موضوع: مذاکرات دکتر على امینى با شاهنشاه آریامهر
تاریخ سند: آذر 1357
موضوع: مذاکرات دکتر على امینى با شاهنشاه آریامهر
متن سند:
گزارش خبربه: 312 شماره276729 /20ﻫ12
از: 20ﻫ12 تاریخ: 22 /9 /57
موضوع: مذاکرات دکتر على امینى با شاهنشاه آریامهر
1 ـ مورخه 19 /9 /57 حدود ساعت 16:30 دکتر امینى با شاهنشاه آریامهر تماس حاصل و پس از عرض سلام به شاهنشاه اظهار داشت الحمدالله امروز (تاسوعا) بخوبى گذشت و خیلى هم خوب بوده و افزود آنچه راجع به قطعنامه به بنده گفته‌اند چیز مهمى نبوده و لابد به عرضتان خواهند رساند و اضافه نمود راه‌پیمائى خیلى آرام و جمعیت خیلى زیاد بوده و اعلیحضرت سئوال نمودند چقدر بوده امینى به عرض رساند متجاوز از یک میلیون نفر و اعلیحضرت باتعجب فرمودند نخیر و امینى بیان داشت گفتم که خلاف به عرضتان می‌رسانند و افزود از گزارشات مختلفى که اطلاع حاصل نموده‌ام جمعیت متجاوز از یک میلیون نفر بوده است و البته خیلى منظم و مرتب بوده بعد اعلیحضرت فرمودند ما عکس‌هاى هوائى را داریم که درست نشان می‌دهد که چقدر ممکن‌است باشد و سپس سئوال فرمودند فردا (عاشورا) را چکار مى‌کنند، امینى اظهارداشت می‌خواهم با فلسفى1 واعظ تلفن کنم و اضافه نمود یکى می‌گفت به همین طریق (مانند تاسوعا) عمل کنند خیلى بهتر است تا اینکه به طور پراکنده در محلات سر و صدا راه بیاندازند و اعلیحضرت فرمودند قطعنامه‌شان را چکار مى‌کنند من یک 18 ماده‌اى را شنیده‌ام و امینى در پاسخ اظهار داشت اجمالاً شنیدم که خیلى ملایم است و هیچ چیز زننده‌اى در آن نیست. بعد اعلیحضرت فرمودند چرا دیگه حکومت‌اسلامى و فلان و فلان و امینى بیان داشت عدالت اسلامى است و کلیاتى است که همه‌اش در قانون اساسى هم هست اعلیحضرت فرمودند پس چرا گفته‌اند ما از پاى نخواهیم نشست تا براندازى فلان و فلان امینى پاسخ داد آن قسمت را بنده ندیده‌ام و آنچه در آنجا خوانده‌اند (منظور میدان شهیاد) هیچ چیز زننده‌اى در آن ندارد و اعلیحضرت سئوال نموده‌اند پس نتیجه چیست امینى اظهار داشت آنچه خواسته مردم هست خواسته اعلیحضرت هم هست و افزود عجالتاً امروز و فردا به آرامى برگزار بشود که خودش به عقیده من یک تست بسیار خوبى است و اعلیحضرت فرمودند سرتاسر مملکت آرام بوده و حالا اینها فردا بساطى در بیاورند و قطعنامه صادر کنند و فلان چیز. امینى بیان داشت اینها آنقدر تأثیر ندارد و فرض بفرمائید که اینها ممکن است توى تکیه یا خانه هم بگویند این مهم نیست. مهم اینست که اینها یک تظاهرى مى‌کنند و یک عقده‌اى هم خالى می‌شود و نتیجه‌اش هم آنست که خود دولت باید بکند که در جهت خواسته مردم باشد و اعلیحضرت فرمودند ما تمام عکس‌هاى اینها را داریم و حتى میدان شهیاد هم پرنشده امینى اظهار داشت آنقدر پر بوده که به آنجا نرسیده‌اند و از وسط راه برگشته‌اند و اعلیحضرت فرمودند به طور دقیق روى عکسبرداری‌هائى که ما کردیم مافوقش بین 300 تا 400 هزار نفر باشند و امینى بیان داشت خیر قربان شما حساب کنید تمام خانواده‌ها در حدود پنج الى شش نفر راه افتاده‌اند البته خارجى‌ها و مخبرین فیلمبردارى کرده و خیلى مشخص است و جنبه روحانى‌اش بیشتر بوده و افزود بنده سعى می‌کنم با فلسفى (واعظ) تماس بگیرم تا برنامه فردا (عاشورا) روشن شود در خاتمه اعلیحضرت فرمودند ببینم فردا چه می‌شود.
2 ـ در تماسى که امینى با عبداله انتظام گرفت انتظام اظهار داشت شنیده‌ام که ملک حسین می‌خواهد با خمینى تماس بگیرد و به اصطلاح میانه را جوش بدهد.
