حوادث و وقایع شهر قم در روز 20/2/37
حوادث و وقایع شهر قم در روز 20/2/37
متن سند:
بدنبال حوادث اخلالگرانه افراطیون مذهبی و طلاب علوم دینی در روزهای 18 و 19 /2 /37 در شهر قم، از ساعت 1000 تا 1600 روز 20 /2 /37 حوادث زیر در شهر قم بوقوع پیوست که منجر به کشته شدن دو نفر از اخلالگران و مجروح شدن 13 نفر دیگر شده است : 1ـ ساعت 1010 روز 20 /2 /37 عده ای از عناصر اخلالگر و آشوب طلب در خیابانهای اراک و قم نو شهر قم به تظاهرات اخلالگرانه مبادرت نموده و درصدد آتش زدن تعدادی از تاسیسات واقع در این خیابانها بوده اند که مامورین انتظامی با تیراندازی هوائی برای متفرق کردن آنها اقدام کرده اند.2ـ ساعت 1010 روز 20 /2 /37 طلاب مدرسه حجتیه شهر قم ضمن در دست داشتن چوب و سنگ قصد برپا کردن تظاهرات اخلالگرانه داشته اند که با مقابله مامورین مواجه و مامورین با تیراندازی هوائی به پراکنده کردن آنها در داخل و خارج از مدرسه پرداخته اند.
3ـ از صبح روز 20 /2 /37 بازار و اغلب مغازه های خیابانهای شهر قم تعطیل بوده و با وقوع حوادث فوق شهر بحالت تعطیل درآمده است.
4ـ طبق اطلاع قرار است آیات اله سید کاظم شریعتمداری، نجفی مرعشی و سید صادق روحانی در محلی اجتماع و پیرامون حوادث اخیر شهر قم اتخاذ تصمیم نمایند.
5ـ ساعت 1030 روز 20 /2 /37 علیرغم شلیک های هوائی ماموران انتظامی عده ای از اخلالگران با در دست داشتن چوب و سنگ در خیابان نیروگاه و قم نو اجتماع و مبادرت به تظاهرات ضد میهنی نموده که مامورین به مقابله با آنها پرداخته و تا ساعت 1115 با شلیک مجدد تیرهای هوائی به پراکنده نمودن متظاهرین اقدام کرده اند.
6 ـ ساعت 1030 روز 20 /2 /37 یکنفر در جلو مدرسه حجتیه شهر قم در اثر اصابت گلوله کشته شده است.
7ـ ساعت 1100 روز 20 /2 /37 شش نفر که در اثر اصابت گلوله مجروح شده بودند به بیمارستان نکوئی شهر قم اعزام شده اند.
یکنفر از مجروح شدگان منشی آیت اله شریعتمداری بوده که پس از انتقال به بیمارستان فوت شده است1.
8 ـ با توجه به گسترش اغتشاشات در شهر قم، صبح روز 20 /2 /37 مدارس شهر قم از طرف اداره آموزش و پرورش این شهر تعطیل گردیده است.
9ـ ساعت 1135 روز 20 /2 /37 اخلالگران به ساختمان پیش آهنگی شهر قم واقع در خیابان 25 شهریور حمله و شیشه های ساختمان مذکور را شکسته اند.
10ـ ساعت 1140 روز 20 /2 /37 اخلالگران به مغازه ها و شعب بانکهای واقع در خیابان اراک شهر قم حمله نموده و مبادرت به آتش زدن آنها کرده اند که مامورین انتظامی به مقابله با آنها پرداخته اند.
11ـ در ساعت 1140 روز 20 /2 /37 اخلالگران دو دستگاه اتومبیل و یک تانکر نفت را در شهر قم به آتش کشیده اند.
12ـ در ساعت 1145 روز 20 /2 /37 عده ای از اخلالگران با در دست داشتن چوب و سنگ به طرف خانه های سازمانی روسای ادارات دولتی شهر قم حرکت کرده اند که با عزیمت مامورین به این محل از پیشروی اخلالگران جلوگیری شده است.
13ـ در ساعت 1145 شورای همآهنگی شهرستان قم تشکیل و وضعیت قرمز (بحرانی) اعلام شده است.
14ـ ساعت 1200 عده کثیری از عناصر اخلالگر با برافراشتن پرچم قرمز و دادن شعارها ضد میهنی در خیابان چارمردان شهر قم در حرکت بوده اند که ماموران انتظامی به مقابله با آنان پرداخته اند.
15ـ مقارن ساعت 1200 روز 20 /2 /37 داریوش فروهر ضمن یک تماس تلفنی با سید صادق روحانی در قم، در خصوص وقایع شهر قم به تبادل نظر پرداخته و سید صادق روحانی آمار اغراق آمیزی در خصوص تلفات این وقایع در اختیار فروهر گذارده است.
16ـ رئیس بیمارستان گلپایگانی قم اعلام کرده که حال آیت اله سید محمدرضا گلپایگانی که در اثر حمله قلبی در بیمارستان مذکور بستری شده رضایتبخش بوده لیکن وی را ممنوع الملاقات نموده اند.
قرار است توسط سید جعفر خوانساری پسر آیت اله خوانساری از تهران جهت مداوای قطعی آیت اله گلپایگانی چند پزشک متخصص به قم اعزام شوند.
