موضوع: احسان الله شهرت نراقی فرزند حسن شناسنامه شماره 25748 صادره از کاشان شغل استاد دانشگاه
تاریخ سند: 28 مهر 1342
موضوع: احسان الله شهرت نراقی فرزند حسن شناسنامه شماره 25748 صادره از کاشان شغل استاد دانشگاه
متن سند:
از: بخش 321 تاریخ:28 /7 /1342به: مقامات ساواک به ترتیب سلسله مراتب
موضوع: احسان الله شهرت نراقی فرزند حسن شناسنامه شماره 25748 صادره از کاشان شغل استاد دانشگاه
منظورـ نامبرده به اتفاق چند نفر دیگر تقاضای تأسیس و تشکیل انجمن آمار ایران را نموده است.
خلاصه پیشینه
1. نامه شماره 3248/ج – م مورخه 27 /4 /36 اداره دوم کل سوم حاکیست که مشارالیه
الف ـ در سال 1327 در دانشگاه ژنو وابسته به دسته کمونیست‌های یهودی بوده.
ب ـ در سال 1329 به علت فعالیت‌های سیاسی احتمالاً چپی از فرانسه اخراج شده است.
ج ـ در سال 1328 در فستیوال جوانان کمونیست در بوداپست (مجارستان) شرکت کرده.
د ـ در سال 1330 ریاست گروه ایرانی را در فستیوال کمونیستی برلن به عهده داشته.
ح ـ در سال 1334 با دکتر مرتضی فقیه که شوهرخواهرش می‌باشد تماس داشته.(دکتر مرتضی فقیه عضو سازمان توده‌ای اروپا است.)
ت ـ نراقی با دکتر بهار کمونیست مشهور خیلی دوست است.
ی ـ در سال 1335 از اعضای فعال دسته کمونیستی در سوئیس و عضو کمیته مرکزی آن دسته بود که توسط ایرج اسکندری تشکیل شده بود.
ک ـ در دانشگاه ژنو در قسمت علوم اجتماعی مطالعه کرده است.
ل ـ در سال 1335 بین جوانان ایرانی در سوئیس به منظور جلب نظر آنان برای مرام کمونیستی مشغول فعالیت بوده.
م ـ اطلاعاتی در دست است که یادشده در محیط دانشگاه رسوخ کرده و با مراجعه به ادارات دولتی از جمله اداره آمار عمومی به نام یونسکو خواستار بعضی آمارها و مطالعه برخی پرونده‌ها می‌شود که در نوبۀ خود قابل توجه می‌باشد.
و در خاتمه تقاضا شده که از خروج وی از کشور جلوگیری و تحت مراقبت قرار گیرد.
2. پس از وصول نامه فوق اداره یکم در مقام شناسائی و احضار وی برآمده و او را تحت بازجوئی قرار داده که در پرونده ضبط است. در این بازجوئی نامبرده اعتراف نموده که چندین سال به حزب ایران و حزب توده سمپاتی داشته و چندین سال در ژنو به عنوان لیدر حزب کمونیست در معیت پنج نفر از دانشجویان ایرانی مقیم ژنو طرفدار حزب کمونیست بوده است و در سال 1949 به فستیوال بوداپست و در سال 1951 به فستیوال آلمان شرقی در برلن رفته است و در خاتمه با ذکر دلائلی اظهار نموده که دیگر از حزب توده متنفر است و آماده همکاری با ساواک می‌باشد و به همین جهت از طرف معاونت دوم ساواک دستور احضار مجدد وی داده شده و به حضور ایشان معرفی گردیده است.
[3 .]در سال 37 تقاضای گذرنامه به منظور مسافرت به کشورهای اروپای غربی نموده که با صدور گذرنامه از طرف ساواک موافقت گردیده و همچنین تقاضای صدور امتیاز مجله علوم اجتماعی را به نام خود کرده که با این تقاضا هم موافقت شده است.
4. مفاد اطلاعیه شماره 7763 /1 در 2 مورخ 8 /6 /38 با تقویم ب – 2 که قسمتی از آن به شرح زیر است.
اخیراً احسان نراقی و علی‌محمد تنباکوفروشان (به اسم مستعار کاردان و واعظ‌زاده) به ژنو آمده‌اند. ارتباط و معاشرت واعظ‌زاده با توده‌ای‌ها محرز و همیشه با هم می‌باشند ولی در این معاشرت‌ها احسان نراقی و کاردان با مظفر فیروز مشاهده نگردیده است. ضمناً رادمنش با کمونیست‌ها و ایرانیان توده‌ای مقیم ژنو ارتباط داشته و احتمال دارد اگر جمعیتی تشکیل گردد مشارالیه رهبری جمعیت را به عهده گیرد.
5. اطلاعیه مورخ 11 /3 /39 با تقویم ب- 2 مشعر بر اینکه (گزارش واصله حاکی است که مدتی است که افراد مؤثر حزب سابق توده هر یک به رنگ و لباس جدیدی درآمده و در کلیه دستگاه‌ها نفوذ نموده و اغلب آنها را نیز دستگاه‌های انتظامی شناخته و از تقویت آنان نیز خودداری نکرده و در بسیاری از مشاغل حساس نفوذ نموده اند) از جمله پس از ذکر اسامی عده‌ای از توده ای‌های معروف که به شغل‌های حساس گمارده شده‌اند به دکتر احسان نراقی اشاره و درباره وی چنین نوشته شده است (دکتر احسان نراقی رئیس سابق کمیته حزب توده محصلین در اروپا فعلاً گل سرسبد دانشگاه شده و سالی چند مرتبه به اروپا اعزام گردیده و کسانی که در اروپا او را می‌شناسند به تشکیلات مملکتی می‌خندند.)
