تاریخ سند: 23 فروردین 1343
متن سند:
شماره : 1040 /20 الف ساعت 1400 پنجشنبه 20 /1 /43 طبق قرار قبلی بازاریان عضو جبهه ملی، نهضت آزادی، احزاب مختلف و عده ای از طرفداران روحانیون و هیئتهای مذهبی به وسیله چند دستگاه اتوبوس که قبلاً تهیه شده بود برای دیدار آقای خمینی از تهران به قم حرکت نمودند.کاروان مزبور در ساعت 15 16 وارد قم گردید و قرار شد افراد در ساعت 20 که برنامه جشن در مدرسه فیضیه شروع می شود در آنجا حضور یابند.
صحن مدرسه فیضیه با فرشها و پرده های مخملی تزئین یافته و شعارهایی به شرح زیر در روی پارچه های سفید نوشته و به دیوار مدرسه نصب گردیده بود : دست عمال خارجی و اسرائیل از کشور ما کوتاه ـ جامعه روحانیت برای نیل به هدف خود علیه هرگونه ظلم و استبداد بر علیه استعمارگران اسرائیل نهضت مبارزات خود ادامه می دهد.
خون پاک شهدای مدرسه فیضیه و 15 خرداد هنوز می جوشد ـ مقدم بزرگ پرچمدار عالم تشیع آقای خمینی را گرامی می داریم.
در ساعت 2000 جشن شروع گردید قرار بود آقای خمینی پس از نماز مغرب از منزل به حرم رفته و سپس در جشن شرکت نماید لذا قبل از ورود آقای خمینی آقای جلال رضوی که عضو هیئت توابین تهران می باشد اشعاری در وصف آزادی آقای خمینی قرائت نمود.
1 در این موقع جمعیت داخل مدرسه فیضیه عده نسبتا زیادی از طبقات مختلف مردم شهرستانهای تهران ـ اصفهان ـ کاشان و اهالی قم و از دستجات مختلف جبهه ملی، نهضت آزادی و طرفداران دکتر بقائی بود و حتی خیلی از طلاب و مردم در روی پشت بامها قرار گرفته بودند ضمنا یک سبد گل از طرف دانشجویان اسلامی دانشگاه تهران، یک سبد بزرگ از گل سفید از طرف کسبه بازار حضرتی و یک سبد گل از طرف طرفداران دکتر بقائی آورده شده بود.
در این موقع عده ای که به دنبال آقای خمینی رفته بودند ایشان را با سلام و صلوات وارد مدرسه فیضیه نمودند سپس حاجی مروارید واعظ بالای منبر قرار گرفت و فورا سه نفر بلندگو در جلوی وی قرار دادند وی بالای منبر ایستاد و شروع به سخنرانی کرده و ابتدا اشاره به آزادی خمینی نموده و نهایت وی را مورد ستایش قرار داد سپس درباره نحوه دستگیری و مدت زندانی آقای خمینی مطالبی اظهار نموده در پایان گفت جامعه روحانیت هدفش مشخص و معلوم است به تغییر دولت کاری نداریم با دولتی که علیه قوانین اسلامی و قانون اساسی اقدام نماید مبارزه خواهیم کرد.
دولتی مورد پشتیبانی ملت و جامعه روحانیت است که برنامه اش مغایر با قوانین اسلام و قانون اساسی نباشد.
زمانی دولت وقت می تواند حکومت نماید که به خواست جامعه روحانیت توجه و اقدام نماید.
خواست جامعه روحانیت ایران از دولت اینست که بدون استثناء روابط سیاسی ـ اقتصادی و هر رابطه ای را با اسرائیل قطع و در جرائد و رادیو اعلام نماید که اسرائیل دشمن دین و قرآن است.
و اما راجع به امری که آیت ...
خمینی در روزنامه اطلاعات صادر نموده اند روزنامه اطلاعات در سرمقاله عصر دوشنبه خود تحت عنوان اتحاد مقدس به جامعه روحانیت اهانتی مبنی بر اینکه جامعه روحانیت با انقلاب سفید و برنامه های دولت موافق می باشد نموده.
مسعودی پست فطرت رذل این عنصر خود فروخته، این آلت بی اراده و جیره خوار و ...
اگر رسما در روزنامه کثیفش اعتراف به غلط کردن و نفهمی خویش نکند مواجه با عکس العمل شدید از طرف مردم و جامعه روحانیت خواهد شد.
ناطق سپس اشاره به عدم آزادیهای فردی و اجتماعی مردم و محیط خفقان و مسائل دو سال اخیر نموده گفت : ما از جمیع حقوق مسلم در این مملکت محروم هستیم دولت بایستی به روحانیت اجازه انتشار روزنامه بدهد.
هرگونه مانعی از علماء برطرف شود (این سخنرانی در حدود سه ربع طول کشید).
