گزارش ویژه درباره : فعالیت روحانیون در پانزده روزه اخیر
تاریخ سند: 27 اسفند 1341
گزارش ویژه درباره : فعالیت روحانیون در پانزده روزه اخیر
متن سند:
همانطوریکه در گزارشات قبل راجع بروحانیون مشروحا بعرض رسیده است بطور کلی مخالفت علنی روحانیون با دولت از وقتی شروع شد که موضوع حق رأی بانوان در انتخابات انجمنهای ایالتی و ولایتی بوسیله دولت فعلی مطرح گردید.پس از اینکه دولت در قبال اعتراضات روحانیون موضوع حق رأی بانوان را موکول به تشکیل مجلسین و طرح آن در مراجع قانونی نمود روحانیون از مخالفت خود با دولت کاسته و ظاهرا آرامشی در محافل آنان مشهود گردید ولی با اعلام حق انتخاب کردن و انتخاب شدن زنان در کنگره اقتصادی اخیر عصبانیت محافل روحانی تشدید گردیده و تحریکات و مخالفتها بشکلی تازه تر درآمد بدین معنی که قبل ازجریانات اخیرروحانیون کمتر ممکن بود که علیه مقام سلطنت علنا ببدگوئی پردازند ولی اخیرا در اکثر محافل روحانیون مخالف از مقامات عالی کشور تنقید میشود و در اعلامیه هائی که بدست ایادی آنان منتشر میشود نیز بمقامات عالی توهین میگردد ضمنا نباید این نکته را از نظر دور داشت که بطور کلی روحانیون با هرگونه تحولات انقلابی مخصوصا قانون تقسیم اراضی شدیدا مخالف میباشند و موضوع بانوان را در حقیقت برای جلوگیری از اجرای قانون تقسیم اراضی بهانه قرار داده اند و شکی نیست که تحریک مالکین بزرگ و عوامل مخالف دیگر از بدو امر در طرز عمل روحانیون تأثیر زیادی داشته است اینک خلاصه اقدامات روحانیون و هدف آنان در 15 روزه اخیر مختصرا باستحضار عالی میرسد.
1ـ عده ای از کشاورزان قزوین که برای زیارت بقم رفته بودند در مورد اصلاحات ارضی و اقدامات اخیر دولت از روحانیون سئوال میکنند آنها پاسخ میدهند این کار بر خلاف اسلام و قرآن است.
2ـ در تاریخ 30 /11 /41 بر اثر تحریکاتی که بعضی از وعاظ در مشهد نموده اند تعدادی از دکانها تعطیل شده و این امر منجر ببازداشت عده ای از وعاظ شده است.
3ـ در مراسم دومین سالروز وفات مرحوم آیت الله بروجردی بعضی از وعاظ در مسجد اعظم قم علیه دولت و اقدامات اخیر انتقاداتی بعمل آورده اند.
4ـ بعضی از روحانیون در نظر دارند بوسیله ای مردم را آماده و حکم جهاد صادر کنند ولی موفقیت آنان در این امر مسلم نیست.
ضمنا شایع است بعضی از مقامات روحانی در نظر دارند باقدامات حادی از جمله تعطیل کردن بازار ـ پخش اعلامیه دعوت روحانیون بترک ایران ـ مهاجرت بنجف اشرف و تعطیل مجدد مساجد دست بزنند.
5 ـ در مشهد پسر آیت الله میلانی نامه توهین آمیزی ببعضی ازروزنامه های خراسان نوشته که چرا در مورد آزادی حق نسوان از طرف آن روزنامه ها تبلیغاتی بعمل میآید.
همچنین یک اعلامیه بدون امضاء از طرف روحانیون مشهد صادر شده که در آن از اقدامات مقامات عالیه کشور در مورد اصلاحات اخیر شدیدا انتقاد شده است.
بطور کلی شایع است که ترتیبی داده شود تا کلیه روحانیون ایران آیت الله خمینی را مرجع تقلید قرار دهند و طبق نظریات وی اقداماتی علیه دولت بعمل آورند.
