اخبار حزب توده در خارج از کشور
اخبار حزب توده در خارج از کشور
متن سند:
1ـ سازمان : قرار است به زودی پلنوم یازدهم توده در لایپزیک تشکیل شود به همین مناسبت غلام یحیی1 دانشیان صدر فرقه دمکرات در اواخر مهر ماه سال جاری به منظور پاره ای مذاکرات در مورد پلنوم مزبور از باکو به مسکو رفته و از طرف دیگر ایرج اسکندری و رحیم نامور از آلمان شرقی برای تهیه مقدمات آن به مسکو مسافرت کرده اند.به طوری که شنیده شده غلام یحیی سعی می نماید در پلنوم آینده ایرج اسکندری را که از مخالفین سرسخت فرقه دمکرات می باشد از کمیته مرکزی حزب توده اخراج کند.
ضمنا پس از کشف شبکه حزب توده اصفهان موضوع تشکیل کنگره حزب از طرف تمام افراد و کمیته های محلی مطرح و همگی خواستار تشکیل آن و تعیین خط مشی حزب می باشند.
مضافا اینکه اخیرا نیز تغییراتی در کمیته مرکزی فرقه دمکرات داده شده که به موجب آن رحمانی به جای پیشنمازی به عضویت کمیته مرکزی انتخاب گردیده است.
2ـ فعالیتهای سیاسی : آلمان ـ در انتخابات انجمن دانشجویان ایرانی در برلن غربی که در تیر ماه انجام گرفته حزب توده موفقیتی بدست نیاورده است.
اطریش ـ حزب توده در اطریش سعی می نماید که با جبهه ملی ائتلاف نماید ولی چون جبهه ملی در انتخابات دانشجویی گذشته مجددا پیروز گردیده لذا امکان هر گونه ائتلافی از میان رفته است.
فرانسه ـ حزب توده پاریس چندان فعالیتی ندارد زیرا به طوری که اعضاء آن اظهار می دارند وجود یک عده مامورین سازمان امنیت که در حزب رخنه نموده اند ایجاد ترس و اختلاف میان افراد کرده است.
و در مونپلیه نیز حزب مزبور بیشتر فعالیت خود را صرف نزدیکی با جبهه ملی می نماید و در این راه توانسته اند موفقیتهایی کسب کنند.
برای مثال در تیر ماه گذشته حزب توده و جبهه ملی اعلامیه ای مشترکا به نام دانشجویان ایرانی دانشگاه مونپلیه منتشر کرده اند.
همچنین اخیرا اتحادیه دانشجویان ایرانی در فرانسه به منظور ارگان دادن به اتحادیه مذکور دعوتی از سه نفر اعضاء حزب توده به عمل آورده تا از پاشیدگی آن جلوگیری نمایند.
ضمنا در (آوریل) آبان ماه جاری کنفرانس محلی حزب توده فرانسه در پاریس تشکیل و نتیجه مذاکرات به صورت دو قطعنامه تشکیلاتی و سیاسی منتشر گردیده است.
در قطعنامه تشکیلاتی ضمن اشاره به لزوم تقویت واحدهای حزبی، کار تعلیمات اصول مارکسیسم لنینیسم واصل مرکزیت و دمکراسی را مورد توجه خاصی قرار داده و در قطعنامه سیاسی درباره اقدامات اخیر اصلاحی دولت ایران قید گردیده، زمانی این اصلاحات کامل و عمیق خواهد بود که روش و عکس العمل سایر نیروهای سیاسی و ملی در مقابل این اقدامات تجزیه و تحلیل صحیح گردد و در قسمت دیگر نفوذ و فعالیت حزب توده در اتحادیه های دانشجویی ضروری تشخیص داده شده است.
2ـ تبلیغات : رادیو ـ در نتیجه روش ملایم که دستگاههای تبلیغاتی شوروی به ویژه رادیو مسکو در مورد ایران پیش گرفته توده ایها در همه جا اقدامات مالکین بزرگ و علماء را تخطئه کرده و از آنها جدا تنقید می کنند و حتی در بعضی موارد مقابل جبهه ملی ایستادگی می نمایند، ولی رادیوهای پیک ایران1 و صدای ملی2 همچنان خط مشی سابق خود را تعقیب می کنند.
جراید ـ در ماههای اخیر روزنامه مردم کمتر به ایران ارسال می شود ولی اکثر مطالب آن از رادیو پیک ایران تفسیر و پخش می شود و نشریات دیگری که از طرف حزب توده و فرقه دمکرات توزیع می گردد عبارتند از نشریه مسائل بین المللی از انتشارات حزب توده که از اول اردیبهشت ماه سال 42 هر دو ماه یک بار چاپ و به ایران نیز فرستاده می شود و دیگر روزنامه آذربایجان، ارگان فرقه دمکرات به زبان ترکی و در بادکوبه صورت هفتگی مخصوص اهالی باکو، ماهیانه برای پخش در اروپا و مجله آذربایجان که با ذکر اسامی نویسندگان و هیئت تحریریه در هر سه ماه منتشر گردید.
