تاریخ سند: 2 اردیبهشت 1329
پیرو گزارش قبلی در مورد اصغر حریری از سران جبهه ملی در تجریش، مشاهدات به شرح زیر میباشد.
متن سند:
تاریخ:2 /2 /1329
پیرو گزارش قبلی در مورد اصغر حریری از سران جبهه ملی در تجریش، مشاهدات به شرح زیر میباشد.
روز جمعه دیروز اول اردیبهشت ماه مجلس جشن جبهه ملی از ساعت 11 قبل از ظهر در باغ اصغر حریری واقع در تجریش محل سابق کافه رستوران ارم تشکیل و جمعیت ابتدا در حدود 250 نفر با حضور دکتر مصدق . دکتر مظفر بقائی و مکی و عبدالقدیر آزاد و دکتر شایگان و دکتر سنجابی و حائریزاده و آیتاله غروی1 و اللهیار صالح و مدیران جراید جبهه ملی و دکتر فاطمی2 مدیر باختر و نیکپور مدیر خبر و ملکی3 مدیر ستاره، با صرف چلوکباب نهار برگزار، سپس مجلس تا ساعت 5 بعد از ظهر به تفریح گذشت و در ساعت 5 برنامه ناطقین اعلام و آقایان دکتر فاطمی و خلیلی4 مدیر اقدام و سایر سران جبهه ملی پشت بلندگو رفته و تماماً نطقهای آنان برعلیه دولت و تقویت و تشویق مردم به مقاومت در مقابل دولت به عنوان حق آزادی و غیره بود و موضوع عوض کردن صندوقها و انتخابات غیر آزاد در ولایات و به رخ کشیدن موفقیت جبهه ملی در تهران بود و در پایان جمعیت کم کم در حدود 500 نفر میشد و جشن با دست زدن و هورا کشیدن ممتد در ساعت 8 بعد از ظهر خاتمه یافت.
توضیحات سند:
1. آیتالله سید جعفر غروی عضو انجمن انتخابات تهران و از دوستداران آیتالله کاشانی بود. در شهریور 1328 دکتر مصدق و نمایندگان اقلیت، انتخابات مجلس سنا را مخدوش دانسته و دخالت دولت را در انتخابات شهرستانها محکوم کردند. به دنبال آن آیتالله غروی در روز 13 مهر ماه، از انجمن انتخابات تهران استعفا کرد. استعفای آیتالله غروی و چند تن از اعضای انجمنهای فرعی، مخالفان را مصمم ساخت که پیش از آغاز انتخابات تهران، دست به اقدامی جدی بزنند. روز 18 مهر، نمایندگان اقلیت و عدهای از روزنامهنگاران، همراه با گروهی از جوانان عضو سازمان نظارت و اعضای حزب ایران و جمعیتهای دیگر در منزل دکتر مصدق گرد آمدند، به دنبال آن دکتر مصدق از مردم خواست روز جمعه جلو دربار حضور یابند. جمعیت انبوهی که شمار آنها را از چند صد تا چند هزار تن ذکر کردهاند، در اطراف کاخ شاه جمع شدند. سرانجام بیست نفر از این عده از جمله آیتالله سید جعفر غروی از ظهر روز 23 مهرماه در دربار متحصن شدند.
2. سید حسین فاطمی در دهم محرم سال 1296 ش در شهر نائین چشم به جهان گشود. پدرش «سید علی محمد» از روحانیون معروف و مادرش «سیده طوبی» بود که هر دو از خانوادهی سادات طباطبائی نائینی به شمار میرفتند.
حسین تحصیلات ابتداییاش را در نائین گذراند، سپس به اصفهان رفت و همراه برادرش سیفپور در کالج انگلیسی آن شهر به تحصیل پرداخت. او ضمن تحصیل در دورهی متوسطه قدم به عرصهی مطبوعات نهاد و نزد برادرش که صاحب امتیاز روزنامهی باختر بود به تهیه و تنظیم مطالب روزنامه کمک کرد و تجربیات لازم را در رشتهی روزنامهنگاری به دست آورد.
فاطمی در سال 1316 عازم تهران شد تا کار روزنامهنگاری را در عرصه و میدان وسیعتری آغاز کند و در حالی که بیش از 20 سال از عمرش نگذشته بود، به مدیریت و سردبیری روزنامهی «ستاره» که در تهران انتشار مییافت منصوب شد. اما پس از مدتی که روزنامهی ستاره را انتشار داد، به خواهش برادرش روزنامهی باختر را که مدیریت آن در اصفهان با برادرش سیفپور بود، در تهران منتشر ساخت. وی در خیابان لالهزار دفتری را برای این کار اجاره کرد و با یک کادر تحریریهی منظم به کار ادارهی روزنامهی مزبور ادامه داد.
