درباره: اظهارات دکتر احسان نراقی درباره اوضاع اخیر کشور فرانسه
تاریخ سند: 8 خرداد 1347
درباره: اظهارات دکتر احسان نراقی درباره اوضاع اخیر کشور فرانسه
متن سند:
از: 312 تاریخ:8 /3 /1347به: عرض می‌رسد شماره: 662 /312
درباره: اظهارات دکتر احسان نراقی درباره اوضاع اخیر کشور فرانسه
دکتر احسان نراقی رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران ضمن مذاکرات خصوصی با داریوش همایون1 از اینکه روزنامه آیندگان مطالب مربوط به فرانسه و بحران اخیر آن کشور را درج نکرده انتقاد و اضافه نموده که «موضوع پاریس خیلی مهم است ولی اخبار آیندگان مربوط به سه روز قبل می‌باشد در صورتی که رادیو گفت کارگرها پیروز شدند و دولت با کارگرها کنار آمد. این انقلاب فرانسه بعداً در آلمان. هلند. ایتالیا و اسپانیا شروع می‌شود و بالاخره در دنیا اثر دارد روی این حساب شما بهتر و بیشتر بنویسید.»
دکتر نراقی همچنین متعاقب مذاکرات مزبور با شخصی به نام فرهمند2 که گویا خبرنگار است تماس گرفته و سئوالی راجع به اخبار فرانسه نموده و پس از دریافت این خبر که دولت فرانسه تسلیم کارگران شده ولی دانشجویان به اعتصاب ادامه می‌دهند پیش‌بینی کرده که احتمالاً دودستگی به وجود خواهد آمد.
آنگاه دکتر نراقی به مخاطب خود با تأکید اهمیت موضوع فرانسه و اینکه مسئله ارتباطی با ژنرال دوگل و بهره‌برداری جراید انگلیسی علیه او ندارد اضافه نموده: بیشتر ناراحتی موضوع دامنگیر آلمان. انگلیس و ایتالیا است و به اسپانیا و بالاخره دنیا. حالا شما این اخبار فرانسه را مفصل بنویسید چون نود درصد مردم ایران از اصل جریان خبر ندارند و این جریان مربوط به دوگل نیست مربوط به نظام سرمایه‌داری است و این حرف‌ها خیلی عمیق‌تر است. بله کم ننویسید. زیاد بنویسید.
ملاحظات 312 ـ
مخاطبین دکتر نراقی روزنامه‌نگار بوده‌اند و در مقابل تأکید نامبرده قبول کرده‌اند که مطالب بیشتری در این زمینه منتشر سازند.
توضیحات سند:
1. داریوش همایون: فرزند نورالله، در سال 1307 ش در تهران به دنیا آمد. آخرین سمت پدر وی، مستشاری دیوان محاسبات در وزارت دارایی بود.داریوش همایون، تحصیلات ابتدایی را در دبستان‌های: فیروز بهرام و ابن سینا و متوسطه را در دبیرستان‌های: البرز و دارایی، گذراند که به علت چند سال مردودی، در سال 1330 موفق به اخذ دیپلم گردید.
او پس از اخذ دیپلم، به استخدام وزارت دارائی درآمد؛ ولی پس از یک سال، جهت ادامه تحصیل به دانشکده حقوق راه یافت و در سال 1334ش، لیسانس قضایی گرفت و در سال 1335 در رشته دکترای سیاسی ثبت نام کرد.
داریوش همایون در دوران تحصیل در دبیرستان به فعالیت‌های سیاسی کشیده شد و در سال 1325 به گروهی موسوم به « انجمن » که توسط محسن پزشکپور و دکتر عالیخانی و... به وجود آمده بود، پیوست و در سال 1327 به عضویت انجمن هنری جام جم درآمد و در سال 1328 وارد مکتب پان‌ایرانیسم‌ها شد.
وی که با تأسیس حزب ملت ایران، به آن پیوسته بود، پس از یک سال از این حزب هم خارج و به عضویت حزب پان ایرانیست درآمد، ولی پس از مدتی، به علت اختلاف با پزشکپور از آن هم جدا شد و در سال 1331 با شروع تحصیل در دانشگاه، وارد حزب سومکا شد و پس از مدت کمی، سردبیری روزنامه سومکا را به عهده گرفت و به معاونت حزب رسید.