6ـ درتاریخ 19 /12 /41 متن نامه مورخه 7 /11 /41 سیدمحمدکاشانی فرزند مرحوم آیت الله کاشانی بعنوان اوتانت دبیر کل سازمان ملل تکثیر و انتشار داده شد.
7ـ در تاریخ 20 /12 /41 عده ای از روحانیون بآیت الله بهبهانی مراجعه و با او در مورد تعطیل بازار بعنوان اعتراض بر اقدامات اخیر دولت مذاکره کرده و قرار شده این امر در اوائل سال 42 عملی گردد.
در همان تاریخ روحانیون قم از قبیل آیت الله خمینی و شریعتمداری جلسه محرمانه ای تشکیل داده اند.
8ـ در تاریخ 21 /12 /41 بین روحانیون و بعضی از مردم پیرامون تشکیل حزب اتحاد مسلمین مذاکراتی صورت گرفته و عده ای از علمای تهران و قم با این امر موافقت کردند ضمنا در همان تاریخ عده ای از طلاب در مدرسه عالی سپهسالار با آقای راشد محاجه نموده و بوی توهین کرده اند که در تمام سخنرانیهای خود بنفع دستگاه و مقامات عالیه کشور سخن گفته است و همچنین نامه های تهدید آمیز برای آقای راشد و آقای موسوی واعظ از طرف عوامل روحانی و مالکین رسیده و این دو نفر را بوسائل مختلف مورد طعن و سرزنش قرار داده اند.
9ـ در تاریخ 22 /11 /41 متن تلگراف آیت الله سیدعبدالله شیرازی که از نجف اشرف بحضور ملوکانه مخابره نموده است بصورت اعلامیه در بازار پخش شده است و در این اعلامیه اقدامات اخیر دولت را بر خلاف شرع و قانون اساسی قلمداد نموده ضمنا آیت الله کمال وند که یکی از روحانیون متنفذ خرم آباد میباشد با آیت الله بهبهانی تماس گرفته و از ایشان در مورد نحوه عمل روحانیت در قبال جریانات اخیر کسب دستور نموده است.
آیت الله بهبهانی بوی دستور داده که بایستی افکار مردم را علیه اقدامات دولت تحریک نمود.
اخیرا از طرف آیت الله خمینی اعلامیه شدیدی علیه اعطای حقوق سیاسی بزنان و اقدامات دولت در تهران و قم صادر شده است.
اعلامیه دیگری بامضای جمعی از روحانیون در مخالفت با اعطای حقوق سیاسی بزنان صادر و طی مفاد آن این موضوع را بر خلاف قانون اساسی و قانون شرع جلوه داده است (یک نسخه از اعلامیه پیوست است).
تراکتی توسط عوامل جبهه ملی و روحانیت و بعضی متعصبین مذهبی منتشر شده که امسال بدستور صریح مراجع تقلید مسلمانان عید ندارند و بجای تبریک باید بیکدیگر تسلیت بگویند (یک نسخه پیوست است).
طبق اطلاع در شیراز نیز نظیر همین تصمیمات گرفته شده.
دامنه شایعات از طرف عوامل روحانیون و سایر مخالفین دولت بسیار زیاد و هر روز شایعاتی مبنی بر تزلزل وضع حکومت و وحدت علما و لزوم صدور حکم جهاد منتشر میشود و بدینوسیله افکار مردم را تحریک و روحیه آنان را متزلزل مینمایند.
مثلا شایع است که آیت الله خمینی در قم و تهران اعلامیه ای صادر نموده است که طی آن از مردم دعوت کرده روز 2 /1 /42 که مصادف با وفات حضرت امام جعفر صادق (ع) میباشد در شهرستان قم اجتماع و در مورد اقدامات دولت و مقامات عالیه کشور سخنان او را استماع نمایند.
