تاریخ سند: 21 آذر 1357
متن سند:
دنباله تظاهرات ملی و میهنی مردم اراک ـ استان مرکزی در روز 21 /9 /57 متعاقب تظاهرات اخلالگرانه روز 20 /9 /57 (2537 شاهنشاهی)، در شهر اراک استان مرکزی که ضمن آن عده ای از آشوبگران، قصد پائین آوردن پیکره اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر را در یکی از میادین شهر مذکور داشته اند و مامورین انتظامی از اقدام آنها ممانعت نموده اند، از صبح روز 21 /9 /57 عده ای قریب 15000 نفر از اهالی شاهدوست و وطنپرست اراک در شهر مذکور با دادن شعارهای ملی و میهنی پیکره شاهنشاه آریامهر را گلباران کرده و گوسفندانی نیز قربانی نموده اند (مراتب قبلاً باستحضار رسیده است).تظاهرکنندگان که شعارهای «جاوید شاه زنده باد سلطنت پهلوی» میداده اند، علیه روح اله خمینی نیز تظاهراتی کرده و در سطح شهر و همچنین ناحیه صنعتی اراک به راه پیمائی پرداخته اند.
در ساعت 1700 روز مذکور جماعت تظاهرکنندگان بالغ بر 20000 نفر شده و تظاهرات ملی و میهنی فوق تا ساعت 1930 روز مزبور ادامه داشته و از این لحظه ببعد تظاهرکنندگان متدرجا متفرق گردیده اند.
1 ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ مطبوعات از تظاهرات حکومتی شهر اراک با تعبیر حرکت چماق داران یاد کردند که «به خیابانها ریخته و در حالی که به طرفداری از دولت شعار می دادند شیشه های چند مغازه را شکستند...در تظاهرات چهار نفر مجروح شدند.
ماموران نظامی مردم را به دادن شعارهای موافق دولت تشویق می کردند.
در میان تظاهر کنندگان موافق دولت گروهی از بچه های مهد کودک اراک هم دیده می شدند.
(اطلاعات، «ضمیمه» ش 16620، ص 3) نشریه اخبار جنبش اسلامی هم نوشت که امروز (21 /9 /57) «روز نمایش و قدرت نمایی پلیس و ارتش بود.
آنها سوار بر زره پوشها در خیابان رژه می رفتند.
» (ش 8، تاریخ 30 آذر 57) احمدی رئیس ساواک اراک در تلفنگرامی به مرکز خبر می دهد که «گروههای کوچک مخالفین که با سنگ پرانی قصد مقابله با این جمعیت دارند به وسیله نیروهای پلیس متفرق می گردند.
ضمنا سربازان و افراد شهربانی به عنوان ابراز احساسات میهن پرستانه تیراندازی هوایی می نمایند.
» (پرونده 106988، ج 2، ص 59) وی در تلفنگرام دیگری یادآور می شود که «نوجوان 15 ساله ای ضمن دادن شعارهای ملی از تریلی سقوط و فوت نمود.
» (همان، ص 62) روزنامه کیهان نوشت که دو نفر به اسامی غلامعلی مرادی و اسماعیل امیر طاهری که روی کامیون سوار بودند و شعارهایی به طرفداری از حکومت می دادند به زیر چرخهای کامیون افتادند و کشته شدند.
» (ش 10607، ص 7) پیرمردی نیز به اسم دارابی امروز (21 /9 /57) در اراک مورد اصابت گلوله قرار گرفت.
(اخبار جنبش اسلامی، ش 8، 30 آذر 1357) حادثه دیگری که نقل شده مربوط به روستای سنجان در چهار کیلومتری اراک است.
«به دنبال حمله چماق به دستها در 21 آذر ...
250 نفر از اهالی این قریه مسوولیت حفاظت روستا را به عهده گرفتند.
چماق به دستها ضمن به آتش کشیدن چندین خانه و اتومبیل، اموال مردم را نیز به غارت بردند.
در این یورش یک نفر کشته و 15 نفر دیگر مجروح شدند.
گفته شده اهالی سنجان حدود 5 نفر از چماق به دستها را به قتل رسانده و گوش عده ای از آنها را بریده اند.
» (حماسه های اسلامی ملت به رهبری امام خمینی، ص 216 و 217)