موضوع : ارسال نشریه از لبنان
تاریخ سند: 18 اردیبهشت 1348
موضوع : ارسال نشریه از لبنان
متن سند:
شماره: 397 تعداد روزنامه لوریان به زبان فرانسه چاپ بیروت از لبنان به آدرسهای طبق صورت قبلی ارسال که از توزیع آنها جلوگیری و یک نمونه جهت استحضار به پیوست تقدیم می گردد.مندرجات : شاه به ارتش خود مجددا نظم و ترتیب داد و همسر سابق خواهر خود را در رأس ستاد ارتش گماشت.
تهران 4مه (خبرگزاری فرانسه) به دستور شاه .
ژنرال آریانا رئیس ستاد ارتش کل ایران از مشاغل خود کنار رفت و به جای او ژنرال فریدون جم معاون رئیس ستاد ارتش به کار گذاشته شد گرچه هیچگونه علت رسمی نسبت به این تغییرات ذکر نشده است ولی ناظران خاطر نشان می سازند که این تحول با توسعه کشمکش بین ایران و عراق مقارن می باشد ژنرال آریانا از 19 دسامبر 1965 مشاغل خود را در دست گرفته بود.
ژنرال فریدون جم که در 1913 در تهران متولد شده است پسر یک نخست وزیر اسبق در زمان سلطنت رضاشاه می باشد.
او تحصیلات خود را در فرانسه به اتمام رسانده، و به عنوان دانشجو افسر در مدرسه سن سیر بوده و سپس پرورش نظامی را در وارکلژ سندهرست در انگلستان دنبال کرده است.
در سال 1937 ژنرال جم که یک افسر جوان بود با خواهر ارشد شاه والاحضرت شمس پهلوی1 ازدواج کرد و در 1941 از ایشان جدا شد.
قبل از اینکه همکار مستقیم ژنرال آریانا گردد ژنرال جم فرمانده مدارس افسران بوده و فرماندهیهای مختلف را در رأس نواحی نظامی اشغال کرده بود.
یک جنبش در فرماندهی عالی نظامی توأم بود با تعویض رئیس ستاد کل و از طرفی ژنرال سپاه فتح اللّه مین باشیان2 سر فرمانده سپاه سوم به سر فرماندهی ارتشهای زمینی تعیین گردید.
پستی که قبلاً در دست عزت اللّه ضرغامی3 ژنرال سپاه بود ـ سپاه سوم ایران که تا کنون از طرف ژنرال مین باشیان فرماندهی می شد معمولاً در شیراز در جنوب کشور مستقر می باشد.
ولی به علت کشمکش درباره شط العرب ستاد ارتش و قسمت اعظم نفرات سپاه به اهواز از توابع استان خوزستان منتقل گردید (نزدیک مرز عراق) در تهران درباره تصمیم شاه راجع به این تغییرات .
تعبیرهای مختلفی زده می شود ولی در محافل نظامی صحبت از انفصال در بین نیست.
اما گفته می شود که اختلاف نظر بین شاه و ژنرال آریانا در مسائل مختلف مربوط به تشکیلات نیروهای مسلح بروز کرده است .
با این حال از چندی است که موضوع کنار رفتن ژنرال آریانا که به سن بازنشستگی نزدیک شده است در میان بوده است .
از طرف دیگر گفته می شود که ژنرال مین باشیان با سرفرمانده ارتشهای زمینی درباره روبراه کردن تتبع دفاعی در ناحیه شط العرب اختلاف نظر دارد.
پاسخ به امیر تهران 4 مه (خبرگزاری فرانسه) آقای هرمز4 قریب رئیس تشریفات دربار سلطنتی که حامل پیام شخصی شاه ایران به امیر شیخ صباح السالم الصباح می باشد امروز رهسپار کویت شده است.
این پیام چنانکه در تهران گفته می شود پاسخ به پیامی است که فرستاده شخص امیر کویت شیخ خالد الاحمد الصباح هفته قبل تقدیم شاه ایران نموده بود.
پیام شیخ کویت مربوط است به اختلاف ایران و عراق درباره حق کشتیرانی و تعیین حدود مرز در مصب شط العرب .
ح
توضیحات سند:
1ـ شمس پهلوی: شمس دومین دختر رضاخان بود.وی در ششم آبان 1296 در دورانی که رضاخان سرهنگ بود، در تهران در خانه ای واقع در سنگلج به دنیا آمد.
شمس در 1317 به دستور پدرش با فریدون جم ازدواج و بعد از فوت رضاخان با وی متارکه نمود.
