تیمسار فرماندهی محترم لشکر 2 تبریز
تاریخ سند: 21 فروردین 1336
تیمسار فرماندهی محترم لشکر 2 تبریز
متن سند:
شماره:137 /1078/ ﻫ تاریخ:21 /1 /1336تیمسار فرماندهی محترم لشکر 2 تبریز
محترماً روز 12 /1 /36 که مصادف با روز اول ماه مبارک رمضان بود چند نفر از واعظین شهر که اغلب در مساجد به وعظ و خطابه مشهور بودند [به]طریق شایسته احضار ضمن [بررسی] چگونگی اوضاع تذکر گردید که در مجالس وعظ و خطابه خود در مساجد، غیر از احکام دینی و مسایل شرعی از بحث در امورات سیاسی برخلاف مصالح کشور خودداری نمایند و برای استحضار از مفاد اظهارات آنان مأمورین اعزام در نتیجه روز 19 /1 /36 مفاد اظهارات وعاظ را در مساجد به شرح زیر گزارش دادند.
1- آقای میرزا محمد حسین انزابی چهرگانی در مسجد مقبره واقع در بخش 8 بازار در منبر ضمن وعظ و خطابه اظهار داشته «از دولت معظم تقاضا می‌نمایم مشروبات الکلی را به کلی موقوف [و]مالیات وصولی از آن به مالیات اجناس دیگر اضافه گردد (و بعداً علاوه نمود) که اداره بهداری کل ضمن انتشار آگهی به مردم اخطار نموده که در موقع ازدواج پسر و دختر به بهداری معرفی می-شوند و در آنجا مجاناً معاینه به عمل آید در حالی که دکترها عوض مجانی از آنان به فراخور هر یک صد الی دویست ریال پول می گیرند آیا دولت معظم نمی تواند جلو این گونه اعمال برخلاف را بگیرد؟»
ضمناً اظهار داشته: «کسانی که مجسمه تهیه کرده و در منازل خود می گذارند بت پرست هستند بعد درباره اذان گفتن در شهر باکو اظهار نمود چندی قبل با دو نفر صحبت می‌کردیم گفتند اذان گفتن در شهر باکو که در رادیو شنیده می شود با مرام بالشویکی1مغایرت دارد. همان موقع یک دسته خانم بی حجاب عبور می کرد، من به رفقا گفتم آیا این بی حجابی با مسلمانی مغایرت ندارد؟»
2- آقای شکوهی در مسجد مفید آقا واقع در بخش 8 بازار در منبر ضمن وعظ و خطابه اظهار داشته عده ای از مردم به من نامه نوشتند که شخصی در منزل خود وسایل فسق و فجور دایر کرده در این موقع ماه مبارک رمضان، روزها از روزه خواران پذیرایی می نماید که عیناً به ریاست شهربانی‌های آذربایجان رسانده.
3- آقای ناصرزاده 2 در مسجد حصیری [حصیرچیلر] واقع در بخش 8 بازار در منبر ضمن وعظ و خطابه اظهار داشته: «آقایان! دختران خود را به مدرسه نگذارید برای اینکه زن احتیاج به سواد ندارد، فقط مختصر از قرآن بخواند کافی است و دختران اینطور که بی حجاب به مدرسه می روند اگر اکنون به آنها بگوییم که [با]حجاب باشند، آن طوری که در مدرسه به آنان تبلیغ شده گفته های ما اثر نخواهد داشت این مدارس ویران شود. »3و ضمناً در مسجد میرزا حسن آقا واقع در بخش 8 بازار نیز در مسایل مذهبی سخنرانی و ذکر مصیبت نموده در خاتمه ضمن تعریف از اعلی‌حضرت همایون شاهنشاهی مجلس را به دعا به ذات اقدس همایون خاتمه داده.
4- آقای حاج میرزا فتاح در مسجد حصیری [حصیرچیلر] واقع در بخش 8 بازار در منبر ضمن وعظ و خطابه اظهار داشته: «خرید و فروش بلیط بخت آزمایی4 حرام است.»
توضیحات سند:
1. بولشویسم، بولشویک (BOLCHEVISM_BOLCHEVIK) که از نام حزب بولشویک روسیه گرفته شده در واقع معادل کمونیسم روسی است. تاریخچه بولشویسم و حزب بولشویک از حزب سوسیال دموکرات روسیه که در اواخر قرن نوزدهم پا به عرصه وجود نهاد آغاز می شود. از آغاز قرن بیستم در این حزب دو جریان فکری به وجود آمد. اکثریت اعضای حزب که از لنین پیروی می کردند طرفدار یک حرکت سریع انقلابی برای سرنگونی حکومت تزاری و استقرار حکومت سوسیالیستی قبل از گذر از مرحله بورژوازی بودند. در حالی که اقلیت به رهبری «مارتوف» طرفدار همکاری با بورژوازی مترقی و مخالف روش های تند و افراطی لنین بودند. طرفداران لنین که اکثریت اعضا و کادر رهبری حزب را شامل می شدند پس از دومین کنگره حزب در سال 1904 به نام بلشویک (که از لغت روسی بولشینستو به معنی اکثریت گرفته شده) نامیده شدند و گروه اقلیت به نام «منشویک» که از واژه روسی اقلیت گرفته شده معروف گردیدند، تا این که در سال 1912 بولشویک ها رسماً از حزب سوسیال دموکرات روسیه کنار گرفته، حزب بولشویک روسیه را تشکیل دادند. نام حزب بولشویک روسیه پس از پیروزی انقلاب کمونیستی به حزب کمونیست تبدیل شد.ر.ک: فرهنگ جامع سیاسی، محمود طلوعی، ص327
2. حجت الاسلام میرزا حسن ناصرزاده، فرزند محمدعلی در سال 1287ش به دنیا آمد، وی که خطیبی توانا بود و از شجاعت مثال زدنی برخوردار بود در دهه های 20و30 شمسی، مساجد سید حمزه و مجتهد تبریز را عرصه مبارزه با سیاست‌های استعماری ابرقدرت های شرق و غرب قرار داد. مبارزه با کمونیسم و امپریالیسم، انتقاد از شیوع بی حجابی و کشف حجاب، تاخت علیه رشوه خواری و ورود افراد ناسالم و غیر مذهبی به ادارات و سازمان های دولتی، موضوع متداول مطروحه در منابر وی بوده است.
حجت الاسلام ناصرزاده همزمان با آغاز نهضت امام خمینی(ره) در مساجد و منابر علیه سیاست های رژیم و تصویب لوایح ششگانه و انجمن های ایالتی و ولایتی و قانون به اصطلاح آزادی زنان سخنرانی و از مراجع تقلید و رهبران نهضت پشتیبانی می نماید و در جریان دستگیری امام خمینی (ره) همراه عده ای از علمای تبریز جهت فشار به دولت به تهران عزیمت نموده و خواستار آزادی امام خمینی (ره) می گردد. ساواک تبریز در آذرماه سال 1342ش نامبرده را به همراه چند تن از روحانیون سرشناس تبریز دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل و زندانی می نماید. ساواک در بیوگرافی حجت الاسلام ناصرزاده در آبان ماه 1342 می نویسد: «نامبرده از طرف کمیسیون امنیت اجتماعی به اتهام سخنرانی‌های تحریک آمیز علیه دولت، دو مرتبه به اقامت اجباری که دفعه اول در سال 35 به مدت 9ماه در خرم آباد و دفعه دوم در سال 36 به مدت 6ماه در نهاوند محکوم شده و تبعید گردیده است و در سال 41 بر اثر سخنرانی علیه آزادی زنان و ایجاد تشنجات در مردم به وسیله ساواک احضار و تذکر داده شد که تبریز را ترک و به مدت یک ماه به مشهد برود و نامبرده در مشهد نیز مطالب خود را اظهار داشته است.»
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جریانات تدوین قانون اساسی و خبرگان قانون اساسی با جریان حزب خلق مسلمان همسو گردید و نتوانست از دام و ترفند بیگانگان و اجنبی ها که در پوشش اسلام و مرجعیت به میدان آمده بودند برهد لذا منزوی گردید و در تاریخ 30 مرداد 1359ش به علت بیماری درگذشت و نماز میت وی توسط شهید محراب آیت الله سید اسدالله مدنی اقامه گردید. نقل است که در واپسین روزهای حیات خویش از اقدامات سید حسن شریعتمداری (فرزند آیت‌الله شریعتمداری) انتقاد نموده و اظهار داشته بود که خدا به حسن انصاف دهد آبروی ما و پدرش را برد.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی) ؛ نامداران تاریخ، عمران علیزاده، ج2
3. سیاست های ضد اسلامی رژیم پهلوی که توسط نظام آموزشی تبلیغ می گردید، توسط روحانیون در مساجد و منابر افشا می-گردید. آموزش و پرورش که باید تربیت درست و اسلامی را در دستور کار خود قرار می داد به ترویج بی بند و باری و بی حجابی دامن می زد و در چنین شرایطی علما با تحصیل دختران مخالفت می کردند.
4. بلیط بخت‌آزمایی: یکی از ترفندهایی بود که تحت عنوان «بنگاه بخت آزمایی ملی» برای سودجویی بیشتر و ترویج فرهنگ قماربازی تحت نظر اشرف پهلوی، خواهر دوقلوی محمدرضا پهلوی طراحی شده بود.
اجرای این طرح صرف نظر از اینکه در هر هفته سود شایانی را نصیب این بنگاه می‌کرد، بسیاری از مردم را نیز درگیر تفکر تخدیری ناشی از برنده شدن و به کاخ آرزوهای خویش رفتن کرده بود.
برخی از مردمی که در فقر ناشی از سیاست‌های استعماری رژیم شاهنشاهی و در سخت ترین شرایط زندگی قرار داشتند و منابع روزمینی و زیرزمینی آنها توسط غارتگران بین المللی به یغما برده می‌شد، دل خوش می‌کردند که شاید با خرید یک یا چند فقره بلیط بخت‌آزمایی، به جمع میلیونرهای جامعه وارد شوند.