یک نسخه جهت ارسال به دفتر ویژه به ریاست اداره تقدیم شد در پرونده فعالیت حزب توده در خارج از کشور بایگانی شود.
توضیحات سند:
1ـ غلام یحیی دانشیان پسر یحیی در سراب چشم به جهان گشود و در نوجوانی با پدرش برای کار در کالاهای نفت به باکو رفت.در آنجا به عضویت سازمان جوانان کمونیستی به نام «کامسامول» و سپس حزب کمونیست در آمد و همزمان در سازمان امنیت آذربایجان به نام چکاد اشتغال داشت و پنهانی به ایران تردد می کرد.
عمده فعالیتش در میان کارگران، بویژه کارگران ایرانی بود و توانست اعتماد سازمان های حزبی و دولتی شوروی را جلب نماید.
به جوری که به مقام شهردار صابونچی، مهم ترین بخش نفت خیز باکو، گمارده شد.
هنگام بیرون راندن ایرانیان از آذربایجان شوروی (1937 ـ 1938) او را نیز به ایران فرستادند.
برای اینکه رفتن او که فردی شناخته شده بود به ایران توجیه گردد شایعه کردند که او پول شهرداری را گرفته و به ایران فرار کرده است.
گویا به وی مأموریتی نیز داده بودند زیرا پس از آتش زدن قورخانه ارتش در خیابان خیام در سال 1318 (یا 1319) او را نیز که در میانه بود بازداشت کرده و به تهران آوردند اما اتهام او ثابت نشد؛ هم زمان بااشغال ایران او نیز آزاد شد و در سراب و میانه به فعالیت حزبی پرداخت وی به تدریج با واسطه رضا روستا به مسئولیت اتحادیه کارگران میانه انتخاب شد.
در مبارزه با خان ها، نامی به هم می زند.
شورویها چند واگن باربری راه آهن ایران را که کاملاً در دست آنها بود، به وی دادند تا او با بهره گیری از آن برای بردن بارهای بازرگانان درآمدی داشته باشد و بتواند هزینه سازمان های حزب توده در آذربایجان را برآورده سازد.
او زبان توده ها را به خوبی در می دانست و می توانست با سخنرانیش آنها را جلب نماید و این هم از تجربه ای بود که در میان کارگران نفت باکو به دست آورده بود بنا به گفته اش او خدمت سربازی را نیز در ارتش شوروی گذرانده و درجه ستوانی احتیاط داشت.
» دانشیان در واپسین سالهای پیش از انقلاب اسلامی به علت بیماری و کهولت از فعالیت حزبی کناره گرفت و صدر افتخاری فرقه شد و امیرعلی لاهرودی به عنوان دبیر اول، امور فرقه را به دست گرفت.
دانشیان در حوالی 1363 درگذشت.
او دارای پسری به نام نادر دانشیان است که با مقامات حزبی آذربایجان شوروی رابطه نزدیک داشت.
(اسناد ساواک، پرونده های انفرادی، گماشتگی بدفرجام، حسن نظری، لندن : مرد امروز، 1371، ج 1 ص 71 و 72 ـ خاطرات نورالدین کیانوری ـ ص 385) 1ـ رادیو پیک : این رادیو ارگان روزانه حزب توده بود و از سال 1329 تا پائیز 1355 فعالیت داشت.
مرکز آن در بلغارستان (صوفیه) بود و از ایستگاه رادیوی این کشور پخش می شد.
مدتی مسئول رادیو حمید صفری بود.
سپس فرج اله میزانی (با نام مستعار جواد جوانشیر) از پلنوم 12 مسئول آن گردید.
اعضاء تحریریه و گویندگان رادیو پیک عبارت بودند از : سرهنگ ناظمی (نام مستعار امیر نیک آئین) بهرام دانش ـ رحیم نامور ـ محمدپور هرمزان ـ ملکه محمدی ـ کاظم ندیم و افراد دیگری که بطور متناوب در اداره رادیو فوق شرکت داشتند.
(سیاست و سازمان حزب توده ص 204) 2ـ رادیو صدای ملی ایران : این رادیو ظاهرا به حزب توده وابستگی رسمی نداشت و مستقیما توسط شورویها اداره می شد.
ولی گردانندگان آن همواره از کادرهای اصلی مورد اطمینان حزب توده بوده اند.
این رادیو از فرستنده مرکزی مسکو پخش می شد.
در واقع این رادیو در سال 1338 به عنوان واکنش در برابر انعقاد قرارداد نظامی رژیم شاه و آمریکا آغاز به کار کرد که در پی آن روابط ایران ـ شوروی به شدت تیره شد، براساس این تیرگی روابط صدای ملی در آغاز رژیم شاه را بشدت مورد حمله قرار می داد ولی در سالهای 1340 که شاه امتیازاتی به روسها داد لحن صدای ملی نیز ملایمتر شد.
و بطور ضمنی اصلاحات شاهانه را تأیید کرد و مبارزات اسلامی به رهبری امام خمینی را ارتجاعی خواند.
تندی و نرمی لحن صدای ملی در قبل رژیم شاه هموار تابعی از مناسبات این رژیم با شوروی بود.
(سیاست و سازمان حزب توده ـ همان منبع ص 204)