داریوش همایون که با نیروهای بیگانه سر و سرّی داشت و در دوران دولت مصدق، به سران دولت وی، نزدیک شده و دم از مخالفت با سلطنت می‌زد، به همین اتهام، دستگیر و به دو ماه و نیم زندان محکوم شد که به این محکومیت، با پرداخت پول! پایان داده شد.
به نظر می‌رسد دستگیری وی در سال 1331، به علت عضویت او در حزب سومکا و به جرم حمل اسلحه غیرمجاز و غارت و آتش‌سوزی صورت گرفته باشد. داریوش همایون که با هما زاهدی، دختر فضل الله زاهدی، ازدواج کرده بود، در سال 1334ش، در کلاس نویسندگی و خبرنگاری روزنامه اطلاعات شرکت کرد و به عنوان مصحح، در آن روزنامه شروع به کار نمود و پس از چندی، به عنوان مترجم، به سرویس خارجی روزنامه راه یافت و به سردبیری آن رسید.
او که در این گیرودار، به آمریکا‌‌یی‌‌‌ها نزدیک شده بود، در سال 1339ش، که عازم آمریکا بود، در رابطه با علت سفر خود، نوشت: « اخیراً از طرف وزارت خارجه آمریکا و با موافقت روزنامه اطلاعات به مدت 4 ماه برای مطالعه در امور روزنامه‌نگاری و بازدید به آن کشور دعوت شده‌ام و تا بیستم اسفند باید حرکت کنم.»
داریوش همایون که توسط دکتر غلامحسین صدیقی به جبهه ملی نیز راه یافته بود، در سال 1340 به علت تشخیص به نفوذی بودن وی، به همراه 27 تن دیگر اخراج شد و به استخدام مؤسسه آمریکا‌‌یی فرانکلین درآمد و به مدت دو سال و نیم به عنوان نماینده سیار آن مؤسسه، در پوشش بازرسی شعبات فرانکلین، برای تأمین نیازهای اطلاعاتی آمریکا، به کشورهای مختلف سفر کرد. او که قبل از شروع جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، به فلسطین اشغالی سفر کرده و کمک مالی گرفته بود، در سال 1346 با هدایت سازمان سیا، روزنامه آیندگان را راه‌اندازی کرد.
داریوش همایون به عنوان چهره شاخص سازمان جاسوسی آمریکا مطرح بود و در سال 1353ش، به همراه جمشید آموزگار و... طرح تک‌حزبی بودن کشور را ارائه داد و خود نیز به آن پیوست و در سال 1356 در دولت آموزگار، به وزارت اطلاعات و جهانگردی رسید. مشارالیه که مقاله موهن رشیدی مطلق را، برای چاپ به روزنامه اطلاعات ارسال نموده بود، در راستای خیمه‌شب‌بازی رژیم شاهنشاهی در دستگیری برخی از دولتمردان برای آرام نمودن مردم، به همراه تعدادی دیگر از مهره‌های رژیم شاه، دستگیر و زندانی شد که در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و باز شدنِ درِ زندان‌ها، از زندان گریخت و سپس از مرز ترکیه خارج شد و به فرانسه رفت و به همراه جریانات سلطنت‌طلب و جمهوری‌‌خواه! به فعالیت علیه جمهوری اسلامی پرداخت. داریوش همایون در بهمن ماه سال 1389ش، در ژنو درگذشت.
داریوش همایون به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، تهران، 1378.
2. محمدحسین فرهمند: فرزند علی‌اکبر، در سال 1328 ش در تهران به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی، در دانشگاه‌های شیراز و ملی، در رشته پزشکی به تحصیل پرداخت. در سال 1351ش که دانشجوی دانشگاه ملی بود، در اقدامی، دانشجویان را تحریک به اعتراض و تظاهرات نمود و از همین زمان، با روزنامه آیندگان همراه شد و به عنوان دبیر سرویس علمی و ادبی، عکاس و روزنامه‌نگار با روزنامه آیندگان همکاری نمود و در دوران اوج‌گیری انقلاب اسلامی، یکی از اعضای شورای سردبیری این روزنامه بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فرانسه رفت و ضمن دریافت تخصص در رشته روابط جنسی، اینگونه روابط را بین ایرانیان و فرانسویان، مورد مقایسه قرار داد.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی)