بولتن: ویژه
تاریخ سند: 21 تیر 1357
بولتن: ویژه
متن سند:
نخستوزیرىامنیت داخلى
شماره: 4407 /312 13570421 تاریخ: 21 /4 /2537
بولتن: ویژه
درباره اظهارات على امینى نخست‌وزیر اسبق
این بولتن شامل 2 برگ است
احسان نراقى1 با اطلاع و اجازه قبلى در تاریخ 18 /4 /2537 براى صرف شام در منزل على امینى نخست‌وزیر اسبق حضور یافته و مذاکرات مفصلى با یکدیگر داشته‌اند.
در این ملاقات على امینى درباره اوضاع جارى کشور صحبت و ضمن اشاره به اظهارات مقامات مسؤول درباره مسائل مختلف مملکتى، اضافه نموده این تضادها و تناقض‌گویى‌ها نشان‌دهنده آشفتگى اوضاع است. جمشید آموزگار نخست‌وزیر مرد خوبى است ولى قادر به اداره امور مملکت نبوده و از عهده کار برنخواهد آمد. آمریکا و دول غربى چون بیم آن را دارند که وضع مملکت بهم بخورد و به دست کمونیست‌ها بیافتد، شدیداً نگران اوضاع ایران مى‌باشند و تلاش مى‌کنند اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر را تشویق به انجام اصلاحاتى بنمایند و فشار زیادى وارد مى‌آورند، ولى معظم‌له در محظورهاى مختلفى مخصوصاً از لحاظ افراد خانواده سلطنتى مى‌باشند و کارى نخواهند کرد و من مى‌ترسم این سیاست‌هاى خارجى با اقدامات خود، معظم‌له را خسته نمایند و شاهنشاه در اثر خستگى کار را رها کنند و وضع خطرناکى پیش آید و اگر نجنبیم همه چیز از بین خواهد رفت. وضعى که ایجاد شده دارد شاهنشاه آریامهر را خسته مى‌کند. راه آینده و سمت حرکت روشن نیست. معظم‌له نمى‌دانند چه کنند و متأسفانه تنها مانده‌اند، هیچکس نیست کارى بکند و کمکى بنماید.
فاصله بین دولت و مردم وسیع‌تر شده و مردم بسیار به اوضاع بدبین مى‌باشند. رابطه با روحانیت به این کیفیت نمى‌تواند ادامه یابد. چندى پیش عده‌اى از سناتورها و پیرمردها که نگران اوضاع مى‌باشند، فکر کرده‌اند بروند مطالبى را به عرض شاهنشاه آریامهر برسانند. یکى از آنها که افتخار شرفیابى پیدا کرده و به مجرد اینکه خواسته در این زمینه مطلبى بگوید شاهنشاه آریامهر درب خروجى را به او نشان داده‌اند. با این ترتیب تصور مى‌کنم وضع هر روز وخیم‌تر شود و حتى به انتخابات آینده نیز نکشد که حوادثى پیش آید.
مراتب جهت استحضار بشرف عرض مبارک ملوکانه می‌رسد.
توضیحات سند:
1ـ احسان نراقى:فرزند حسن و در سال 1305 در کاشان و در یک خانواده روحانى متولد شد و تحصیلات عالى خود را در فرانسه در رشته دکتراى جامعه‌شناسى به پایان رساند و پس از ان با کمک یکى از مؤسسات آمریکایى براى تکمیل مطالعات خود به انگلیس اعزام شد و پس از بازگشت به ایران، مدیریت مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى را به عهده گرفت. او در سال 1348 از سوى سازمان ملل متحد به سمت رئیس اداره جوانان سازمان یونسکو منصوب گردید. وى در سال 1354 مجدداً به ایران مراجعت و به سمت رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزى علمى و آموزشى منصوب شد. مشاغل مهم دولتى احسان نراقى عبارت بود از: استخدام در اصل چهارم در سال 1333 (وابسته به ترومن ـ آمریکایى)، دانشیار و استاد دانشگاه تهران ـ رئیس مؤسسه علوم اجتماعى دانشگاه تهران، استاد دانشگاه پاریس، استاد دانشگاه ساواک (سال 1344)، مشاور و عضو هیأت مشاوران شورای عالى اقتصاد، معاون وزارت علوم و آموزش‌عالى (1356)، همچنین نراقى عضو انجمن کمیته مرکزى کمونیستى (تحت مسؤلیت ایرج اسکندرى ـ سال 1335)، عضو انجمن بین‌المللى و کمیته اجرایى جامعه‌شناسى (لندن و پاریس)، عضو انجمن فرهنگى ایران و فرانسه، عضو کمیته انقلاب ادارى، عضو احزاب ایران نوین و رستاخیز و عضو شوراى مرکزى دانشگاه‌ها و عضو هیأت امناى دانشگاه تهران و عضو هیأت امناى فرح بوده است.
احسان نراقى در سال 1326 که براى ادامه تحصیل به سویس عزیمت نموده در مدت اقامش به عنوان لیدر حزب کمونیست مطرح و در سال 1327 در همانجا وابسته به دسته کمونیست‌هاى یهودى بوده. وى در سال 1328 سمپات حزب توده بوده و در سال 1329 به علت فعالیت‌هاى سیاسى از فرانسه اخراج گردیده است.
مشارالیه پس از ورود به ایران در سال 1336 به ساواک احضار و ضمن ابراز تنفر از مرام کمونیستى و تأیید حکومت شاهنشاهى، اطلاعات حزبى خود را در اختیار ساواک قرار داده است. و در مکاتبات ساواک آمده است: »نامبرده حاضر است ضمن همکارى با مأمورین ساواک، اطلاعات و معلومات فنى و تخصصى خود را که در رشته اجتماعى و شامل اصلاحات و رفرم‌هاى عمیق است در اختیار مقامات سازمان قرار دهد. وى براى اثبات صدق اظهاراتش چند نفر از رجال را معرفى و خواستار ملاقات با رئیس سازمان مى‌باشد.
احسان نراقى طبق معمول در سال 1357 با نخست‌وزیر، شاه و فرح و دیگر مقامات رژیم تماس داشته و براى روى کار آوردن یک دولت از ملى‌گراها فعالیت کرده و در آبان ماه همان سال در ملاقات با تیمسار مقدم (رئیس وقت ساواک) در خصوص دستگاه تبلیغاتى کشور با وى گفت‌و‌گو کرده است. پس از پیروزى انقلاب اسلامى دو بار دستگیر و پس از مدتى آزاد گردید. سپس به فرانسه رفت و در مؤسسه یونسکو مشغول به کار شد.
از آثار وى:
1ـ از کاخ نیاوران تا زندان اوین
2ـ طمع خام
3ـ غربت غرب
4ـ جامعه‌شناسى
5ـ دانشگاه و مشکلات جوانان
پرونده انفرادى ساواک