فعالیت و تلاش مداوم حسین فاطمی در نوشتن مقالات تند انقلابی بعد از شهریور 1320 در روزنامهی باختر سبب معروفیت و محبوبیت این روزنامه شد و همین امر زمینهی مساعدی را برای انتشار افراطیترین روزنامهی کشور یعنی روزنامهی باختر امروز فراهم کرد.
فاطمی از سال 1322 رسماً وارد مبارزه علیه حکومتهای وقت و از جمله علی سهیلی شد و بدون بیم و هراس طی مقالات بسیار تند، ماهیت حکومت سهیلی را که وابستگی نزدیک با اربابان انگلیسی خود و از جمله آنتونی ایدن وزیر خارجه بریتانیا داشت، به مردم ایران معرفی کرد. حسین فاطمی آنگاه برای ادامهی تحصیلات به اروپا رفت و مدت سه سال ـ از سال 1323 تا اواسط سال 1327 ـ در پاریس به تحصیل پرداخت و دکترای حقوق اخذ کرد.
وی ضمن تحصیل از شهر پاریس ، مقالات تند و آتشینی که بعضاً افشاگرانه بود برای روزنامه «مرد امروز» میفرستاد که خوانندگان و علاقمندان بسیار داشت.
فاطمی پس از بازگشت به کشور به نهضت ملیشدن نفت پیوست و به مصدق و یارانش کمک کرد. برخی معتقدند دکتر فاطمی نخستین کسی بود که پیشنهاد ملیشدن نفت ایران را در خانهی محمود نریمان ارائه کرد. دکتر مصدق بارها به آن اشاره و از فاطمی در این مورد به نیکی یاد کرده است. وی عقیده داشت که سرمقالات فاطمی حتی از یک ارتش نیرومند بیشتر به پیشرفت مقاصد ما کمک میکند. دکتر حسین فاطمی در راه مبارزات شجاعانهی خود صدمات و ضربات هولناکی را متحمل شد، بهطوری که یک بار هنگام تشییع جنازه و به خاکسپاری محمد مسعود مدیر مرد امروز به علت زندانی کردن شهید نواب صفوی و یارانش توسط دولت مصدق از سوی یاران نواب صفوی مورد سوءقصد قرار گرفت و مدتی را در بیمارستان بستری شد. پس از کودتای 28 مرداد 1332 وی مدتی مخفی بود، ولی بر اثر خیانت و لو رفتن مخفیگاهش، دستگیر شد و در شهربانی از طرف حکومت کودتا مورد آزار و اذیت قرار گرفت. وی در حالی که بیمار بود در دادگاه نظامی محاکمه و در 18 آبان 1333 به جوخهی اعدام سپرده شد.
3. احمد ملکی مدیر روزنامه ستاره از اعضای جبهه ملی بود که بعدها از آن جدا شد و به مخالفت با دکتر محمد مصدق پرداخت. پس از کودتای 28 مرداد 1332ش، خاطرات خود را به صورت روزانه در روزنامه ستاره منتشر کرد. این خاطرات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در 248 صفحه توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسید.
4. عباس خلیلى در سال 1272 ش در نجف متولد شد و فعالیت سیاسى خود را در همانجا آغاز کرد. در سال1297 به علت سختگیرى دولت انگلیس برمخالفین خود در عراق، به ایران آمد و مدتى در روزنامه «رعد» که سید ضیاالدین طباطبایى آن را منتشر مىکرد مشغول به کار شد. خلیلى مدتى سفیر ایران در حبشه و یمن بود و پس از آن در 1321 روزنامه «اقدام» را منتشر کرد. بر اساس برخى گزارشها وى در اغتشاشات سالهاى 1324 ـ 1325 با همکارى حسن عرب و سایر وابستگان دربار نقش فعالى داشته است و مدتى نیز به همین اتهام دستگیر و روزنامه او نیز توقیف شد، وی پس از «اقدام» روزنامه «بازپرس» را انتشار داد. در سالهاى مبارزه براى ملى شدن صنعت نفت عباس خلیلى، مدتى با جبهه ملى همکارى کرد. وى چندى هم معاونت زینالعابدین رهنما رئیس انجمن قلم را برعهده داشت. وى در سال 1350درگذشت.
منبع:
کتاب
اللهیار صالح به روایت اسناد ساواک-جلد اول صفحه 25