موضوع : تظاهرات و اخلالگری در یزد
تاریخ سند: 15 فروردین 1357
موضوع : تظاهرات و اخلالگری در یزد
متن سند:
از : شهربانی استان یزد تاریخ : 15 /1 /2537[] 0115به: جناب آقای استاندار یزد1 شماره:21 /5–37 /5–5
موضوع : تظاهرات و اخلالگری در یزد
1 . روز 9 /1 /2537 عوامل آشوبگر ناشناس کراراً تلفن‌هائی به کسبه و بازاریان و مسئولین بانک‌ها و سایر افراد نمودند مبنی براینکه در صورت تعطیل نکردن محل کسب و بانک و غیره در روز 10 /1 /2537 محل کسب و مغازه‌های آنان را آتش زده و قتل و غارت خواهد شد و افراد خانواده‌های آنان توسط عوامل مخرب ربوده می‌شوند و به کلانتری‌ها و شهربانی نیز تلفن‌های تهدیدآمیز توأم با فحاشی و اهانت به مقامات مملکتی صورت گرفت که به منظور مراقبت آموزش لازم داده شد.
2 . ساعت 2215 روز 9 /1 /2537 پس از خاتمه مجلس متشکله در مسجد حظیره شهر یزد جمعیتی حدود 400 نفر از مسجد خارج شده و در خیابان چند بار شعار زنده باد خمینی دادند که بلافاصله توسط مأمورین شهربانی ضمن اخطار با بلندگو به تدریج متفرق گردیدند، لیکن نامبردگان پس از تفرقه در گروه‌های 10 – 20 نفری ضمن فرار از تاریکی شب استفاده کرده و شیشه‌های تعدادی از بانک‌ها و مغازه‌ها و سینما سهیل و غیره را با سنگ و آجر شکستند و به طرف مأمورین شهربانی که در تعقیب آنان بودند سنگ و آجر پرتاب کردند که بلافاصله به منظور پشتیبانی، نیروی کمکی هنگ ژاندارمری یزد احضار و وارد عمل گردید و با کمک مأمورین و تیراندازی هوائی متفرق و 40 نفر عاملین و مظنونین دستگیر شدند.
3 . چون وقایع فوق و اطلاعات قبلی حاکی از افزایش اقدامات خلاف نظم در روز 10 /1 /2537 بود لذا مجدداً با اعلام مراتب به فرماندهی پادگان نظامی منطقه تقاضای اعزام فوری نیروی پشتیبانی برای شهربانی استان یزد به عمل آمد.
4 . شب هنگام 9 /1 /2537 تعداد بسیار زیادی اعلامیه به امضاء آقای حاج شیخ محمد صدوقی در کوچه‌های شهر یزد درباره تشکیل مجلس چهلم کشته شدگان تبریز در صبح روز 10 /1 /2537 در مسجد حظیره پخش شد.
5 . سحرگاه روز 10 /1 /2537 اطلاع حاصل شد آقای حاج شیخ محمد صدوقی برای ادای نماز صبح به مسجد حظیره رفته که به منظور جلوگیری از بروز اخلالگری و بی نظمی احتمالی و حوادث و وقایعی که در شرف تکوین بود شخصاً در معیت سرگرد محمود سمیعی رئیس دایره راهنمائی و رانندگی شهربانی به مسجد حظیره رفتم، مشاهده شد تعدادی پشت سر آقای صدوقی نشسته و قصد برگزاری نماز جماعت صبح را دارند. آقای صدوقی مشغول خواندن قرآن بود به وی نزدیک شده پس از سلام چون ما را دید به رسم احترام از جا برخاست و ادای احترام کرد و هر سه نفر نشستیم، نامبرده ضمن اظهار تأسف از وقایع شب گذشته اظهار کرد من خواستم جلوی مردم را بگیرم ولی چه می‌شود کرد وقتی سیل حرکت می‌کند نمی‌توان جلو آن را گرفت. چون احتمال وقوع حوادث ناگوار در ساعات بعد می‌رفت به وی تفهیم شد امکان دارد از بین اشخاصی که دعوت شده‌اند عواملی قصد خرابکاری و اخلالگری و تظاهرات خیابانی داشته باشند، ترتیبی بدهد که جلو چنین رویدادها گرفته شود تا ضمن برقراری نظم شهر مردم بیگناه صدمه ندیده و اموالشان غارت نشود، مشارالیه در نهایت خونسردی گفت انشاءاله چنین پیش آمدی نخواهد کرد و سعی می‌کنم که مردم را به آرامش دعوت کنم.
6 . حدود ساعت 1030 روز 10 /1 /2537 نیروی کمکی پادگان اصفهان به قرارگاه شهربانی استان یزد وارد شدند و مقارن همین احوال جمعیت اجتماع کننده در مسجد حظیره که حدود 2000 الی 2500 نفر بودند پس از خاتمه مجلس از آنجا خارج شده و با دادن شعار به تظاهرات خیابانی پرداخته و در مسیر خود شیشه‌های بانک‌ها و مغازه‌ها را شکستند که بلافاصله مأمورین شهربانی استان یزد و نیروی پشتیبانی هنگ ژاندارمری یزد که از قبل با تجهیزات لازم مستقر و آماده بودند با پشتیبانی عناصر مرکز توپخانه و موشک‌ها و پادگان اصفهان به مقابله با اغتشاش کنندگان پرداخته و با اخطار با بلندگو، پاشیدن آب، استفاده از گاز اشک آور و سایر وسایل کنترل اغتشاشات و شلیک تیر هوائی جمعیت را متفرق، لیکن اغتشاش کنندگان به مقاومت ادامه داده و با پرتاب سنگ و آجر و استفاده از پنجه بکس، چاقو، زنجیر و غیره با مأمورین درگیر شدند که بالاخره در این اغتشاش‌ها 2 نفر از اغتشاش کنندگان کشته و 10 نفر مجروح گردیدند و 2 نفر افسر و 3 نفر مأمور شهربانی نیز مورد اصابت ضربات وسائل اغتشاش کنندگان قرار گرفته و سرانجام با کوشش بیش از حد مأمورین موفق به جلوگیری از ادامه اقدامات اخلالگرانه اغتشاش کنندگان شدند که چه بسا کوتاهی در این زمینه منجر به تکرار واقعه‌ای نظیر تبریز می‌شد. ساعت 1300 روز 10 /1 /2537 وضع به حال عادی بازگشت و 18 نفر دستگیر شدند.
7. در بررسی‌های معموله پیرامون مقتولین و مجروحین اغتشاش مشخص شده است:
الف . یکی از مقتولین رضا نامدار هنزائی 32 ساله فرزند حسین ساکن یزد شغل بنا می‌باشد که پس از انجام تشریفات قانونی تحویل بستگانش گردید.
ب . مقتول دوم که مشخصات قطعی وی روشن نیست، لیکن از جیب لباس وی یک عدد کارت مشخصات مربوط به مدرسه عالی علوم اجتماعی و اقتصادی قزوین متعلق به اصغر مرادی (شهریار مرادی) به دست آمده که امکان وفق با جسد را داشته که پس از انجام تشریفات قانونی به خاک سپرده شده است.
پ . مشخصات 10 نفر مجروحین حادثه به شرح زیر می‌باشد.
1 . علی اکبر ندافی فرزند عباس 45 ساله شغل کارگر کارخانه میخ سازی ساکن یزد
2 . حسین رجبیان فرزند عباس 18 ساله شغل محصل مدرسه شبانه دیهیمی ساکن یزد
3 . محمود افشاری فرزند علی 30 ساله کارمند سازمان آب یزد ساکن یزد
4 . اعظم پوررضائی فرزند سیدابوالحسن 30 ساله ساکن یزد
5 . حسین پارسائیان فرزند حسن 24 ساله شغل سلاخ ساکن عیش آباد حومه یزد
6 . حسین زحمت کش فرزند محمدعلی 65 ساله کارگر ساکن یزد
7 . سیدفخرالدین اهل السادات فرزند سیدمحمد 15 ساله ساعت ساز ساکن یزد
8 . علیرضا فرهنگ دوست فرزند حسین 26 ساله شغل کارمند شرکت مخابرات ساکن یزد که در بازجوئی اظهار داشته جلو مغازه قصابی محرماتی که فامیل هستیم ایستادم ناگهان یک ژیان که شماره آن را نمی‌دانم با سرعت رد شد و یک مرتبه تیری رها کرد که به پهلوی من خورد.
9 . حسین بهرامی بهابادی فرزند اکبر 23 ساله شغل سیمکش
10. منصور اشرفیان فرزند محمد 14 ساله شغل محصل ساکن یزد
8 . در جریان تظاهرات و اغتشاش‌های روزهای 9 و 10 /1 /2537 یزد شیشه‌های اماکن مشروحه زیر شکسته و تخریب شده و خسارت وارد گردیده است.
1 ـ 14 شعبه بانک صادرات 2 ـ 5 شعبه بانک ملی ایران 3 ـ 4 شعبه بانک سپه 4 ـ 1شعبه بانک عمران 5 ـ 2 شعبه بانک بازرگانی 6 ـ 2 شعبه بانک پارس 7 ـ 1 شعبه بانک صنایع 8 ـ 1 شعبه بانک رفاه کارگران 9 ـ 1 شعبه بانک اعتبارات تعاونی توزیع 10 ـ 1 سینما 11 ـ تابلو روزنامه رستاخیز 12 ـ تابلو بیمه ایران 13 ـ تابلو اتاق اصناف 14 ـ روزنامه اطلاعات 15 ـ 1 اغذیه فروشی 16 ـ 13 فروشگاه و مغازه 17 ـ ویترین روزنامه کیهان 18 ـ 1 کیوسک تلفن 19 ـ چند تابلو راهنمائی و پارکومتر
9 . وضعیت در ساعت 1300 روز 10 /1 /2537 به حال عادی بازگشت.
رئیس شهربانی استان یزد . سرهنگ جهانگیر هاشمی