17ـ ساعت 1240 روز 20 /2 /37 در محله های نیروگاه، قم نو و شاه ابراهیم تظاهرات اخلالگرانه بشدت ادامه داشته و مامورین برای مقابله با تظاهرکنندگان مبادرت به تیراندازی هوائی نموده و تظاهرات و تیراندازی متقابل تا ساعت 1345 کماکان ادامه داشته است.
18ـ ساعت 1240 روز 20 /2 /37 یکنفر از اخلالگران که قصد داشته یک بطری بنزین را بداخل منزل یکنفر از کارمندان دولت پرتاب نماید وسیله مامورین دستگیر شده است.
19ـ ساعت 1250 روز 20 /2 /37 وضع انتهای خیابان چارمردان شهر قم آشفته بوده و نیروهای انتظامی با تیراندازی هوائی برای پراکنده کردن اخلالگران اقدام کرده اند.
20ـ در ساعت 1330 روز 20 /2 /37 تعدادی از تظاهرکنندگان بطرف خیابانهای اطراف شهر و صفائیه هجوم آورده و چون بیم آتش سوزی در نقاط مختلف این خیابانها و منازل روسای ادارات واقع در این مناطق میرفت، مامورین با تیرانداز هوائی متظاهرین را متفرق نموده اند.
21ـ از حدود ساعت 1330 روز 20 /2 /37 مامورین انتظامی بتدریج در نقاط مختلف و حساس شهر قم مستقر گردیده اند.
22ـ در ساعت 1500 روز 20 /2 /37 حدود 9 هزار نفر در محله های قم نو و نیروگاه، 5 هزار نفر در خیابان چارمردان، 7 هزار نفر در محله جوی شور و چند هزار نفر نیز در کوچه های مختلف شهر مستقر و پراکنده بوده اند.
این افراد منتظر بدست آوردن فرصت جهت ادامه اغتشاشات میباشند.
23 ـ ساعت 1530 روز 20 /2 /37 حدود 30 نفر از اخلالگران منزل یکی از افسران شهربانی قم را محاصره که مامورین انتظامی سریعا در محل حاضر و افراد مزبور را متفرق کرده اند.
24ـ در جریان اخلالگریهای روز 20 /2 /37 تا ساعت 1600 جمعا 130 نفر دستگیر که پس از تحقیقات لازم 87 نفر آنان آزاد و 43 نفر بقیه در بازداشت میباشند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد اقدامات انجام شده : 1ـ مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ در اینجا اشاره ای به تهاجم به خانه آقای شریعتمداری نشده است.وقتی در خیابانها ضرب و شتم طلبه ها و مردم بالا گرفت «اینان از میدان ارم به طرف منزل شریعتمداری که در همان نزدیکی است فرار نمودند.
مأمورین مسلح و پلیس آنها را تا داخل منزل بیرونی آیت الله شریعتمداری که مجزای از اندرونی است تعقیب کردند.
طلاب و سایر قشرها به اتاقها و زیرزمین خانه پناه بردند.
سربازان و مأمورین مسلح و مجهز آنها را مضروب ساخته و دست و سر و صورت و بدن بسیاری را مجروح نمودند.
افسران و سربازان و پلیس بعضی از طلاب را از زیرزمین بیرون آوردند و در یک اتاق جمع کردند و با فحاشی و هتاکی تکلیف نمودند که بگویند «جاوید شاه».
تا این موقع زدوخورد با باتوم و چوب دستی و مشت و لگد و غیره بود ولی ناگهان تیراندازی هم شروع شد و پی در پی صدای تیر می آمد.
چون اغلب طلاب حاضر نبودند با همه صدمات «جاوید شاه» بگویند.
خشم دژخیمان بیشتر برانگیخته شده، وحشیگری آنها خشونت بیشتر یافت.
یکی از اصحاب آیت الله شریعتمداری می گفت : خانمی از تهران همان موقع تلفن کرد که هیاتی را مأمور سرکوبی حاضران در خانه آیت الله شریعتمداری کرده اند مواظب باشید، ولی دیگر دیر شده بود.
» در این حادثه یکی از طلاب به نام ستار کشانی «که هنوز عمامه بر سر نگذاشته بود تیر خورد و در جلو خانه روی زمین افتاد.
طلبه مجروح را فورا به بیمارستان می برند ولی در بین راه به شهادت می رسد.
طلبه دیگری هم تیر خورد ولی مأمورین او را با خود می برند و معلوم نشد کی بود و چه بر سر او آمد.
آقای شاکری یکی اصحاب شریعتمداری که خود ناظر بوده می گفت: جمعا 16 نفر مأمور مسلح به مسلسل و تفنگ و کلت و غیره وارد منزل شده و پناهندگان را مضروب ساخته و اقدام به تیراندازی کردند.
12 نفر ارتشی و 4 نفر از پرسنل شهربانی قم بودند.
آقای شاکری گفت که ستار کشانی با تیر کلت یک افسر ارتش هدف گرفت ولی طلبه دیگر معلوم نشد چگونه تیر خورد.
» (نهضت روحانیون ایران / ج 7 / صص 143 و 145) به دنبال این حادثه امام خمینی تلگرافی از نجف به آقای شریعتمداری ارسال می کنند.
«هجوم اشرار و عمال اجانب به منزل جنابعالی و قتل نفوس محترمه در محضر شما موجب تأسف است.
قطع ایادی اشرار و اجانب را خواستارم.
از سلامتی خودتان مطلعم فرمایید.
» (ر.
ک : صحیفه نور / ج 1 / چاپ دوم / ص 505)