تاریخ سند: 27 مهر 1342
متن سند:
از : مشهد به : تهران شماره : 7885 روز 26 جاری طبق معمول در منزل آیت اله میلانی مجلس روضه بر قرار و از روز 25 افراد جبهه ملی1 و انجمنهای مذهبی وابسته بآن مردم را دعوت می کردند که در این مجلس روضه شرکت و ترتیبی داده شود که این مجلس بعنوان مجلس ترحیم دو نفر مقتول حادثه مسجد فیل برگزار گردد.قبلاً به آیت اله میلانی تذکر داده شده بود چنانچه افراد ماجراجو در مجلس روضه ایشان شرکت و وعاظ مردم را تحریک کنند از انعقاد آن جلوگیری خواهد شد این تذکر موثر واقع ولی آقایان طاهر احمد زاده عضو کمیته جبهه ملی خراسان و سخنگوی کانون نشر حقایق اسلامی و حاج علی امیر پور و قدسی اعضاء فعال انجمن تبلیغات اسلامی و دیگر افراد وابسته به جبهه ملی که در منزل آیت اله میلانی حضور داشتند به سخنرانی واعظ نوغانی که مردم را بسکوت و آرامش دعوت کرده بود اعتراض و اظهار داشته اند این شخص مردم را مقصر قلمداد در صورتیکه مسبب تمام این جریانات دولت می باشد و لذا مرتبا مردم را تحریک می نمودند.
بعلاوه روز 27 جاری بدستور آقای طاهر احمد زاده دانشجویان سال دوم دانشکده پزشکی بظاهر بمنظور عدم پرداخت شهریه و در باطن برای مقاصد سیاسی تصمیم باعتصاب گرفته اند.
ـ 699 دکتر جناب
توضیحات سند:
1ـ در تاریخ 18 مهر 1328 عده ای از مدیران و نمایندگان مطبوعات به منظور اعتراض به انتخابات فرمایشی دوره 16 مجلس شورای ملّی، در منزل دکتر مصدق جمع شدند و جهت لغو انتخابات مزبور، تصمیم به مبارزه گرفتند.دکتر مصدق که در دوره 16 نتوانسته بود به مجلس راه یابد، عملاً رهبری معترضین به انتخابات را بعهده گرفت و در اوّل آبان 1328 طی جلسه ای به اتفاق افرادی چون مشار اعظم، دکتر شایگان، نریمان، امیر علائی، دکتر سنجابی و...
جبهه ملی را با هدف ایجاد حکومت ملی بوسیله تأمین آزادی انتخابات و آزادی افکار تشکیل داد.
پس از مدّتی مصدق از طرف شاه مأمور تشکیل کابینه شد و با انحراف کلّی از اهداف جبهه ملّی، با عوامل رژیم شاه و فراماسونها همگام گردید.
به دنبال کودتای ضد مردمی 28 مرداد 1332 که توسط امپریالیسم تازه بدوران رسیده آمریکا برای جلوگیری از رشد حرکت اسلامی در ایران انجام گرفت، فعالیت جبهه ملّی متوقف شد و مصدق و دیگر ملّیون از ترس جان و مال خود به گوشه ای خزیدند.
با گشایش فضای باز سیاسی که با مصلحت اندیشی آمریکا در سال 1339 در ایران صورت پذیرفت، عده ای از ملّیون دوباره دور هم جمع شده و دکان جبهه ملّی را که در اوج خفقان و استبداد مسدود بود، بنام «جبهه ملّی دوّم» مفتوح نمودند.
از همان آغاز دو جریان موافق یکدیگر قرار گرفتند و در سال 1341 کنگره ای با حضور 170 نماینده متشکل از حزب ایران، حزب مردم ایران، حزب ملّت ایران، جمعیت آزادی مردم ایران (جاما) و...
برای تعیین خط مشی جبهه ملّی تشکیل شد.
کمیسیون سیاسی این کنگره متشکل از افرادی چون مهندس حق شناس، مهندس مهدی بارزگان، اصغر پاشا، دکتر سنجابی، اردلان و...
چهارچوب فعالیتهای جبهه ملی را بر اساس احیای حقوق و آزادی فردی و اجتماعی ملّت ایران طبق قانون اساسی، استقرار حکومت قانونی ناشی از انتخابات عمومی و دفاع از اصول مشروطیت و اتخاذ سیاست خارجی مستقل ایرانی بر اساس حفظ مصالح کشور با توجه به اصول هدفهای منشور ملل متحد و دوستی با همه ملل جهانی و مبارزه با هر گونه سیاست استعماری را تصویب نمودند.
امّا این سیاست نیز اعمال نشد و سازمان دانشجویان جبهه ملّی با شعار «پایداری و مقاومت» به مقابله برخاست و سرانجام جبهه ملّی دوّم نیز بر اثر اختلاف اعضاء بر سر تعیین چهارچوب فعالیت های آن از هم پاشیده شد.
و بالاخره «جبهه ملی سوم» متشکل از ملی گراها و معدودی از افراد مذهبی و حتی نیروهای چپ به وجود آمد که پس از مدت کوتاهی به پایان کار خود رسید.
ر.ک: روزنامه پیام انقلاب، شماره 61، مورخ 5 /4 /61 روزنامه پیام انقلاب، شماره 63، مورخ 2 /5 /61