موضوع: تظاهرات روز 19/10/36 قم
تاریخ سند: 20 دی 1356
موضوع: تظاهرات روز 19/10/36 قم
متن سند:
از: 21 ﻫ تاریخ: 20 /10 /2536[1356] 13561020به: 312 شماره: 8003 /21
موضوع: تظاهرات روز 19 /10 /36 قم
روز 19 /10 /36 هم مانند روز هجدهم به عنوان اعتراض نسبت به مقاله روزنامه اطلاعات که به خمینی اهانت کرده بود درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل بود و همچنین بازار قم و مغازه‌های اطراف بازار و اکثر مغازه‌ها و خیابان‌ها تعطیل بودند. ساعت حدود 10 صبح طلبهها که در مسجد اعظم و مدرسه خان و صحنین اجتماع کرده بودند به طور دسته‌جمعی به منزله شیخ هاشم آملی رفتند. آملی خیلی مختصر و در چند کلمه گفت ما این اهانت را محکوم می‌کنیم و ساکت نمی‌نشینیم. من پیشقدم شده با آیات و مراجع دور هم می‌نشینیم و تصمیم می‌گیریم که چه باید بکنیم حرف‌هایی داریم که در اینجا صلاح نیست بگویم. ما کارهای شما را تحسین می‌کنیم. همه شما را دوست داریم به خاطر شماها ما را می‌شناسند شما هم متحد باشید. پس از سخنرانی آملی طلاب به منزل علامه طباطبائی رفتند و علامه طی چند کلمه برنامه دولت را در این مورد محکوم کرد. سپس شیخ محمد یزدی1 رشته صحبت را به دست گرفته و گفت چرا احساسات مردم را ندیده می‌گیرند آیا نمی‌دانند مردم بیدار هستند یک نفر مجهول‌الهویه مقاله‌ای در روزنامه این مملکت می‌نویسد و یا در روزنامه‌های عربی اهانت می‌کردند اینها به ضرر خودشان است. پس از سخنرانی یزدی طلاب از منزل علامه به مدرسه امیرالمومنین رفتند و در آنجا آقای ناصر مکارم شیرازی سخنرانی کرده و اظهار داشت بدانید که از2 صدر اسلام تاکنون برنامه همینطور بوده به پیغمبران اهانت می‌کردند تا این زمان که برمی‌دارد در یک کاغذ پاره به مرجع بزرگ توهین می‌کند. یکی از مراجع می‌گفت در اینجا به آقای خمینی توهین نشده چون ایشان را همه می‌شناسند به مراجع دیگر توهین شده زیرا غیر از ایشان سایرین را جزو خودشان می‌دانند پس به ما توهین شده و اضافه کرد بیایید متحد باشیم و دست به دست هم بدهیم اگر قرار باشد بمیریم همه با هم بمیریم و اگر هم زنده باشیم با هم زنده باشیم و سپس نوشته روزنامه را محکوم کرد. بعد از سخنرانی مکارم طلاب به منزل وحید خراسانی رفتند در آنجا ابتدا هادی مروی داماد خزعلی صحبت کرده و از مقامات دولت خواست نویسنده مقاله را محاکمه کنند. بعد وحید خراسانی شروع به صحبت کرده و در ضمن صحبت خمینی را تشبیه به نور کرد که اگر کسی پا روی نور بگذارد نور خاموش نمی‌شود و سپس شعری خواند که مفهومش این بود که آب دریا به دهان سگ نجس نمی‌شود و در حالی که روی سخنش با نویسنده مقاله بود گفت ای احمق تو به شخصی توهین کردی که معرفه است در حالی که تمام ... نکره هستند ولی وقتی به خدا نزدیک شدند معرفه می‌شوند.
پس از سخنرانی وحید طلاب از منزل وی بیرون آمده به طرف بازار حرکت کردند و چون ظهر شده بود و مأمورین هم بازار را محاصره کرده بودند عده‌ای داخل بازار شدند و از درب دیگر بیرون آمدند و عده‌ای هم داخل بازار نرفتند و در خیابان پراکنده شدند. ساعت چهار بعدازظهر طلاب که مجدداً در مسجد اعظم و مدرسه خان اجتماع کرده بودند به طرف خیابان ارم و صفاییه حرکت کرده و به منزل حسین نوری رفتند. در آنجا نوری سخنرانی کرده و گفت اگر در جراید این قبیل حرفها تکرار شود مراجع تصمیم جدی خواهند گرفت و مقداری در این زمینه صحبت کرد. پس از سخنرانی نوری مردم از منزل وی بیرون آمده و در خیابان شروع به راهپیمایی کردند. نزدیک چهارراه ارم که رسیدند چند نفر شروع کردند به شکستن شیشه‌های بانک صادرات و حمله کردند به حزب رستاخیز و اتومبیل‌هایی که جلو حزب پارک شده بود و اتومبیل پلیس که جلو کلانتری یک ایستاده بود و آنها را با سنگ و چوب شکستند. در این وقت مأمورین به جمعیت حمله کردند و مردم هم مقاومت کرده با سنگ به مأمورین حمله کردند مأمورین ناچار شدند که تیراندازی کنند با اینکه مأمورین مرتب تیراندازی می‌کردند ولی طلبهها متفرق نمی‌شدند و همچنان شعار می‌دادند و به طرف مدرسه خان می‌آمدند. نزدیک چهارراه مدرسه خان ژاندارم‌ها رسیدند و با سنگ و چوب به طلبهها3 حمله کردند. در اینجا طلاب شعار مرگ بر خاندان پهلوی را شروع کرده و از داخل گذر خان به طرف محلات داخل شهر رفته در اینجا من از جمعیت جدا شدم و بین من با جمعیت فاصله شد و مأمورین نمی‌گذاشتند که به داخل گذر خان بروم. ضمناً شب گذشته هم عده‌ای شیشه بانک‌ها را شکستند.
نظریه شنبه. اگر تظاهرات امروز کشته داشته باشد قم و حتی ایران به این زودی ساکت نخواهد شد. ضمناً در این گیرودار ماشین آمبولانس بیمارستان سهامیه که متعلق به شریعتمداری است مرتب آژیرکشان در خیابانهای قم مانور می‌داد که یعنی ما مسئول بردن زخمی‌ها هستیم.
نظریه یکشنبه. مفاد گزارش صحیح است. همان‌طوری که طی تلفنگرام‌های قبلی به عرض رسیده این غائله شش کشته و 9 نفر تیرخورده و پنج نفر مصدوم وسیله سنگ و چوب داشته که در بیمارستانهای نکویی4 و کامکار5 و گلپایگانی6 بستری بوده‌اند. ضمناً جمعیت متظاهرین بعدازظهر را بیش از ده هزار نفر گزارش کرده‌اند در این ماجرا یکی از افسران راهنمایی و رانندگی قم به نام سروان بهرامی و چهار نفر از مأمورین شهربانی نیز مصدوم و مجروح گردیده‌اند که در بیمارستان کامکار بستری شدند. از مأمورین در حدود چهل نفر مصدوم شده‌اند که سرپایی معالجه گردیدند. شراره
نظریه دوشنبه. با تأئید نظریه یکشنبه به استحضار می‌رساند که در بین مردم شایع شده که حدود یکصد نفر در تظاهرات کشته شده‌اند. ضمناً تظاهرات روز 19 /10 /2536 از یک رهبری و تاکتیک مخصوصی برخوردار بوده است. پارسا
نظریه سه‌شنبه. با تأیید نظرات داده شده و مفاد گزارش خبر ناصر مکارم شیرازی و شیخ محمد یزدی در کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم به سه سال تبعید در چاه‌بهار و بندرلنگه محکوم گردیدند و نیز بازار به حمایت از اخلالگران تعطیل نگردیده بلکه از ترس آشوبگران تعطیل‌شده. رهبر
دایره بررسی
