گزارش
تاریخ سند: 15 خرداد 1342
گزارش
متن سند:
محترما تعقیب گزارش مورخه 14 /3 /42 بعرض می رساند در ساعت2119 روز جاری به مسجد کاسه فروشان رفته آقای حاجی سید محمود ضیابری بعد از ادای نماز جماعت در ساعت2120 بالای منبر رفتند اظهار نمودند آقایان بطوریکه اطلاع دارید ما در قم و مشهد و اصفهان و نجف مراجع تقلید داریم که باید مطابق دستور و فتاوی آنان رفتار نمائیم امروز بطوریکه بما اطلاع داده اند حضرت آقای آیت اله خمینی را بدستور دولت از قم دستگیر تحت الحفظ با دست بند بطهران آورده زندانی نموده اند ما علمای رشت 1 بنا بوظیفه و همدردی با مردم تهران تلگرافی تنظیم به تهران مخابره از دولت آزادی و رفع مزاحمت ایشان راخواسته ایم و روی همین اصل مردم طهران تحت عنوان عزاداری روز سوم امام که دستجات در حال حرکت بوده عکس العملی ایجاد که منجر به زد و خورد گردیده و برادر کشی شروع شود من از شما خواهش می کنم فردا بدون تظاهر بازار را تعطیل کنید و با مردم تهران همدردی کنیم و بدولت حالی کنیم که اشتباه می کند و از این عمل منصرف شود تا به ببینیم وضع چه خواهد شد2.سپس آقای روحانی بالای منبر رفتند بعد از تلاوت آیه از قرآن شروع به سخنرانی در بدو امر از موضوع پیش آمد دستگیری آیت اله خمینی اظهار تأسف و تأثر نمودند سپس گفتند آقایان دیشب گفتم علماء و روحانیت بسیار محترم است و شما ملت بال و پر روحانیون و علماء هستید از ما که مبلغین دین هستیم گفتن و از شما عمل کردن است تکرار کردند آقایان علماء بسیار محترم هستند شما باید آنها راتائید نمائید من اگر چه امشب در اثر فشار سازمان امنیت محل اینجا که هر ساعت مزاحم حال من بود می خواستم سخنرانی نکنم و منبر نروم ولی چه کنم که این موضوع بقدری مرا ناراحت کرده امروز هر جا که نشسته بودم بی اختیار اشک می ریختم و بطور کلی تعادل خود را از دست داده بودم آقایان همانطویکه آقای ضیابری فرمودند شماها که مردمان مسلمان هستید مرجع تقلید شما را گرفته زندانی کرده اند شما وظیفه دارید فردا بازار را تعطیل و با تهران همدردی کنید راستی من تعجب می کنم چطور است فعلاً در تهران و قم و مشهد و اصفهان و شیراز وضع ناجور و متشنج و مردم در فعالیت هستند ولی در رشت مردم آرام و ساکت نشسته اند آقایان شما باید همت کنید و دست جمعی مخالفینی را که از آستین منحوس درآمده کوتاه کنید در قانون اساسی ما نوشته شده است هر قانونی که به تصویب می رسد باید چهار نفر علماء تراز اول شیعه آنرا تائید و امضاء کند ولی حالا دولت ما برای خود هر چند مدت قانونی بدون در نظر گرفتن مفاد قانون اساسی مملکت تصویب و اجرا می کند آقایان زیر درخت قانون اساسی و مشروطه ما خونها ریخته شده تا بثمر رسیده قرآن که کتاب آسمانی ما و از زمان پیغمبر ما است می گوید زنان حق شرکت در اجتماعات عمومی را ندارند و ما باید دستور قرآن را عمل کنیم ودرحریم دستورات قرآن مجاهدت و کوشش و جانبازی نمائیم آقایان من این حرفها را که می گوئیم دستور قرآن است و از کسی ترسی ندارم زیرا زندان ها رفته ام زجرهاوشکنجه ها دیده فحش شنیده و کتک خورده ام و مرا از نامهای مدرسه بزیر انداخته و سیلیها زده اند با این صغر سن که بیست سال بیش ندارم جان و زندگی خود را گذاشته ام برای ترویج قرآن و شما مردم به اینجا آمده ام و از مرگ و هر عملی که با من بکنند و دستگیرم نمایند واهمه ای ندارم و بشما می گویم روحانیت بسیار محترم است و شماها باید با دست توانای خود که مسلمان هستید قرآن را حفظ و حامی علماء و روحانیون باشید و با مردم تهران و سایر شهرستانها که نام برده شد همدردی کنید.
