گزارش
تاریخ سند: 24 مرداد 1327
گزارش
متن سند:
طبق اطلاع حاصله شب شنبه 23 ماه جاری (رضا روستا ـ دکتر کشاورز ـ دکتر یزدی و بقراطی) مسئولین حزب توده به ملاقات (علی اف)1 جانشین موقتی (سادچیکف)2 سفیر شوروی رفته و قریب یک ساعت و نیم با حضور دو نفر از نمایندگان سیاسی سفارت مذکور مذاکراتی نموده اند.طبق تحقیقاتی که بعمل آمده در این ملاقات خصوصی مسئولین فوق گزارشات محرمانه سازمان های جدید حزب توده و شورای متحده مرکزی را به اطلاع سفارت شوروی رسانده و نتیجه فعالیت های اخیر را یکی یکی شرح داده و درباره اشکالات مادی و معنوی که در طی عمل با آن مواجه می گردند با (علی اف) مذکور تبادل افکار می کردند.
توضیحات سند:
1 ـ حیدر علیرضا اوقلی علی اف: معروف به حیدر علی اف رئیس جمهور کنونی جمهوری آذربایجان و یکی از طراحان اصلی استراتژی منطقه ای شوروی در خاورمیانه که مسئولیت مستقیم فعالیت های سیاسی ـ جاسوسی حزب توده در ایران را برعهده داشت.وی در 1923 در نخجوان بدنیا آمد پدرش از مهاجرین ایرانی آذربایجان شوروی بود.
علی اف در رشته تاریخ دانشگاه دولتی باکو تحصیل کرد و از سال 1941 به مشاغل نظامی و اطلاعاتی پرداخت و به عنوان مامور «گ.
پ ئو» در تهران، به ایران اعزام شد و در ارتباط با سران حزب توده و فرقه دمکرات آذربایجان قرار گرفت، در 1945 به عضویت حزب کمونیست شوروی پذیرفته شد و در اواخر دهه چهل میلادی از ایران خارج شد.
از 1950 به بعد در پستهای مهم وزارت امنیت و کا.
گ.
ب قرار داشت، در 1966 عضو مشاور کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان شد و در 1967 به ریاست کا.
گ.
ب آذربایجان رسید.
پس از برکناری آخوندف از دبیر کلی حزب کمونیست آذربایجان علی اف جانشین او شد و در 1982 عضو کامل پولیت براو و معاون اول نخست وزیر اتحاد شوروی شد و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به ریاست جمهوری آذربایجان رسید.
نورالدین کیانوری وی را شخص دیگری بجز حیدر علی اف رئیس جمهور کنونی آذربایجان دانسته است.
* 2 ـ ایوان سادچیکوف : سفیر کبیر شوروی در ایران در دهه 1320 که در تحولات سیاسی و روابط ایران و شوروی در این دوران نقش بسزایی داشت، معاهده معروف «قوام ـ سادچیکف» در زمان سفارت وی به امضا رسید (1325).
او همچنین با سازمان دادن جمعیتی بنام «ایره کمونیستی» اقداماتی به نفع شوروی در ایران انجام داد و بسیاری از سران حزب توده در این جمعیت با وی همکاری داشتند.
* 1 ـ برگرفته از کتاب سیاست و سازمان حزب توده ص 100 و 99، خاطرات نورالدین کیانوری ص 79 و 78 2 ـ برگرفته از پرونده نورالدین الموتی اسناد سال 1327.