اسرار شاه
اسرار شاه
متن سند:
اسرار شاهانقراض سلسله‌ی پادشاهی قاجاریه و برکشیدن رضاخان میرپنج و ایجاد سلسله‌ی پهلوی، با برنامه‌ای دقیق و زمان‌بندی شده صورت گرفت. در این برنامه نقش افرادی که تسهیل‌کننده‌ی این امر بودند و در دیوانسالاری حکومت، صاحب‌منصب بودند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
این افراد که از پشت پرده و چگونگی رضاشاه کبیر شدنِ رضاخان قزاق مطلع بودند، پس از به قدرت رسیدن و تحکیم پایه‌های قدرت او، در بین سال‌های 1312 تا 1314 شمسی همان‌گونه که سنت تاریخ قدرتمداران است، به جرم این آگاهی از صحنه‌های مختلف حذف و به بوته فراموشی سپرده شدند، که یکی از نمونه‌های روشن آن، سردار اسعد بختیاری است که در زندان کشته شد.
یکی از جمله افرادی که در این انتقال قدرت نقش داشت و با بازیگری خاصِ، مانند برخی دیگر از رجال همدوره‌ی خود، توانست از توطئه‌های رضاخان در امان بماند، رضا حکمت، معروف به سردار فاخر حکمت است.
گوشه‌ای از نقش مزّورانه او در بازی سیاسی بیگانگان در ایران، در آذر ماه سال 1339 ش به شرح زیر تدوین شده است:
« زندگی سیاسی او با عضویت حزب دموکرات اولیه شروع شد و از اعضای صاحب نفوذ و عضو کمیته ایالتی این حزب در 5 سال قبل بود در جنگ جهانی اول متمایل به آلمانی‌ها شد و روی همین اصل انگلیس‌ها در کتاب راهنمای سیاسی خود نوشتند: سردار فاخر خود را با طناب آلمان‌ها خفه کرده. این عبارت قضاوتی است که انگلیس‌ها آن موقع درباره او کردند، ولی می‌گویند بعداً رابطه او با انگلیس‌ها صمیمانه شد.
در جنگ جهانی اول، موقعی که یاور علیقلی‌خان پسیان، فرمانده ژاندارمری و حزب دموکرات برعلیه انگلیس‌ها قیام کردند و قوام را مجبور به فرار از شیراز نمودند و خانه او را غارت کردند، بعد از اینکه قوام از انگلیس‌ها کمک گرفت و به شیراز مراجعت نمود، قبل از اینکه به شیراز برسد گروهبانان ژاندارمری برعلیه پسیان کودتا کردند. علیقلی‌خان به منزل سردار فاخر رفت و به او گفت چند اسب تهیه کن تا فرار کنیم. سردار‌فاخر رفت اسب بیاورد، از همان راه خودش فرار کرد و پسیان تا نزدیک صبح منتظر اسب بود و چون مأیوس شد در خارج شهر شیراز خودکشی کرد...
تهمت ناروای دیگری که به او می‌زنند [!!؟] آن است که مستوفی‌الممالک معروف، در خانه او در تهران سکته کرد و می‌گویند او در این کار دست داشته... »1
سردار فاخر حکمت، در نوشته‌ی دیگری که دارای هشت برگ و به صورت دست‌نویس تنظیم شده، به شرح زیر معرفی شده است:
«... از رؤسای بزرگ شیراز ... بزرگترین قهرمان قمار پوکر ... قابل تغییر شکل نسبت به سیاست روز... بسیار کینه‌جو... نامبرده از کسانی است که در چندی قبل (در هنگام جوانی) به کمک نیروهای عثمانی و آلمانی به جنگ با انگلیس‌ها رفته است، اما در ضمن از جاسوسی برای انگلیس‌ها دریغ نداشته است. پس از پیروزی انگلستان مدتی در تبعید به سر برد و به این ترتیب «همکاری سرّی او با انگلیس‌ها» از اذهان محور گردید... »2
سردار فاخر حکمت، سال‌های زیادی بر کرسی ریاست مجلس شورای ملی تکیه داشته است و در این دوران، حتی در جا به جا کردن مواد مخدر نیز ایفای نقش کرد. اسناد زیر نمونه‌ای از جایگاه سیاسی اوست:
سند شماره (17)
از: 2 ﻫ تاریخ: 21 /6 /49
به: 327 شماره: 29673 /2 ﻫ
موضوع: سردار فاخر حکمت
در تاریخ 11 /6 /49 ساعت 17 نصراله انتظام و احمدی بختیاری و سناتور نمازی به اتفاق به باشگاه ایران رفته و ضمن صحبت، انتظام اظهار نمود: سردار فاخر حکمت را در اروپا دیدم ولی سرِحال به نظر نمی‌رسید. نمازی گفت بله چند روز بعد به ایران آمد و روز جمعه هم در منزل من هستند. احمدی گفت این سردار فاخر حکمت زندگی [اش] از کجا می‌گذرد. نمازی گفت حقوق جزیی که می‌گیرد. انتظام اظهار داشت: حقوقش که به جایی نمی‌رسد و خانه‌هایی را که می‌فروشد یا عوض می‌کند، در آنها استفاده می‌کند؛ مخصوصاً خانه‌ای را که به سازمان امنیت فروخت خیلی گران فروخت. البته دستور بود که از ایشان گرانتر بخرند. نمازی گفت: بله ولی شنیده‌ام در موقع ریاست مجلس نیز از اتومبیل مجلس زیاد استفاده کرده. انتظام گفت: در موقع رفتن و آمدن از شیراز، اتومبیل را تریاک یا چیز دیگری بار می‌کرده چون‌که اتومبیل او را کسی بازرسی نمی‌کرده است.
نظریه یکشنبه: در مورد حمل تریاک توسط سردار فاخر در زمانی که ریاست مجلس را به‌عهده داشت در بین مردم شایعاتی وجود دارد. تاکستان
سند شماره (18)
شماره: 27248 س الف تاریخ: 22 /12 /43
موضوع: آقای سردار فاخر حکمت
قبل از ظهر روز جمعه 7 /12 /43 در منزل آقای خبیرالدوله حکمت، رئیس سابق پست و تلگراف فارس واقع در قسمت غربی خیابان ... عده‌ای جمع بودند از جمله خانمی از بستگان حسینقلی رستم از سران عشایر فارس معدوم که بسیار عصبانی و ناراحت بود و آقای حکمت در جواب اظهارات خشونت‌آمیزش که ضمناً سعی می‌نمود وی را آرام کند گفت واله باله من سردار فاخر حکمت را دیده‌ام. قسم خورده است اگر یک روز هم به آخر عمرم باشد عملی که بایستی بکنم خواهم کرد. شما خاطر جمع باشید این موضوعات چیزی نیست که خاموش بماند آن خانم اصرار داشت در این صورت بایستی مرا با سردار ملاقات دهی. ضمناً همین اطلاعیه حاکیست که آقای ابوالحسن عمیدی نوری در منزل خود، مقابل جمعی اظهار نموده است شاه اسراری پیش سردار فاخر حکمت دارد که برای حفظ آن هر چند وقت یک بار مجبور است به نام خرید زمین و خانه سه چهار ملیون تومان پولی به وی برساند و به همین جهت بوده که دستور داده است خانه نیاوران وی را نیز تا 5 ملیون تومان برای باشگاه سازمان امنیت خریداری کند.
کمیته مجلسین :
در اجرای امر اقدام و ضمناً از ساواک تهران طرح سؤال به شرح ذیل
1ـ تعداد افراد حاضر در منزل حکمت 2ـ نام شرکت‌کنندگان 3ـ منظور از جمله همین اطلاعیه حاکی است یعنی چه ؟ 4ـ آقای عمیدی نوری هم در آنجا بوده. 5ـ آیا در محل دیگری چنین مطلبی را اظهار نموده 6ـ در حضور چه کسانی بوده که این مطالب را اظهار داشته 7ـ تاریخ حادثه 7 /12 و تاریخ وصول 9 /12 و تاریخ گزارش 22 /12 /43 می‌باشد علت اداره کل سوم بخش 321 تأخیر چه می‌باشد. رشیدی 25 /12
توضیحات سند:
1. مجموعه اسناد سردار فاخر حکمت ـ سند شرح احوال مورخه 19 /9 /13392. پیشین ـ سند دست نویس بدون تاریخ و شماره