6. در تاریخ 5 /1 /40 اداره امور تأمینیه سفارت کبرای آمریکا در تهران از ساواک درباره مسافرت یادشده به آمریکا استعلام نظر نموده که با این مسافرت هم موافقت شده است.
7. اطلاعیه شماره 1513 مورخ 15 /8 /40 با تقویم ب- 2 مشعر براینکه مشارالیه در تظاهرات و تشنجات دانشگاه از محرکین اصلی بوده است.
8. بر اثر وجود اطلاعیه‌هائی در مورد فعالیت‌های دکتر احسان نراقی تیمسار معاونت دوم ساواک دستور داده‌اند مدتی اعمال و رفتارش تحت مراقبت قرار گیرد ولی این اقدام فقط چند روز انجام شده است و یا شاید اصلاً انجام نگردیده.
9. اطلاعیه شماره 12029 / س ت مورخ 5 /7 /41 ساواک تهران مشعر بر فعالیت نامبرده به نفع دانشجویان وابسته به جبهه ملی می‌باشد.
10. اطلاعیه شماره 19049 / س ت مورخ 13 /11 /41 با تقویم ب- 2 ساواک تهران به شرح زیر .
طبق اطلاع دانشجویانی که در دانشکده ادبیات درحال حاضر فعالیت می‌کنند به علت اینکه در دانشکده با بعضی از استادان ارتباط دارند بیشتر مواقع در سر کلاس‌ها حاضر نمی‌شوند و استادان مزبور که در رأس آنها دکتر احسان نراقی می‌باشد همه نوع کمک و مساعدتی را به آنها می‌نماید و از ثبت غیبت آنها جلوگیری می‌کنند.
11. اطلاعیه شماره 22018/ س ت مورخه 16 /12 /41 ساواک تهران حاکیست که (صبح روز سه‌شنبه 13 /12 /41 هنگامی که دانشجویان وابسته به جبهه ملی برای برگزاری میتینگ دانشگاه فعالیت می‌کرده‌اند دکتر احسان نراقی در کریدور دانشکده ادبیات به عده‌ای از دانشجویان رشته علوم اجتماعی اظهار داشته شما تظاهرات خود را بدون هیچگونه ترس و بیمی انجام دهید.)
12. مفاد اطلاعیه شماره 4800/ بخش 312 به شرح زیر (دکتر احسان نراقی استاد علوم اجتماعی دانشکده ادبیات دانشجویان علوم اجتماعی را در قسمت شمال دانشکده دور خود جمع کرده و توصیه می‌کرده که در میتینگ شرکت کنند و عده زیادی از دانشجویان روی توصیه ایشان در تظاهرات شرکت کرده‌اند.)
نظریه . از مطالعه پرونده دکتر احسان‌اله نراقی چنین به نظر می‌رسد که مشارالیه پس از احضار و شرفیابی به حضور تیمسار معاونت دوم ساواک مراتب انزجار خود را از حزب منحله توده ابراز و خود را آماده همکاری با ساواک معرفی نموده کما اینکه این مطالب با ذکر دلائل[را] مفصل در بازجوئی اظهار داشته تا آنجا که بازجوی مربوطه را تحت تأثیر بیانات خود قرار داده است. چنانچه این استنباط صحیح و یادشده با سپردن تعهد لازم در زمره مأمورین ساواک قرار گرفته باشد معلوم نیست چه وظیفه‌ای دارد آیا مأمور نفوذی است یا وظیفه او تبلیغ علیه مرام کمونیستی است.
1. اگر مأمور نفوذی باشد مفاد اطلاعیه شماره 7763/ 1 در 2 مورخه 8 /6 /38 درباره نحوه رفتار وی در ژنو با وظیفه او مغایرت دارد زیرا اطلاعیه مذکور دلالت بر آن داشته که دکتر نراقی از تماس با توده‌ای‌ها و دکتر رادمنش در ژنو خودداری می‌کند و باز اطلاعیه دیگری که حکایت از تبلیغ مشارالیه علیه مرام کمونیستی در کلاس‌های دانشگاه می‌نموده است. 2. چنانچه مأموریت وی تبلیغ علیه کمونیسم باشد اولاً فوق‌العاده مورد اعتماد و اطمینان واقع شده زیرا شنیده می‌شود که این شخص حتی در آموزشگاه ساواک عهده‌دار تدریس یکی از دروس کارمندان ساواک بوده است. ثانیاً با توجه به اطلاعیه‌های شماره 1513 مورخه 15 /8 /40 و 12029/ س ت مورخ 5 /7 /41 و 19049/ س ت مورخ 13 /11 /41 و 22018/ س ت مورخ 16 /12 /41 و 4800 /312 چنان برمی‌آید که وی مخالفت و ضدیت را با دولت‌های وقت در لباس دیگری اجرا می‌کند. درباره این شخص آن قدر حسن نیت به کار رفته که حتی برای یک هفته اعمال و رفتار وی تحت مراقبت قرار نگرفته است.
علیهذا با توجه به سوابق امر و اینکه بررسی صلاحیت افراد در اشتغال به کارهای حساس از وظایف اداره کل نهم محسوب گردیده است در صورت تصویب مقرر فرمایند سوابق امر جهت بررسی به اداره کل نهم منعکس تا به طور دقیق از نکات مجهول پرونده این شخص رفع ابهام گردد و بعد اوامر لازم در این‌باره صادر فرمایند. منوط به رأی عالیست.
تهیه‌کننده . تهامی 28 /7 /42
رئیس بخش ...
از طرف رئیس اداره دوم عملیات دکتر مالک
مدیرکل اداره سوم 29 /7 /42
معاون ساواک
برابر نظریه اقدام فرمایند. 30 /7