اخیرا بوسیله پست شهری نامه های بدون امضاء بمنزل روحانیونی که معمولا برای سلام عید بدربار شاهنشاهی دعوت میشوند فرستاده شده و طی آن باجملات موهنی روحانیون را از شرکت در سلام عید برحذر داشته است (ساواک برای شناختن صاحب خط مشغول اقدام است).
بطور خلاصه فعالیت روحانیون مخالف در روزهای اخیر علیه اقدامات دولت تشدید گردیده و طبق اطلاع واصله اعلامیه دیگری هم بامضاء آیت الله شریعتمداری صادر شده است که طی آن اعلام داشته است در سال جاری مردم باید عوض گرفتن عیدنوروز عزاداری نمایند (برای خنثی کردن اثرات این اعلامیه از طرف ساواک اقدام شده است).
هدف روحانیون: هدف روحانیون بطور خلاصه آنستکه بهر تدبیر که شده ولو بقیمت ایجاد تشنج و تشبث بقدرت معنوی جهانی دین اسلام و برانگیختن احساسات مسلمانان سایر کشورهای اسلامی بتوانند علیه انقلاب سفید در ایران نفوذ و قدرت همیشگی خود را حفظ نموده و از منکوب گردیدن ارتجاع سیاه جلوگیری نمایند.
ولی این نکته را باید توجه داشت که روحانیون مخالف جزو مردمان متدین واقعی نیستند که درد دین داشته باشند بلکه تنها منافع صنفی و شخصی آنها را وادار باقدامات حاد و خطرناک مینماید اما خوشبختانه دستجات آنان بطوری که در ظاهر نشان میدهد متشکل نیست و بین خود آنان مخالفتهائی موجود میباشد و همین مسئله و مسئله مخالفت طبقه روشنفکر کشور با طرز تفکر روحانیون تا حدودی اقدامات حاد روحانیون را خنثی مینماید.
نتیجه: با اعلام انقلاب سفید و مبارزه با ارتجاع سیاه طبعا روحانی نماها موقعیت خود را در خطر دیده سعی دارند بهر قیمتی که هست اوضاع را بنفع خود دگرگون نموده این سند هم نیمه تمام است.
و تکیه گاه اصلی خود را که همان ارتجاع سیاه میباشد حفظ نمایند و این مبارزات در یک انقلاب سفید کاملا طبیعی میباشد منتهی هدف دولت باید طوری باشد که در این مبارزه با احتیاط قدم برداشته و اقدامات مخالفین را بمنظور ایجاد تشنج و اغتشاش خنثی نماید.
یکی از عوامل و نقاط ضعف روحانیون آنستکه طبقه روشنفکر و جوان کشور روحانی نماها را شناخته و قلبا با آنها مخالف میباشند.
چنانچه روحانیون خواسته باشند اقدامات حادی برای ایجاد اغتشاش فراهم سازند میتوان از نیروی مخالفت طبقه روشنفکر علیه آنان حداکثر استفاده را نمود.
شکی نیست اگر مخالفین اصلاحات ارضی و سایر جناحهای مخالف دولت خصوصا جبهه ملی در پشت پرده با روحانیون کمک نمیکردند.
این طبقه در اقدامات خود تنها مانده و قدرت هر گونه اقدام منفی از آنها سلب میشد ولی با وضع فعلی دست روحانیون تا حدودی برای تبلیغات منفی و ایجاد تزلزل در افکار عمومی باز مانده است.
اقداماتی که برای جلوگیری از این وضع مورد نظر میباشد بشرح ذیل خلاصه می گردد: 1ـ بطور کلی باید از روشن شدن افکار عمومی و آشنائی اکثر جوانان با نحوه افکار مرتجعانه روحانیون حداکثر استفاده تبلیغاتی را علیه آنان بعمل آورد.
2ـ از مخالفینی که بین روحانیون وجود دارند بایستی استفاده نمود و دستجاتی از خود آنها علیه خودشان تجهیز نمود.
3ـ بهر تدبیر بایستی دسته ای از روحانیون را که بی طرف هستند و یا آنکه قلبا با