پس از اعلام فوت حضرت آیت‌اله بروجردی
تاریخ سند: 11 فروردین 1340
پس از اعلام فوت حضرت آیت‌اله بروجردی
متن سند:
از: سمنان تاریخ: 11 /1 /1340به: تهران شماره: 155
پس از اعلام فوت حضرت آیت‌اله بروجردی1 کلیه دکاکین بسته و ادارات تعطیل، مردم در تکایا و مساجد اجتماع، دسته‌های عزا در خیابان‌ها حرکت، کارخانجات تعطیل و جناب آیت‌اله علامه2 در سمنان و ترابی در دامغان و بنی‌هاشم در گرمسار و زیارتی3 در سنگسر در مساجد نشسته و دسته‌دسته مردم جهت تسلیت و شرکت در عزا به مساجد روی آورده‌اند.
غفاری
101 - 10 /1 /40
به فرموده بایگانی شود...
توضیحات سند:
1.آیت‌الله العظمى حاج آقا سیدحسین بروجردى(ره) در سال 1254 ش در بروجرد متولد شدند. تحصیلات خود را در مکتب شروع کرد و سپس به مدرسه نوربخش بروجرد منتقل شد و از آنجا به حوزه علمیه بروجرد رفت و صرف و نحو، بدیع، عروض، منطق و فقه و اصول را فرا گرفت و براى ادامه تحصیل به حوزه علمیه صدر اصفهان رفت و از محضر میرزا جهانگیر خان قشقایى، سید محمد باقر درچه‌اى، میرزا کلباسى و محمدتقى مدرس کسب فیض کرد. ایشان در سال 1281 ش براساس درخواست والد خود، پس از نه سال تحصیل در اصفهان به بروجرد بازگشت ولی در یک سال بعد جهت ادامه تحصیل به نجف اشرف عزیمت نمود. آیت‌الله بروجردی در سن 36 سالگى در حوزه نجف مشهور شد و چنان موقعیتى پیدا کرد که در معابر و مدارس، مورد توجه عام و خاص قرار داشت و حوزه درسى او بسیار با شکوه برگزار مى‌شد. ایشان از سال 1282 تا سال 1289 در نجف اشرف بود و باز به تقاضاى والد خود در سال 1289 ش به بروجرد مراجعت کرد. در سال 1290 پدر ایشان، رحلت فرمودند که این واقعه موجب شد تا ایشان دیگر به نجف مراجعت ننماید. 12 سال در بروجرد مشغول تربیت طلاب شد و در سال 1304 ش بعد از مرگ فرزند خود، جهت مسافرت عازم مشهد شد. در راه بازگشت به قم آمد و به گرمى از طرف آیت‌الله حائرى و علمای حوزه علمیه قم مورد تکریم قرار گرفت و بنا به دعوت فضلای قم، مباحثاتی را در آنجا آغاز کرد؛ ولى با پیگیرى مردم بروجرد پس از یکسال و نیم توقف، در سال 1306 ش به بروجرد بازگشت. سپس به مکه مشرف شد و پس از مراجعت، به تهران آمد و از آنجا عازم دومین سفر خود به مشهد شد که مدت 7 ماه طول کشید و پس از آن به بروجرد بازگشت و تا سال 1319 در آنجا ماندگار شد. در سال 1320 ش پس از رحلت آیت ا...حائرى، به درخواست علماء و اهل علم، به قم آمدند و خلاء وجودى آیت‌الله حائرى را پر کردند و همه به دور او جمع شدند. با درگذشت مرحوم آیت‌الله قمى، آیت‌الله بروجردى مرجع تقلید جهان تشیع شدند. ایشان نسبت به گسترش حوزه علمیه قم توجه وافرى داشت و آن‌را بیش از گذشته گسترش داد و مکتب فقهى خاص و مکتب علم رجال را پایه‌گذارى کرد. مرحوم آیت‌اللّه بروجردى از روحانیونى بود که با سلطنت رضاشاه مخالفت مى‌کرد و در دوره سلطنت محمدرضا شاه با بسیارى از اقدامات رژیم نظیر لایحه اصلاحات ارضى مخالف بود و تلاش مى‌کرد تا به وسیله نامه و پیام‌هاى ارسالى، از خلافکاری‌هاى رژیم شاه نسبت به حریم اسلام جلوگیرى کند. آیت‌الله بروجردی(ره) سرانجام پس از یک عمر خدمت به اسلام و مسلمین در دهم فروردین 1340 ش ( 12 شوال 1380.ق) رحلت فرمودند.2.آیت‌الله محمدصالح حائری مازندرانی (حائری سمنانی)، معروف به علامه حائری، فرزند آیت‌الله آقا شیخ فضل‌الله مجتهد مازندرانى در سال 1260 ش در کربلا متولد شد. مقدمات را از محضر آخوند ملا عباس اخفش و آخوند ملا على سیبویه و آخوند ملامحمدکاظم خراسانى فرا گرفت و براى تکمیل تحصیلات عازم نجف اشرف شد و تا سال 1285 ش در آنجا به تحصیل اشتغال داشت. در 18 سالگى به تألیف رساله‌هایى موفق شد و به درجه اجتهاد رسید و پس از 12 سال تحصیل، از نجف اشرف به بابل رفت. حضور علامه در بابل، هم زمان با دوران تسلط رضاخان پهلوی بود، که اسلام‌ستیزی را بنا بر دستور بیگانگان در رأس برنامه‌های خود قرار داده بود؛ از این رو علامه در یکی از سخنرانی‌های خود در مسجد جامع بابل با صراحت گفت: «هر کس با قرآن مخالفت کند، کافر است اگر چه رضاخان باشد!». این سخنرانی سبب دستگیری و زندانی شدن 9 ماهه ایشان گردید و پس از آن، به سمنان تبعید شد.