ناطق در این موقع به سخنان خود خاتمه داده و بقیه سخنرانی به واعظ دیگری محول شد.
(توضیح اینکه چون توسط آقای مروارید هدف علما و برنامه آینده روحانیت اعلام نشد تمام افراد جبهه ملی و سایر دستجات سخت ناراحت و منتظر سخنران بعدی بودند.
در این هنگام آقای حجتی واعظ بطور ایستاده بالای منبر قرار گرفته و ضمن سخنرانی کوتاهی از وضع گذشته و برنامه ملت و روحانیت اظهار داشت ـ که تازه اول کار است تا حصول نتیجه قطعی علما از مبارزه دست نمی کشند تا عزت و شرف قرآن و ملت محفوظ باشد سپس قطعنامه مجلس در 10 ماده به تصویب حاضرین رسید که در پایان جلسه تحت عنوان قطعنامه دانشجویان حوزه علمیه قم بین حاضرین پخش گردید2 سپس واعظی به نام خزعلی بالای منبر رفت و مدت سه ربع در شخصیت خمینی از اجداد او و مقام وی نهایت تمجید نمود ضمنا تراکتهای کوچکی نیز توسط طلاب از حجره ها بین مردم ریخته می شد.
متن تراکتهای مزبور همان متن شعارهائی بود که بر روی پارچه نوشته و بدیوار مدرسه فیضیه نصب نموده بودند.
از طرف طرفداران دکتر بقائی نیز اعلامیه ای در مورد آزادی خمینی و حمله جزئی به مصدق و جبهه ملی بین مردم ریخته شد که افراد جبهه ملی آنها را جمع و پاره نمودند اعلامیه ای نیز که از طرف کمیته بازار جبهه ملی جهت تسلیت به آقای طالقانی چاپ شده بود و بین جمعیت پخش گردید.
در پایان جلسه اعلام شد که فردا نیز از ساعت 30 21 در همین محل مجلس جشن و سخنرانی برپا است.
این مجلس در حدود ساعت 00 22 خاتمه یافت.
آقای خمینی برخلاف انتظار و شایعات (قرار بود صحبت نماید) صحبت نکرد.
فعلاً در پرونده م ـ و ـ 959 بایگانی شود صابری 3 /2 /43 گیرندگان : اداره کل سوم بخش 325
توضیحات سند:
1ـ تعدادی از اشعار سروده شده در کتاب تحلیل و بررسی نهضت امام خمینی، جلد اول و خاطرات سید علی اکبر محتشمی آمده است ولی سراینده آن اشعار مشخص نیست و قطعه شعر مربوط به آقای جلال رضوی نیز معلوم نشد.2ـ «طبق برنامه قرار بود امام ابتدا به حرم مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام مشرف بشوند و از حرم به مدرسه فیضیه تشریف ببرند.
اگر چه بارش باران بهاری مقداری اوضاع را به هم زد ولی به هرحال امام را با جمعیت زیادی از صحن کوچک وارد مدرسه فیضیه کردند.
من در فیضیه ایستاده بودم و هنگامی که امام از پله ها پایین می آمدند، ایشان را می دیدم.
امام با ابهت خاصی وارد مدرسه شدند.
صدای صلوات مردم، فضای مدرسه فیضیه را عطرآگین کرده بود جلوی مدرس (محل درس و تدریس) فیضیه که زیر کتابخانه قرار دارد برای امام زیراندازی انداخته بودند که امام آمدند و همان جا نشستند...
نظرم می آید که آیه اللّه نجفی مرعشی در مجلس جشن شرکت کرد.
قبل از سخنرانی آقای خزعلی، آقای مروارید رفت روی پله دوم منبر ایستاد و صحبت کرد.
بعد از آقای مروارید، آقای خزعلی صحبت کرد [البته بعد از قرائت قطعنامه ده ماده ای توسط حجه الاسلام حجتی کرمانی] به نظر من سخنرانی آن روز آقای خزعلی از نظر فصاحت و بلاغت و از نظر ابتکار و از نظر استخدام و استعاره و کنایه و مجاز و ذوق، یکی از زیباترین سخنرانیهای آقای خزعلی می باشد که شاید ایشان نظیر چنین منبری را تاکنون نرفته باشد.
از نظر فصاحت و بلاغت عجیب بود.
آقای خزعلی در آن منبر غوغا کرد.
وقتی آقای مروارید صحبتهای خودش را تمام کرد، کمی هوا خنک شده بود و عده ای از مردم داشتند از مدرسه خارج می شدند ولی سخنرانی آقای خزعلی چنان زیبا و پرجاذبه بود که کسانی که در دالان مدرسه فیضیه بودند و صدای ایشان را می شنیدند دوباره به داخل فیضیه بازگشتند تا به صحبتهای پرجاذبه و زیبای آقای خزعلی گوش دهند.
(خاطرات آیه اللّه طاهری خرم آبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، صفحه 273)