در ساعت 21 سخن رانی خاتمه و از منبر پائین آمدند.
مراتب جهت استحضار بعرض می رسد.
فرهودی رونوشت برابر با اصل و اصل آن در پرونده 138132
توضیحات سند:
1- اسامی علمای ذکر شده در اعتراض به بازداشت حضرت امام در کتاب اسناد انقلاب اسلامی عبارتند از: حجت الاسلام سید محمود ضیابری و حجت الاسلام سید حسن بحرالعلوم (اسنادانقلاب اسلامی /ج 2 / ص 84) 2- در سند ارسالی از ساواک رشت به تهران در تاریخ 16 /3 /42 آمده: «به محض وصول خبر مصاحبه تیمسار ریاست ساواک و اخبار رادیو ایران مسئولین سازمان های انتظامی بمراقبت نقاط مهم شهر افزودند و پس از شور و تبادل نظر از جهت پیش بینی وسیله شهربانی و قوای تأمینی اقدامات احتیاطی بعمل آمد.شب گذشته آقای ضیابری یکی از روحانیون شهر رشت در مسجد کاسه فروشان در مورد وقایع روز مطالبی بیان و کسبه شهر تقاضا کرد که تا استخلاص آقای خمینی از باز کردن بازار خودداری کنند تا این ساعت 9 بازار رشت باز و کاملاً عادی است و دستگاههای انتظامی و تأمینی مراقبت کامل دارند تا از هر نوع تحریکات شدیدا جلوگیری نمایند در شهرهای تابعه این استان اتفاق قابل عرضی رخ نداده است.
شیخ الاسلامی (قیام 15 خرداد...
/ ج3 / ص 45) از ساواک مرکز به ساواک رشت آمده: به ضیابری شدیدا تذکر دهید دست از تحریکات که مسلما به زیان وی خواهد بود بردارد در غیر این صورت طبق دستور صادره نسبت به وی رفتارنمایند.
(قیام 15 خرداد / ج3 / ص44) *امروز(14 /3 /42) در تهران و شهرستانها غالب وعاظ و خطبااز طرف ساواک وشهربانی بازداشت وبه زندان برده شدند.
(روز شمار ایران/ عاقلی / ج 2 / ص 151) * ساعت 3 بامداد امروز (15 /3 /42) ده ها کماندو، چتر باز و سرباز گارد که مسلح به سلاح های سرد و گرم بودند منزل آیت الله خمینی را در قم محاصره کرده و امام را به تهران منتقل ساخته در باشگاه افسران جای دادند.
بمناسبت دستگیری آیت الله خمینی، شهر قم تعطیل شد و اصناف و بازاریان از بازکردن مغازه ها خودداری نموده و دسته دسته به تظاهرات دست زدندمأموران نظامی به تیراندازی پرداخته و عده ای کشته و مجروح شدند بار فروشان تهران به زعامت طیب حاج رضائی مسلح به چوب و آهن و کارد تظاهرات خشمگین خود را آغاز کردند.
سیل خروشان زارعین از ورامین، کن، جماران و دیگر دهات اطراف تهران بسوی پایتخت شروع شد.
قوای نظامی و پلیس در سر پل باقرآباد صدها دهقان کفن پور را که قصد الحاق به جنبش مردم تهران را داشتند به مسلسل بسته و عده زیادی از آنان مقتول و مجروح شدند.
نیمی از شهر تهران به میدان جنگ تبدیل شد و نظامیان با تانک و زره پوش و مسلسل سنگین مردم را به گلوله می بستند و مردم با مشت و چوب و چماق به آنها پاسخ می دادند.
تعداد تلفات و زخمی های مردم متجاوز از پنجهزار نفر بود در غالب شهرهای ایران مردم تعطیل نموده به رهبری و روحانیون دست به تظاهرات زدند بطوریکه در شهرهای تبریز، قم، شیراز، قزوین مردم به زد و خورد با پلیس پرداختند و تلفات زیادی مردم تحمل کردند تعداد کشتگان و زخمی های شهرستانها را تا ده هزار نفر نوشته اند در غالب شهرهای ایران عده زیادی از روحانیون و علما و صاحبان مشاغل آزاد دستگیر و زندانی شدند.
(روزشمارتاریخ/عاقلی / ج2 / صص157-158)