ایشان در مدت اقامت 40 ساله خود در سمنان، اقدام به تأسیس حوزه علمیه صادقیه در سمنان نمود و پیشنمازى مسجد جامع سمنان را حتى در حال بیمارى ترک نکرد.
یکی از شاگردان ایشان، در خاطرات خود می‌نویسد: «یکی از روزها خدمت آقای علامه بودیم، راجع به علمای قم و سفر چند سال قبل ایشان به قم بحث شد. در ضمن بحث، ایشان شروع به تجلیل از امام خمینی(ره) کرد و گفت ... از لحاظ علمی در قم شخصی هست که ممکن است او را نشناسید و آن آقای خمینی است، که خیلی با سواد است. ... »
حضور ایشان در جریان نهضت امام خمینی(ره) و تلگرافی که برای امام (ره) ارسال کرده بود، موجب شد تا امام خمینی(ره) در سال 1343ش ضمن تلگرافی خطاب به او بنویسد:
«حضرت آیت‌الله علامه سمنانی دامت برکاته. از مراحم کامله متشکر، توفیق علمای اعلام اسلام را در اعلاء کلمه حق از خداوند تعالی خواستار است. خمینی»
مقام معظم رهبری نیز در دیدار روحانیون استان سمنان، درباره ایشان فرمودند: « در زمان خود، بزرگانی مثل مرحوم علامه سمنانی در این منطقه بودند. با این‌که ایشان به سمنان تبعید شده بود، اما در سمنان ماند و اصرار هم داشت که نام سمنانی را پشت سر اسم خودش بیاورد ... حائری سمنانی. این اصرار معنادار است ... »
علامه سمنانی در روز 21 دى ماه سال 1350 ش رحلت کرد و پیکر وی پس از انتقال به مشهد مقدس، در جوار مرقد حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام به خاک سپرده شد. وی تألیفات متعددی دارد.
3. آیت‌الله سید احمد حسینی زیارتى، فرزند سید صادق حسینى در سال 1282 ش در دهکده زیارت از توابع سمنان دیده به جهان گشود. مقدمات و سطح را در مهدیشهر در نزد عالم و عارف بزرگ حاج شیخ على‌اکبر فرا گرفت. در سال 1302 براى تحصیل علوم دینى راهى حوزه علمیه قم شد و از محضر اساتیدى چون آیات عظام حاج شیخ عبدالکریم حائرى یزدى و آیت‌الله‌العظمی سید محمدتقى خوانسارى و حاج فاضل قمى بهره برد. در سال 1320 به تهران عزیمت کرد و در مدرسه مروى به تشکیل جلسات مذهبى و برگزارى نماز جماعت و تدریس پرداخت و عهده‌دار تولیت مدرسه مروى شد. در سال 1322 براى مقابله با تشکیلات بهائیت راهى مهدیشهر سمنان شد و پس از قریب 9 سال مبارزه با تشکیلات ضاله بهائى در سال 1331 به تهران بازگشت. نیاز مردم به ایشان و تبلیغات دامنه‌دار عناصر بهائى، باعث شد که وی مجددا به مهدیشهر بازگردد و علاوه بر روشنگرى و خنثى‌سازى تبلیغات بهائیان به عمران و آبادانى شهر نیز اهتمام ورزید و مراکزى نظیر: داروخانه، غسالخانه، دو باب مسجد، سه باب حمام و یک حسینیه را به یادگار گذاشت. آیت‌الله زیارتى هیچگاه با رژیم پهلوى سازش نکرد و هرگونه همکارى با رژیم شاه را مردود و حتى عقد و طلاق در محاضر دولتى را باطل مى‌دانست و به‌رغم فشار ساواک از دعاگویى و مدیحه‌سرایى رژیم پهلوی خوددارى ورزید. در سال 1354 با حمایت و دخالت عناصر بهائى از سوى رژیم پهلوى به 3 سال تبعید در کاشان محکوم شد و در تبعید گاه بر اثر کسالتى که دچار شده بود زمین‌گیر گردید. وی در سال 1357 ش به رحمت ایزدى پیوست.