موضوع: شایعات درباره نخست‌وزیری دکتر امینی
تاریخ سند: 26 بهمن 1346
موضوع: شایعات درباره نخست‌وزیری دکتر امینی
متن سند:
شماره: 342 /28 /51 تاریخ: 26 /11 /46موضوع: شایعات درباره نخست‌وزیری دکتر امینی
متعاقب شایعه نخست‌وزیر دکتر امینی از منابع و همکاران خواسته شد که در این مورد اطلاعاتی کسب کنند و ارایه نمایند. ذیلاً به طور خلاصه اطلاعات مکتسبه از لحاظ عالی می‌گذرد.
١- سفیر آمریکا اظهار نموده «خیلی بعید می‌دانم چنین کاری صورت بگیرد و این موضوع از طرف مقامات آمریکایی به اعلیحضرت توصیه نشده است و اصولاً با توجه به حساسیتی که شاهنشاه در مسائل مملکتی دارند و از این قبیل توصیه‌ها ناراحت می‌شوند من جرأت چنین اقدامی را ندارم و اگر روزی موقعیت سیاسی منطقه ایجاب نماید چنین اقدامی به عمل آید مطمئناً در رده خیلی بالاتر از من این مذاکره صورت خواهد گرفت.»
۲- رئیس اداره اطلاعات سفارت آمریکا در این مورد اظهار نموده است «شایعه‌سازان حتی به وضع کشور خودشان نیز آشنا نیستند چون علاوه بر اینکه نخست‌وزیری دکتر امینی در موقعیت کنونی امر محالی به نظر می‌رسد اصولاً با برنامه‌های انقلاب سفید که دولت هویدا مجری آنست این انتظار هست که اگر روزی قرار باشد آقای هویدا از خدمت معاف شود یکی از اعضای دولت وی پست نخست‌وزیر را احراز نماید.»
3- دکتر علی امینی در مورد شایعه نخست‌وزیری خود اظهار داشته «این روزها منتظر مقامات شدیداللحن جراید نسبت به خودم هستم شاید انتشار این شایعات در نتیجه خوابی است که سازمان امنیت برای من دیده و نیز احتمال دارد مرا احضار نمایند چون تا آنجا که من تحقیق کرده‌ام شایعه نخست‌وزیری من از طرف دوستان و نزدیکانم شایع نشده است. این شایعه گرفتاری‌های زیادی برای من تولید کرده و خیلی علاقمندم که بدانم ریشه این کار از کجاست.»
نامبرده سپس ضمن اشاره به مخالفین دولت و اینکه احتمال دارد این شایعه از طرف آنان انتشار یافته باشد چنین بیان کرده است:
«با تمام احوال انتشار این خبر نه تنها نفعی برای من ندارد بلکه موجب کدورت خاطر اعلیحضرت همایونی شده و کوشش‌های مرا که مدت‌ها با زندگی بدون سروصدا تا حدودی مراحم شاهنشاه را نسبت بخود جلب کرده‌ام خنثی خواهد کرد.»
۴- هر هفته روزهای چهارشنبه آقای دکتر علی امینی باتفاق عده‌ای از رجال قدیمی از قبیل آقایان نصراله انتظام1 - عبداله انتظام - گلشائیان و مهدی نمازی ناهار صرف می‌نمایند.
در جلسه روز 4 /7 /46 نصراله انتظام اظهار می‌دارد:
«دوستان امروز باید به آقای امینی تعظیم کرد چون صدارت ایشان قطعی است.»
دکتر امینی در جواب می‌گوید: «من هم این شایعه را شنیده‌ام ولی خودم خبر ندارم.» یکی از حاضرین می‌گوید «ممکن است دوستان شما برای اینکه خدمتی به شما کرده باشند اقدام به انتشار شایعه نموده‌اند. دکتر امینی پاسخ می‌دهد «دوستان من این کار را نمی‌کنند چون در سال‌های قبل که چنین شایعاتی انتشار یافت فوراً دولت‌های وقت اقداماتی علیه من به عمل آوردند و علاوه بر اینکه نفعی عایدم نشد متحمل ضررهایی نیز گردیدم.»
۵- ضمن بحث و مذاکراتی که با حضور تعدادی از سناتورهای در منزل آبتین به عمل می‌آید اظهار می‌شود «خارجی‌ها مخصوصاً کنسرسیوم نفت با توجه به گشادبازی‌های دولت و هزینه‌های زاید معتقد شده‌اند در حال حاضر باید شخصی روی کار آید که بتواند از ادامه این وضع جلوگیری کند و دکتر امینی را شایسته‌ترین فرد برای این کار می‌دانند.»
۶- در تاریخ 21 /11 /46 وزیر کشور به منزل دکتر امینی رفته و مدتی با نامبرده مذاکره نموده است. بعد از خروج وی در منزل دکتر امینی چنین شایع می‌شود که وزیر کشور پیغام آور پیشنهاد نخست‌وزیری بوده...
