نخست وزیری
تاریخ سند: 18 آبان 1338
نخست وزیری
متن سند:
نخست وزیریشماره: ۱۱۳۲۸/ب
تاریخ: 18 /8 /1338
مدیریت کل اداره سوم
پیرو شماره 10129 /1ب2- 11 /2 /38 چون قرار است سالنامه Who s the U.A.Rwho inNear East درسال جاری در حدود ده صفحه درباره ایران اختصاص دهد مقتضی است دستور دهید هرچه زودتر مدارک زیر را تهیه و برای چاپ در سالنامه مذکور به اداره کل دوم ارسال دارند تا در چاپ و انتشار آن تاخیری رخ ندهد.
۱) تمثال اعلیحضرت همایون شاهنشاه
۲) عکس و بیوگرافی مختصر آقای دکتر اقبال نخست وزیر
۳)" " " " صدرالاشرف1 رئیس مجلس سنا
4) " " " " سردار فاخر حکمت رئیس مجلس شورای ملی
۵) "" " " تیمسار ارتشبد هدایت
6) " " " " آقای مهندس خسرو هدایت
7، کتابچه محتوی اسامی و آدرس آقایان سناتورها و نمایندگان مجلس شورای ملی که باید از بازرسی مجلس سنا و دفتر مجلس شورای‌ملی اخذ شود.
توضیحات سند:
1۔ صدرالاشرف: محسن صدر فرزند سید حسین فخرالذاکرین در سال ۱۲۵۰ هجری شمسی در یک خانواده روحانی در محلات به دنیا آمد. پدر او سید حسین روضه‌خوان بود. سید محسن صدر پس از تحصیل علوم دینی معمم شد و مدتی شغل پدر را در پیش گرفت تا اینکه به تهران آمد و به جای عمویش سید صدرالدین ملقب به صدرالاشراف معلم یکی از پسرهای ناصرالدین شاه (نصرت‌الدین میرزا سالارالسلطنه) شد و هنگامی که سالارالسلطنه به حکومت همدان رسید معلم وی نیز که در این تاریخ به صدرالاشراف ملقب شده و به عنوان سرپرست و پیشکار سالارالسلطنه با او به همدان رفت. صدرالاشراف در اوایل مشروطیت وارد وزارت عدلیه شد. بعد از بمباران مجلس و بازداشت عده‌ای از آزادی‌خواهان به فرمان محمدعلی شاه برای بازجوئی از زندانیان و تعیین تکلیف آنان به باغشاه محل بازداشت زندانیان فراخوانده شد.از وقایع مهم دیگر زندگی صدرالاشرف ریاست دادگاه تجدید نظر گیلان در زمان قیام جنگل است که در جریان همین مأموریت بود که مدتی هم به دست جنگلی‌ها اسیر و زندانی شد. بعد از کودتای ۱۲۹۹ ابتدا به ریاست استیناف (دادگاه تجدید نظر) آذربایجان منصوب شد و در تشکیلات نوین عدلیه ابتدا به معاونت دادستان کل و سپس به ریاست دادگاه انتظامی قضات و سرانجام به ریاست شعبه تمیز و دادستانی کل دیوان تمیز رسید و در شهریور ماه سال ۱۳۱۲ برای نخستین بار در دوره دوم نخست وزیری فروغی به وزارت دادگستری منصوب شد. صدرالاشرف بعد از منصوب شدن فروغی در کابینه جم در مقام وزارت دادگستری ماند تا اینکه در جریان تعقیب علی منصور وزیر راه و متهمان پرونده وزارت راه که به تبرئه متهمان انجامید خود او نیز مغضوب گردید و در مهر ماه ۱۳۱۵ از وزارت معزول و خانه نشین شد.صدرالاشرف در ادوار یازدهم تا چهاردهم مجلس شورای ملی نمایندگی محلات و خمین را به عهده داشت و تا هنگام نخست وزیری وکیل مجلس بود. او در تیر ماه سال ۱۳۲۴ بعد از کابینه حکیمی نخست وزیر ایران شد. که اقلیت مجلس به رهبری دکتر مصدق و نمایندگان حزب توده با نخست وزیری او مخالفت کردند و تا یکماه نتوانست اعضاء کابینه خود را به مجلس معرفی کند. اوضاع آذربایجان در دوران نخست وزیری صدرالاشرف روبه وخامت گذاشت و با تشکیل فرقه دمکرات به رهبری سید جعفر پیشه‌وری مقدمات قیام مسلحانه در آذربایجان تحت حمایت سربازان ارتش سرخ شوروی فراهم شد. صدرالاشرف سرانجام پس از قریب چهارماه نخست وزیری تحت فشار اقلیت مجلس و تحریکات ارتش سرخ در مناطق شمالی کشور و وخامت اوضاع در آبان ۱۳۲۴ پس از ۴ ماه نخست وزیری استعفا داد. او پس از کناره گیری از مقام نخست وزیری مدتی بیکار بود تا اینکه در سال ۱۳۲۹ در زمان نخست وزیری رزم‌آرا استاندار خراسان شد ولی بعد از انتخاب دکتر مصدق به نخست وزیری از کار برکنار شد. صدرالاشرف بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به سناتوری انتخاب شد و در سال ۱۳۳۴ بعد از استعفای تقی‌زاده به ریاست مجلس سنا انتخاب شد. مجلس صدرالاشرف در سال ۱۳۴۱ در سن ۹۱ سالگی درگذشت.
«بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی، ج ۱، ص ۲۸۶»