41427 بایگانی شود. روحانی 2 /11 /36
توضیحات سند:
________1. آیت‌الله محمد توکلی خیرخواه معروف به محمد یزدی، فرزند شیخ علی یزدی در سال 1310 ﻫ ش در اصفهان به دنیا آمد. جدش شیخ محمدعلی در حوزه علمیه اصفهان به درجات بالایی رسیده بود. وی علوم مقدماتی را در حوزه علمیه اصفهان فراگرفت و در حوزه علمیه قم فقه و اصول، منطق و فلسفه را آموخت و دوره خارج را در محضر مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی و امام خمینی (ره) گذراند و تفسیر و فلسفه را از مرحوم علامه طباطبایی فرا گرفت و به تدریس ادبیات عرب، فقه و اصول فلسفه در حوزه علمیه قم اشتغال داشت. آیت‌الله محمد یزدی از زمان شهید نواب صفوی با مبارزات اسلامی آشنا شد و از آغاز انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) در سال 1341 از چهره‌های بارز و مشهور روحانیت مبارز بود و در سخنرانیها و تشکیل جلسات و نوشتن مقالات و امضا و چاپ اعلامیه‌ها فعالیت جدی می‌کرد که منجر به سه بار دستگیری و زندان در تهران، بوشهر، باختران و نیز تبعید به بندر کنگان، بندرلنگه، رودبار و اسلام‌آباد شد. در سالهای 56 و 57 یکی از عناصر اساسی مبارزه به شمار می‌آمد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی کمیته استقبال از امام را در قم تشکیل داده و در حفظ امنیت و انتظامات شهر قم به همراه جمعی از یاران انقلاب کوشید و مسئولیت کمیته انقلاب اسلامی قم را به عهده گرفت و بعد از مدتی رئیس دادگاه انقلاب اسلامی قم شد و در مجلس خبرگان قانون اساسی و خبرگان رهبری از طرف مردم انتخاب شد. وی در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی عضویت داشت و سپس عضو شورای نگهبان شد.
آیت‌الله یزدی از سوی مقام معظم رهبری به ریاست قوه قضائیه و امامت جمعه موقت تهران منصوب شد و در سال 1378 پس از ده سال ریاست این قوه توسط مقام معظم رهبری به عضویت شورای نگهبان منصوب شد. وی هم‌اکنون ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را عهده‌دار است.
2. اصل: در
3. اصل: طلاب‌ها
4. بیمارستان نکوئی در سال 1334ش به همت مرحوم نکوئی تأسیس شد و در سال 1347ش، به همت مرحوم هدایتی توسعه یافت.
5. مرکز آموزشی درمانی کامکار. عرب‌نیا در سال 1343ش توسط دو خیر، به نام‌های مرحوم حسین کامکار و مرحوم حیدرعلی عرب‌نیا در مرکز شهر قم (چهارراه بازار کنونی) تأسیس گردید و در سال 1347 ش در موقوفه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) قرار گرفت.
6. در سال ۱۳۴۰ش به دستور آیت‌الله العظمی گلپایگانی (ره)، درمانگاهی به صورت رایگان برای خدمت‌رسانی به مردم، به ویژه روحانیت آغاز به کار کرد. پس از قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به دلیل جو سیاسی که در شهر قم ایجاد شده بود، بسیاری از روحانیون و انقلابیون برای استفاده از خدمات درمانی با مشکلاتی روبرو بودند، از این رو وجود یک بیمارستان غیردولتی به شدت احساس می‌شد. در این شرایط با دستور آیت‌الله گلپایگانی(ره) این درمانگاه به بیمارستانی مجهز تبدیل شد که امروز پس از گذشت نیم قرن خدمت‌رسانی به مردم و روحانیون، همچنان کار خود را با قوت ادامه می‌دهد.