3 ـ امینى با نزیه (رئیس کانون وکلاى دادگسترى) تماس حاصل و در مورد قطعنامه روز عاشورا با وى مذاکره و نزیه اظهار داشت متن آن را بنده تهیه کرده‌ام و امکان دارد از نظر آقایان روحانیون لازم باشد که تغییراتى در آن بدهند.
4 ـ امینى با پورشریعتى از خبرگزارى پارس تماس حاصل و پورشریعتى اظهار داشت به ما گفته‌اند جمعیت را در خبرتان 400 هزار نفر اشاره کنید.
5 ـ امینى با فلسفى واعظ تماس گرفت و در مورد قطعنامه روز عاشورا با وى مذاکره و فلسفى اظهار بى‌اطلاعى نمود و گفت من امروز (تاسوعا) خسته شدم و توانائى حرکت را ندارم و فردا هر زمان که شما تلفن کنید من در منزل خواهم بود.
6 ـ یکى از نزدیکان آیت‌الله طالقانى به امینى اظهار داشت در راه‌پیمائى تاسوعا طالقانى خسته و سنجابى هم حالش بهم خورد و دیگران هم فرسوده شده بودند و تصور می‌رود در روز عاشورا همه مردم و دیگر آقایان نتوانند شرکت کنند.
نظریه یکشنبه:
امینى قبل از مذاکره با شاهنشاه آریامهر با تعدادى از اعضاء جبهه ملى که از گردانندگان برنامه راه‌پیمائى روز تاسوعا بوده‌اند در مورد نحوه برگزارى و تعداد جمعیت شرکت‌کننده اطلاعاتى کسب نموده بود که بر مبناى همین اطلاعات تعداد جمعیت را بیش از یک میلیون نفر به عرض شاهنشاه آریامهر رسانده بود لذا پس از مذاکره با شاهنشاه آریامهر درصدد برآمد با دیگر افراد مطمئن و بى‌نظر که در جریان روز تاسوعا شرکت داشته‌اند تماس تا آمار و ارقام صحیحى به دست آورده و در شرفیابى به حضور شاهنشاه به عرض معظم‌له برساند و استنباط گردید آنچه مورد تأیید امینى قرار گرفته جمعیتى در حدود 400 الى 500 هزار نفر مى‌باشد.
ضمناً به استحضار می‌رساند امینى درباره تاسوعا و عاشورا نهایت سعى و تلاش خود را جهت آرام نمودن دستجات و گروه‌هاى مخالف به کار برده و بهرطریق با سیاست خاص خود رهبران گروه‌هاى مخالف را تشویق می‌نمود که از راه اصولى و منطقى خارج نشده و حتى‌المقدور سعى نمایند در روزهاى تاسوعا و عاشورا درگیرى ایجاد نشود.
نظریه سه‌شنبه: نظریه یکشنبه مورد تأیید است.
نظریه چهارشنبه: نظریه سه‌شنبه تأیید مى‌گردد. ضمناً نسخه اول گزارش به حضور تیمسار ریاست ساواک تقدیم گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ حاج شیخ محمد تقى فلسفى: فرزند علامه شیخ محمدرضا تنکابنى در سال 1327 ق. در تهران متولد شده، پس از طى مقدمات و ادبیات و سطوح و معقول و فلسفه در تهران و قم روش نوینى را در منبر پایه‌گذارى کرد و تحول عمیقى را در فن سخنرانى به وجود آورد. روایات پیامبر (ص) و ائمه (ع) را با منطق علمى روز تشریح و توضیح نمود، در زمان حضرت آیت‌اللّه بروجردى دهه آخر صفر را در منزل ایشان به سخنرانى مى‌پرداخت. وى مورد توجه کلیه مراجع تقلید گذشته و حال بوده و آثار و تألیفاتى گران‌قدر به رشته تحریر درآورده است. از آن جمله: آیت‌الکرسى، کودک از نظر وراثت و تربیت، جوان از نظر عقل و احساسات، بزرگسالان و جوان، اخلاق از نظر همزیستى، مذهب از دیدگاه علم، در مکتب اهل بیت و.. مى‌باشد. آقاى فلسفى در طول دوران مبارزات مردم ایران با سخنرانی‌هاى خود به افشاى چهره رژیم شاهنشاهى مى‌پرداخت و از یاران امام خمینى (ره) محسوب مى‌شد.
بعد از پیروزى انقلاب اسلامى نیز على رغم کبر سن همچنان در سنگر تبلیغ به اداى وظیفه مشغول بوده و به فعالیت‌هاى مختلف و منبرهاى روشنگر خویش ادامه داد و یک آن نیاسود و سرانجام در روز جمعه 27 /9 /77 در 93 سالگى دار فانى را وداع گفت و در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنى در شهر رى به خاک سپرده شد.
ر.ک. حجه‌الاسلام محمدتقى فلسفى بروایت اسناد ساواک /تهران مرکز بررسی‌هاى اسناد تاریخى 1378. (ر.ک.شهید محمد صدوقى /ص 48).
ـ خاطرات فلسفى / مرکز اسناد انقلاب اسلامى /1374.