
گیرندگان : مدیریت اداره کل سوم جهت استحضار 28 /7 /38 ـ 3500/کد 12 10 /8 /38 ـ پژمان 872 ـ الف بخش 2
توضیحات سند:
1ـ چته : به نیروی غیر نظامی مسلح که به دنبال سرقت اموال مردم منطقه بود اطلاق می گردید و به افراد وابسته به حزب دمکرات چون اکثرا به همین صورت به روستاهای مرزی وارد می شدند و از مردم به زور (یارمتی) کمکهای مالی جمع آوری می کردند نیز گفته می شد.حزب دمکرات کردستان ایران به روایت اسناد ساواک، جلد 1، ص 7.
2ـ رشید عالی گیلانی در سال 1893 م در بغداد متولد شد و تحصیلات خود را در همین شهر گذرانید طرفدار ناسیونالیسم عربی بود و در راه آن کوشش کرد.
در سال 1925 تا 27 وزیر دادگستری کشور عراق بود و پس از آن رئیس دفتر مخصوص و مشاور ملک فیصل اول پادشاه عراق شد و در راه کسب استقلال عراق با او همکاری کرد.
از سال 1933 تا 41 سه بار به مقام نخست وزیری عراق رسید و در ماه آوریل 1941 کودتای ضدانگلیسی عراق را رهبری کرد و خود نخست وزیر «حکومت ملی» شد و برای پیروزی آن به نازی های آلمان گرایش پیدا کرد.
انقلاب ضدانگلیسی رشید عالی گیلانی در گرما گرم جنگ جهانی دوم، ضربه محکمی بر انگلیسی ها وارد آورد و نقشه های جنگی آنها را آشفته کرد.
بدین جهت، در مدتی کمتر از دو ماه ـ به دستیاری پروردگان عرب خود ـ آن را برانداختند.
رشید عالی به ایران پناهنده شد و پس از آن به آلمان و از آنجا به عربستان سعودی رفت و در سال 1942 در غیاب محکوم به اعدام گردید.
رشید عالی پس از 16 سال تبعید، به دنبال انقلاب 1958، وارد عراق شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت.
رشید عالی و عبدالسلام عارف در دسامبر 1958 به اتهام توطئه بر ضد عبدالکریم قاسم، بازداشت، محاکمه و محکوم به اعدام گشتند ولی حکم درباره ایشان اجرا نشد و رشید عالی در 1961 بخشوده شد و پس از آزادی به بیروت مهاجرت کرد و در سال 1965 در همانجا درگذشت.
در خاورمیانه چه گذشت، ناصرالدین نشاشیبی، مترجم.
م.
ح.
روحانی، ص 593 و 594.