موضوع: شکایت کارگران 11 شرکت حبیب ثابت
تاریخ سند: 30 اردیبهشت 1355
موضوع: شکایت کارگران 11 شرکت حبیب ثابت
متن سند:
از: 20 ﻫ 21 تاریخ: 30 /2 /2535[1355]به: 343 شماره: 55257 /20 ﻫ 21
موضوع: شکایت کارگران 11 شرکت حبیب ثابت
13550230
کارگران 11 شرکت (جنرال طایر1ـ شیشه سازی مینا ـ تصفیه روغن شرکت ثابت پاسال ـ شرکت پپسی‌کولا ـ روکش جنرال ـ ایران گاز2ـ شرکت ایران سیلندر3ـ شرکت اسوکولا ـ شرکت فیروز به مدیریت هرمز و حبیب ثابت و پسران) چندین فقره شکوائیه به وزارت کار و امور اجتماعی و نخست‌وزیری و دفتر مخصوص شاهنشاهی ارسال و متذکر گردیده‌اند حسن خواجه‌نصیری که به جای مدیرعامل انجام وظیفه می‌نماید ترتیبی داده است که ثناءاله قاسم‌پور که مورد اعتماد کارگران می‌باشد از نمایندگی معزول و وی را اخراج نماید. ضمناً کارگران خواستار برگشت یادشده، پرداخت سود ویژه و تقاضای دستمزد اضافی یا تجدید نظر در طبقه‌بندی مشاغل را نموده‌اند.
نظریه شنبه ـ تقاضای کارگران در وزارت کار و امور اجتماعی تحت رسیدگی است.
نظریه سه‌شنبه ـ با توجه به دسترسی شنبه خبر به احتمال قوی صحت دارد. زند
نظریه چهارشنبه ـ نظریه سه‌شنبه تائید می‌شود. سنان
در صورت صحت خبر نتیجه اقدامات انجام شده استعلام4 شود. 3 /3 /35
توضیحات سند:
1. یکی از اقدامات حبیب ثابت در عرصه‌ی اقتصادی کشور شاهنشاهی ایران، تضییع حقوق کارگران بود که در گزارشات فعالیت‌های کارخانه‌های او، دارای فراوانی قابل توجهی می‌باشد. در گزارشی با شماره 47263 /20 ﻫ 6- 17 /12 /47 در خصوص عدم پرداخت سود ویژه کارگران در کارخانه جنرال طایر آمده است: «... بایستی سالیانه مبلغی در حدود پانصد هزار تومان بابت سود ویژه بین کارگران تقسیم شود... ولی کارفرما این مطلب را قبول ندارد...» بخش ضمائم ظاهراً به همین دلیل بود که حدود چهار ماه بعد از آن، از حربه‌ی اخراج برای به سکوت کشاندن کارگران استفاده شد. براساس گزارش 266 /20 ﻫ ب6- 20 /3 /48 در این موقع، مسئولین کارخانه جنرال طایر به بهانه تقلیل کار، تصمیم به اخراج حدود 30 نفر از کارگران گرفتند بخش ضمائم و این درحالی بود در گزارش شماره 46908 /323- 11 /7 /47 آمده است: «کارفرمای جدید کارخانه مذکور (کارپنتر تبعه امریکا) از پرداخت سود ویژه مقرر، به کارگران مربوط خودداری و فقط حاضر شده است علی‌الحساب پانزده روز دستمزد به آنها بپردازد؛ لیکن کارگران از دریافت وجه مذکور استنکاف ورزیده و مدعی می‌باشند به علت بالا رفتن سطح تولید کارخانه (1000 حلقه لاستیک در روز) 75 روز دستمزد می‌بایستی بایت سود ویژه به آنان پرداخت گردد.» بخش ضمائم و این احجاف درحالی صورت می‌گرفت که در گزارش شماره 4495 /20 ﻫ 6 – 27 /7 /48 آمده است: «نظر به سنگینی کار کارگران کارخانه جنرال طایر و عدم توجه کامل سازمان بیمه‌های اجتماعی در این‌باره، اکثر کارگران کارخانه مذکور مریض و ناتوان شده و به دیسک کمر و درد بیضه و سل مبتلا می‌باشند.» بخش ضمائم2. در گزارشی به شماره 4286/ ﻫ – 26 /3 /1348 با عنوان «پایمال کردن سهام سود ویژه کارگران ایران گاز» آمده است: «... قریشی نماینده تام‌الاختیار شرکت ایران گاز ... ضمن مراجعه به رئیس کار خرمشهر و مسئولین دیگر، قصد داشته تشبثاتی نموده و موضوع سهیم شدن کارگران در سود ویژه این چند سال که بنا به قولی 6000000 ریال می‌باشد، عملی نشود...» بخش ضمائم و در گزارش دیگری به شماره 4287/ ﻫ – 26 /3 /1348 نوشته‌اند: «... آقای قریشی نماینده کارفرما (شرکت ایران گاز) به اتفاق شخصی به نام خواجه‌نوری وکیل شرکت مزبور در ساعت 1030 روز 13 /3 /48 وارد اداره کار شدند و بلافاصله به اطاق رئیس اداره رفته و پرونده‌های مربوطه خواسته شد و درِ اطاق حدود یک ساعت قفل گردید. پس از عزیمت نامبردگان در اداره شایع گردید که رئیس به نامبردگان قول مساعد داده است...» بخش ضمائم
3. در سال 1351 گزارشی به شماره 34307 /20 ﻫ 23- 11 /5 /51 تهیه گردید که در بخشی از آن آمده است: «کارخانه ایران سیلندر وابسته به شرکت ایران گاز که دارای حدود 300 نفر کارگر می‌باشد... در همان محل شرکت ایران گاز واقع است... میزان اضافه حقوق اخیر کارگران نسبتاً بسیار قلیل می‌باشد و اخیراً چند نفر از کارگران... از قلت اضافه دستمزد اخیر اظهار نارضایتی نموده‌اند ... کارگران این واحد آب آشامیدنی تصفیه شده در اختیار ندارند و مجبورند از آب چاه داخل کارخانه که دارای شرایط بهداشتی نمی‌باشد جهت شرب استفاده نمایند...» بخش ضمائم و چند ماه بعد نیز در گزارشی به شماره 1871/ 20 ﻫ ی – 23 /9 /51 آورده شد: «عده‌ای از کارگران کارخانه ایران سیلندر که مسئول حمل کپسول‌های گاز به کامیون‌ها می‌باشند، در خارج از کارگاه و در محل سر باز و بدون سقف کار می‌کنند و این امر در تابستان و زمستان مشکلاتی برای آنان پدید می‌آورد از جمله در هنگام بارندگی و هوای سرد لباس آنها زیر باران خیس شده و اغلب سرما خورده و مریض می‌شوند و مسئولین کارخانه تاکنون در مورد مسقف کردن محل کار آنها و تحویل کلاه و بارانی به کارگران فوق‌الذکر اقدامی نکرده‌اند ...» بخش ضمائم
صرف نظر از تضییع حقوق کارگران و عدم تهیه لوازم اولیه فعالیت آنان، کارگران زن این کارخانه نیز در محیط فعالیت خود دارای مصونیت نبودند و از سویِ کارفرمای خود، که «تبعه دانمارک» بود، مورد تعرض واقع می‌شدند؛ نمونه‌ای از اینگونه از تعرضات، به شرح زیر در بولتن اسفندماه سال 1353ش، به این شرح درج شده است: «ساعت 1200 روز 13 /12 /53 یک نفر از کارگران زن کارخانه ایران سیلندر به انگیزه نگرانی و نارضایتی از کارفرمای مربوطه، خود را به وسیله کارد مصدوم و به بیمارستان رضاشاه کبیر[شهدای هفت تیر فعلی] اعزام گردیده. متعاقب این جریان تعداد 390 نفر از کارگران که باید ساعت 1430 به کار اشتغال داشته باشند، دست از کار کشیده و به منازل خود رفته‌اند ...» بخش ضمائم
همزمان با فراگیر شدن حرکت انقلاب اسلامی، کارگران متدین کارخانه ایران سیلندر، از مسئولان کارخانه درخواست نمودند تا نمازخانه یا مسجد کوچکی برای نماز خواندن آنان بسازند، بخش ضمائم سند شماره 2989 - 26 /9 /36 که این درخواست مورد موافقت کارفرما قرار نگرفت. بخش ضمائم سند شماره 3141- 14 /10 /36
4. این دستور، طی نامه‌ی شماره 1671 /343- 13 /3 /35 از ساواک تهران پیگیری شده است. بخش ضمائم