بازجویی از پرویز نیکخواه 4/2/44
تاریخ سند: 4 اردیبهشت 1344
بازجویی از پرویز نیکخواه 4/2/44
متن سند:
ج ـ نمی توانم موافق باشم و بدین جهت به آن حزب به عنوان حزبی که گره گشای بن بست اقتصادی کنونی باشد اعتقادی ندارم.س ـ با توجه به سؤالات انجام شده قبلی محرز و مسلم گردید که شما دارای فعالیت مضره بوده و برعلیه حکومت قانونی و سازمانهای دولتی موجود در تلاش و تشکیل جمعیتهایی با این مرام برای بهره برداری بوده اید در این مورد هرگونه اظهار دارید بیان کنید؟ ج ـ بنده بر طبق اظهاراتم مشغول تحقیق سیاسی بوده ام و بر اساس مطالعات انجام شده خود، به خاطر منافع ملی و رشد اقتصاد ملی معتقد بوده ام که تشکیل گروهی از کسانی که عمیقا رشد اقتصاد ملی را در نظر دارند و طالب پیشرفت ایران هستند، بعد از آن که تحقیقات سیاسی در مورد رشد جامعه و اوضاع اقتصادی کامل شود، لازم است.
س ـ جزو وسایل ـ مدارک و کتبی که از منزل مسکونی شما به دست آمده مقداری از آئین نامه های نظامی کشف شده به طور صریح طریقه به دست آوردن این کتب ـ منظور از به دست آوردن و اقداماتی که پس از تهیه آن کتب نموده اید را شرح دهید؟ ج ـ این کتب نظامی یا به زبان انگلیسی هستند یا فارسی، آنهایی که انگلیسی هستند، در انگلستان خریداری شده، به جز یک سری کتابهایی که Ristricted Material است و اگر آنها را به دور نیانداخته باشم از دست فروش کنار خیابان خریداری کرده ام که حاوی مطالب کهنه نظامی است.
کتابهای دیگر در این زمینه نیز از دست فروشان کنار خیابان خریداری شده است.
منظور از به دست آوردن این کتب خواندن آنها بوده است و منظور از خواندن آنها به دست آوردن دانش نظامی بوده است که عملی نشد.
س ـ اولاً آئین نامه های نظامی بخصوص آنهایی که به زبان انگلیسی است در سفر افسران تحصیلکرده در آمریکا و یا اداره مستشاری در اختیار افراد و سازمانهای نظامی گذارده می شود جنبه محرمانه داشته و به هیچوجه شما قادر نخواهید بود که این آئین نامه ها را در کتابخانه و یا دست فروش های کنار خیابان ها به دست آورید.
ثانیا به فرض صحت ادعا منظور از تهیه و مطالعه این کتب...
.
.
برای شما چه بوده است اگر منظور دانش نظامی است چرا از مسیر خود منحرف شده اید شما هنوز خدمت زیر پرچم مقرره را انجام نداده اید در صورتی که این فرض قانونی است که بر عهده شما بوده و مکلف به انجام آن می باشید لذا اظهارات شما در این مورد موجه و منطقی نبوده و در پیرو فعالیتهای سیاسی و مضره خود به منظور کسب اطلاعات نظامی و به دست آوردن فرصت بیشتر و میدان وسیع تری برای رسیدن به هدف این کتب را از دوستان و هم فکران خود که تاکنون آنها را به نام معرفی ننموده اید دریافت داشته و اصلح است که ضمن معرفی نامبردگان چگونگی را به طور صریح بیان کنید؟ ج ـ اینکه نمی توان این کتب محرمانه را از دست فروش به دست آورد ناصحیح است.
زیرا من آنها را از دست فروش خریده ام که کتب و مجلات خارجی می فروشد و در شمیران است.
معمولاً هرگاه که من از کوهنوردی باز می گردم به ایشان سر می زنم.
منظور از خریداری این کتب مطالعه آنها بوده است.
به نظر من در مدت دو سالی که خدمت زیر پرچم است انسان نمی تواند دانش نظامی به دست آورد بلکه با یک سلسله مقررات و حرکات نظامی مکانیکی آشنا می شود.
به نظر من چون نظامی گری بخشی از سیاست است داشتن دانش نظامی همیشه می تواند مفید باشد.
س ـ اولاً محل دستفروشی را که کتب نظامی را از آنجا خریداری نموده اید تعیین کنید من که متجاوز از پانزده سال است در شمیران سکونت دارم چنین دستفروشی ندیده ام ثانیا شما از کجا می دانید که در خدمت زیر پرچم اطلاعات نظامی به دست نمی آید منظور از حرکات مکانیکی چیست و این اطلاعات شما از کجا به دست آمده است ثالثا بنا به اظهار شما دانش نظامی بخشی از سیاست است منظور از فرا گرفتن این دانش چه بوده و کجا می خواستید از آن و در چه مسیری مورد استفاده قرار دهید.
ج ـ محل این دست فروش خیابان شهرداری، روبرو بیمارستان.
منظور از حرکات مکانیکی.
قدم دو، خبردار، پاس دادن، تیراندازی، رعایت مقررات نظامی است.
مسیر استفاده از این دانش تاکنون برای من مشخص نبوده است چون هنوز زمینه های عینی استفاده از اینها وجود ندارد.
س ـ منظور از زمینه عینی استفاده از کتب نظامی چیست آیا منظور اینست که افرادی را در مسیر خود تربیت نموده و آماده خرابکاری علیه حکومت وقت نمائید؟ ج ـ زمینه عینی هنگامی به وجود می آید که داشتن این دانش سودمند باشد و اصولاً بتواند بکار رود.
س ـ پاسخ های شما مبهم و کلی است لازم است به طور وضوح بنویسید و اصولاً پاسخ سئوال قبلی را داده اید؟ ج ـ اینکه این روش به چه منظوری می تواند به کار رود در شرایط کنونی نمی توان مشخص کرد.
س ـ از جوابهای شما چنین معلوم می گردد که شما در راه تهیه افراد و وسایل که با آموزش لازم برای قیام علیه حکومت سلطنت مشروطه و سقوط دولت قانونی مشغول فعالیت بوده و مصمم بودید که تا رسیدن به هدف نهایی از تلاش و کوشش فروگذار ننمایید بنابراین لازم است در این باره توضیح بیشتری داده و نتایج حاصله از فعالیتهای خود را نیز بنویسید؟ ج ـ بنده در شرایطی نبوده ام که برای «تهیه افراد و وسایل کافی و...
» فعالیت بکنم بلکه درباره به دست آوردن بینش صحیح سیاسی که به نظر من اصول و پایه برخورد به مسایل سیاسی است مطالعه می کرده ام.
س ـ با توجه به پاسخ سئوال قبلی شما به طور ضمنی مفاد سئوال را تأیید نموده ولی به علت عدم وجود شرایط لازم قادر به انجام آن نبوده اید مفهوم آن این است که به محض تهیه شرایط لازم اقدام برای رسیدن به هدف خود که عبارت از واژگون کردن اساس حکومت قانونی و سلطنت مشروطه پارلمانی بوده است می نموده اید در این مورد چه می گویید.
ج ـ اینکه شرایط لازم چه هست و اینکه در چه زمانی می توان چه نوع کار کرد را اینک نمی توان دقیقا تعیین کرد زیرا برای تعیین آنها بررسی کامل و همه جانبه همه مسایل بغرنج سیاسی ایران ابتدا لازم است.
س ـ در نامه ای که همراه شما بوده و درباره آن قبلاً بحث شده و بنا به گفته شما قرار بود که این نامه را به خارج از کشور ارسال دارید در ذیل آن نوشته اید: «درباره آمدن رفقا و طرح مسائلی که به نظر ما باید مورد بحث قرار گیرد نامه جداگانه ای نوشته خواهد شد» اینک نام رفقای مورد بحث و مسایل مورد طرح را به طور واضح نام برده و بنویسید؟ ج ـ اولاً این رفقا دو نفر بوده اند از دانشجویان ایرانی در انگلستان که هویت آنها بر من معلوم نیست و برای بحث و مذاکره در پیرامون مسایل سیاسی و اقتصادی ایران و رسیدن به توافق نظر درباره همه مسایل سیاسی بوده است که به نظر من قبل از آن که طرحی برای مسایل سیاسی تهیه نشود بحث نمی توانسته است نتیجه بخش باشد.
س ـ شما فردی بنام عنایت اله اشتری را می شناسید یا خیر.
در صورت اول رابطه و شناسایی خود را با ایشان بنویسید؟ ج ـ بنده شخصی را به نام اشتری که یکی از دانشجویان شرکت ملی نفت ایران بوده است می شناسم.
رابطه ای با ایشان ندارم.
س - چطور شد از طرف فدراسیون دانشجویان ایرانی مقیم انگلستان برای شرکت در اتحادیه بین المللی دانشجویان به مسکو رفتید.
ج ـ بنا به دعوت اتحادیه س ـ آیا اتحادیه به نام شما را دعوت کرده بود یا باین مسافرت انتخاب شدید.
ج ـ اتحادیه به نام دعوت نکرده بود و فقط دو تا بلیط فرستاده بود و چون ایام تابستان بود و غالبا در مسافرت بودند بنا به تقاضای هیئت اجرائیه کنفدراسیون بنده مسافرت کردم.
س ـ در مسافرتی که به مسکو نمودید آیا کتب و جزواتی با خود همراه آوردید یا خیر؟ ج ـ جزواتی مربوط به سخن رانیهای جلسه عمومی دانشجویان مسایل متفرقه ای که در این زمینه نشر یافته بود.
س ـ موقعی که از انگلستان به ایران مراجعت کرده تصمیم...
.
به فعالیت سیاسی با چه افرادی در جریان گذاردید.
ج ـ با هیچ کس زیرا من درصدد مطالعه اوضاع سیاسی بودم نه فعالیت عملی سیاسی.
س ـ شما با افرادی که در انگلستان با آنها آشنایی داشته و به ایران مراجعت کرده بودند درباره مطالعه اوضاع سیاسی ایران تبادل نظر داشتید یا خیر در صورت اول آنها را معرفی نمایید؟ ج ـ درباره مسائل سیاسی سطحی من با همه آنهایی که از انگلستان آمده بودند و بر حسب تصادف آنها را ملاقات می کردم (به ویژه در تهران پالاس) صحبت می کردم.
در مورد مسایل عمیق تر سیاسی آنها را به کسی ابراز نمی کردم و فقط درباره پاره ای از مسایل از قبیل اوضاع اقتصادی و سیاسی موجود ایران قرارداد نفت و غیره با دیگران صحبت می کردم.
س ـ افرادی که با آنها تبادل نظر می کردید نام ببرید؟ ج ـ عقیقی، منصوری، محامدی، گاهی شیروانلو و دیگران غالب دانشجویان شرکت نفت که اینک در تهران نیستند.
س ـ شما از لحاظ دین و مذهب چه اعتقاداتی دارید ج ـ به نظر بنده دین و مذهب در ردیف اعتقادات خصوصی است و فقط مربوط به خود شخص است.
س ـ من می خواهم بدانم آیا شما معتقد به مذهب در مورد دین اسلام هستید یا نه؟ ج ـ بنده براساس فلسفی دین اسلام عقیده مند هستم.
س ـ با این پاسخ معتقد به اصول دین نیز نمی باشید آیا این ارتباط درست است؟ ج ـ بله س ـ با پاسخی که فوقا نوشتید مسلما خدا پرست نمی باشید؟ ج ـ خیر س ـ شما پیرو مکتب مارکس هستید؟ ج ـ بنده مارکسیست هستم س ـ عقیده سیاسی خود را به طور مشروح بنویسید؟ ج ـ اساس فلسفه مارکسم ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیزم تاریخی است.
بنده معتقدم که دنیا در حال تکامل است و همین طور جوامع انسانی.
همین طور به تضاد طبقاتی و رشد این تضادها معتقدم و فکر می کنم که این تضادها و رشد آنها است که باعث دگرگونی های اجتماعی می شود.
س ـ نظر شما نسبت به رژیم و حکومت فعلی کشور از چه قرار است؟ ج ـ بنده فکر می کنم که رژیم و حکومت فعلی کشور ما عقب مانده است و با احتیاجات اقتصادی مملکت وفق نمی دهد.
س ـ چه نوع رژیم و حکومتی را برای جبران عقب ماندگی و تأمین نیازمندیهای اقتصادی کشور پیشنهاد می کنید؟ و یا اینکه مطرح شده است.
ج ـ این موضوع در حال حاضر دقیقا برای من مشخص نیست.
من فکر می کنم روی کار آمدن یک حکومت ملی ضد امپریالیستی و ضد فئودالی در شرایط کنونی می تواند باعث رشد اقتصادی کشور شود.
س ـ با توجه به پاسخی که نوشتید بنابراین به نظر شما حکومت و رژیم فعلی کشور حکومت امپریالیستی و فئودالی است؟ ج ـ خیر.
اما حکومت فعلی کشور ضد امپریالیستی و ضد فئودالی هم نیست.
س ـ پاسخ سئوال را صریح بنویسید به نظر شما حکومت و رژیم فعلی کشور دارای چه ماهیتی است؟ ج ـ حکومت و رژیم کنونی کشور حکومتی است که در آن امپریالیست ها و فئودال ها نفوذ دارند.
فعلاً به تحقیقات خاتمه داده می شود.