پس از آن عزت اللّه مین باشیان مورد توجه و علاقه شدید شمس قرار گرفت و با عزیمت ناگهانی شمس پهلوی از تهران در سال 1323، اشرف و احمد شفیق به منظور کمک کردن به خواهر ارشد تصمیم گرفتند همراه او عازم مصر شوند و در آن جا اسباب پیوند آنها را فراهم آورند.
و آن دو را از آن جا به آمریکا گسیل دارند.
شاه جوان که از این همه فضاحت و آبروریزی که به حیثیت او لطمه می زد خشمگین شده بود، ضمن ارسال نامه ای محرمانه برای محمود جم سفیر کبیر ایران در قاهره به او دستور داد شمس را به اجبار به سوئیس روانه کند و با تحبیب از عزت اللّه مین باشیان که شاه او را لایق همسری خواهر خود نمی دانست بخواهد به هزینه دولت ایران به آمریکا برود.
شمس از سال 1327 سرپرست جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران شد و سپس بنیاد نیکوکاری را تأسیس کرد که دولت و بنیاد پهلوی به این بنیاد هم مقادیر کلانی کمک می کردند.
شمس در دهه 40، مسیحی شد و در اواخر سال 1374 در آمریکا درگذشت.
رک: اشرف در آیینه بدون زنگار، ج 2، خسرو معتضد صص 76 ـ 79 2ـ مین باشیان فتح اللّه ارتشبد فتح اللّه مین باشیان فرزند سرتیپ نصراللّه مین باشیان در شانزدهم مرداد ماه 1295 در تهران متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه زرتشتیان به پایان رسانده، وارد مدرسه نظام شد و پس از اتمام دانشکده افسری در مهر 1317 به درجه ستوان دوّمی رسید.
در زمان سلطنت رضا شاه هم دوره دانشکده افسری ولیعهد بود و بعدها چنان به او نزدیک شد که اغلب اوقات در دربار رفت و آمد می کرد.
او همچنین با علی قوام و حسین پهلوی روابط دوستانه داشت.
در سال 1327 با درجه سرگردی برای تحصیلات عالی نظام عازم ایالات متحده امریکا شد و سپس دوره دانشگاه جنگ ایران را با درجه سرهنگ دومی به پایان رساند و بین هم دوره های خود مقام اول را بدست آورد.
فتح اللّه مین باشیان با طی کلیه مراحل فرماندهی، به درجه ارتشبدی و فرماندهی نیروی زمینی رسید و به اخذ نشان همایونی با حمایل نایل گردید، ولی در سال 1350 مورد بی مرحمتی شاه قرار گرفت و با احراز بازنشستگی ناچار به ترک وطن شد و مقیم فرانسه گردید.
شاه یکبار به هنگام صحبت از ارتشبد مین باشیان صریحا گفته بود که «مین باشیان فقط یک دلقک است».
ر.ک: پس از سقوط، احمد علی مسعود انصاری، ص 171 سراب زندگی؛ منوچهر ریاحی، صص 86 ـ 85 3ـ ارتشبد عزت الله ضرغامی سناتور ارتشبد عزت الله ضرغامی در 1259 در تهران متولد شد او تحصیلکرده ایران بود.
فعالیتهای خود را در 1289 در ژاندارمری سوئدیها شروع و در ژاندارمری و سپس قشون ادامه داد.
در 1309 فرمانده گارد راهها بود.
در 1312 به سمت ریاست ارکان حزب با درجه سرلشکری منصوب شد و بعدها به ریاست ستاد ارتش منصوب گردید.
ر.ک: روزشمار انقلاب اسلامی، ج 2، ص 522.
4ـ هرمز قریب فرزند عباسقلی در سال 1294 ش در تهران متولد شد.
تحصیلات خود را تا لیسانس علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد.
وی سمتهایی منجمله : سرکنسول سفارت شاهنشاهی در استانبول، آجودان کشوری شاه، رئیس اداره اول سیاسی وزارت امور خارجه، مدیرکل تشریفات دربار و ...
را عهده دار بود.
نامبرده با علم رفاقت داشته و از سوی وی حمایت می شده است.
در خصوص وی در گزارش ساواک چنین آمده است : «جناب آقای قریب...
از یک عدد ساعت طلای سفید که تشریفات به منظور هدیه خریداری کرده است برای خودتان استفاده فرمائید ...
وزیر دربار ...
اسداللّه علم» نمونه مشابه بهره برداری های شخصی قریب از وزارت دربار در اسناد ساواک متعدد است.
قریب از اعضای جمعیت فراماسونری و در سیاست طرفدار سیاست غرب و به ویژه امریکا بود.
نامبرده طی ارسال پیامهای متعدد برای شاه و فرح از سرسپردگان و وفاداران درجه یک دربار پهلوی محسوب می شد.
ـ اسناد ساواک پرونده های انفرادی