توضیح:
چون منشاء خبر قبلاً وزیر کشور را نمی‌شناخته و صرفاً طبق معرفی مراجعه‌کننده او را وزیر کشور می‌داند لذا صحت خبر مورد تردید است.
۷- آقای صفی‌پور مدیر مجله امید ایران اظهار داشت در هفته گذشته در محفلی که در حدود هفده نفر از وکلای مجلس در آن حضور داشتند آقای دکتر خطیبی ضمن صحبت پیرامون وضع دولت و جریانات روز اظهار کرده «مثل اینکه قرار است دکتر امینی نخست‌وزیر شود ولی امیدوارم که این کار عملی نشود» یکی از حاضرین از وی سوال کرد برای چه دکتر خطیبی در جواب می‌گوید «با توجه به گذشته باز ممکن است به فکر انحلال مجلسین بیافتد و بساط ما را بهم بزند.» یکی دیگر از حاضرین در جواب می‌گوید «این کار عملی نخواهد شد چون دستور انحلال مجلسین را در دوره سابق (۲۰) خود شاهنشاه آریامهر صادر فرمودند و شاید موقعیت سیاسی آن روز چنین کاری را ایجاب می‌کرد ولی در حال حاضر تصور نمی‌کنم اعلیحضرت اجازه چنین کاری بدهد.»
8- جعفر شاهید2 مدیر روزنامه جوانمردان3 از قول سپهبد یزدان پناه اظهار داشت که راجع به نخست‌وزیری دکتر امینی شایعات زیادی وجود دارد ولی این موضوع را باید با احتیاط تلقی کرد چون شاهنشاه آریامهر نسبت به این امر نظر موافقی ندارند.
توضیحات سند:
1- نصراله انتظام:نامبرده در سال ۱۳۲۰ رئیس تشریفات دربار بود انتظام در سال‌های ۲۱ تا ۲۳ وزارت پست و تلگراف در دولت سهیلی و در سال ۲۳ تا ۲۴ وزارت راه در دولت مرتضی قلی بیات را بنده داشت. وی در سال ۱۳۷۹ سفیر ایران در واشنگتن را به عهده داشت. او در دوره اول سفارت خود در آمریکا که نا شهریور ۱۳۳۱ دوام یافت. علاوه بر مقام سفارت نمایندگی ایران را در سازمان ملل متحد را نیز بر عهده داشت و در این مدت به سمت ریاست مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزیده شد. در اوایل نخست‌وزیری دکتر مصدق، نصراله انتظام که احساس می‌کرد از اعتماد دکتر مصدق برخوردار نیست دیگر رغبتی به ادامه خدمت در مقام سفارت ایران در آمریکا نشان نداد. بعد از کودتای ۲۸ مرداد نصراله انتظام مجدداً به مقام سفارت به واشنگتن بازگشت و تا سال ۱۳۳۴ که جای خود را به دکتر علی امینی داد در این سمت باقی ماند. او در سال ۱۳۴۱ به مقام مشاورت در دولت علم رسید.
رک: بازیگران عصر پهلوی محمود طلوعی
۲- دکتر جعفر شاهید:
وی فرزند محمود (ملقب به میرزا محمود خان وزیر مالیات) و در سال ۱۲۹۷ در تهران متولد شده و فارغ التحصیل از مدرسه علوم عالی و اجتماعی روزنامه‌نگاری پاریس بوده و دارای مشاغلی چون بازرس عالی وزارت کشور و دارایی و مشاور عالی هیأت مدیره شرکت بیمه ایران بوده است. وی همچنین عضو مؤسس و دبیر جمعیت جوانمردان ایران، مدیر روزنامه سیاسی جوانمردان (طرفدار رژیم)، عضو مؤسس حزب رستاخیز بوده است.
جعفر شاهید در سال ۲۴ با ارسال عریضه‌ای برای شاه (مخلوع) اظهار داشته است هزینه تحصیلی فرزندش که در انگلستان مشغول تحصیل بود. از طرف ساواک پرداخت می‌شده ولی از سال جاری این کمک قطع گردید و خواستار برقراری کمک مزبور بوده که دفتر مخصوص شاه به ساواک اعلام داشته است. «طبق دستور شاه مقرری ماهیانه یادشده که خدمات مورد رضایت است، کماکان ادامه یابد»
یادشده مؤلف کتاب‌های «تاریخ دودمان پهلوی» ملی شدن صنعت نفت «شاهنشاهی ایران از کورش تا پهلوی»، «پهلوی و سده‌های ملی‌گرایی» و مترجم کتاب تاریخ فراماسون در اروپا بوده و ۲۲ نشان درباری درجه یک و دو نیز دریافت نموده است.
پرونده انفرادی ساواک
۳- روزنامه جوانمردان
هفته‌نامه سیاسی و عضو جبهه متحد مطبوعات
صاحب امتیاز: میرزکی کمپانی.
سردبیر: جعفر شاهید.
اولین شماره ۱۳ خرداد 1325.
ترتیب انتشار: هفتگی
رک: مطبوعات ایران ص ۷۱