صورت‌جلسه شورای هماهنگی شهرستان بجنورد
تاریخ سند: 7 دی 1355
صورت‌جلسه شورای هماهنگی شهرستان بجنورد
متن سند:
صورت‌جلسه شورای هماهنگی شهرستان بجنورد [در مورخه 7 /10 /2535]1 . سرهنگ ستاد رضا عشایر . سرپرست تیپ 1 و رئیس شورا
2 . اسماعیل مهرآموز . رئیس ساواک بجنورد
3 . سرهنگ 2 حسین امیری . رئیس شهربانی شهرستان بجنورد
4 . سروان مصطفی صدرالسادات . جانشین فرمانده هنگ منطقه ژاندارمری بجنورد
شورای هماهنگی در ساعت 1000 روز 7 /10 /2535 تشکیل و مطالب زیر مورد بحث بررسی قرار گرفت.
رئیس شورا.
آقایان اطلاع دارید که روز جمعه و شنبه آینده مصادف با ایام تاسوعا و عاشورای حسینی است و در این روز، دستجاتی به عنوان عزاداری در شهر حرکت می‌نمایند. منظور از تشکیل این جلسه، بررسی وضعیت اطلاعاتی منطقه و سپس تعیین وظایف و هماهنگی‌هائی است که بایستی بین عناصر انتظامی به منظور برقراری نظم و تأمین به عمل آید. ابتدا ریاست ساواک وضعیت اطلاعاتی منطقه را تشریح نمایند.
رئیس ساواک.
مسائلی که موجب نگرانی گردد در منطقه وجود ندارد، فقط از نقطه نظر فعالیت‌های مذهبی و یا اعمالی که ممکن است در پوشش فعالیت‌های مذهبی در منطقه صورت گیرد، موارد زیر به استحضار می‌رسد.
1 . در آبادی چمن بید،1 یک نفر آخوند و اشخاصی به نام صداقت و رضاپور در مورد مسئله بهائیگری2 صحبت‌هایی کرده‌اند. به گروهان ژاندارمری چمن بید دستور داده شود که از منبر رفتن آخوندی که این مسائل را مطرح می‌کند ممانعت نموده و از تبلیغات ضد بهائیگری به شدت جلوگیری، تا از اتفاقات احتمالی جلوگیری شود.
2 . در قسمت پشت شرکت نفت بجنورد نیز حسینیه‌ای وجود دارد که جزء منطقه مسئولیت ژاندارمری است. در این حسینیه شنیده شده که ضمن انجام مراسم مذهبی، بحث‌ها و تبلیغاتی نیز می‌شود. ژاندارمری، مأموری در این حسینیه بگمارد تا از هرگونه بحث و تبلیغ خارج از مسائل مذهبی جلوگیری نماید.
3 . از نظر مسائلی که در حوزه عمل شهربانی بجنورد قرار دارند، اولاً صورت مشخصات روحانیون که ممنوع‌المنبر هستند به شهربانی ابلاغ گردیده است و بدیهی است که از منبر رفتن این اشخاص جلوگیری خواهد گردید. مسئله دوم این است که ما در شهرستان بجنورد تعدادی بهائی داریم که در روزهای تاسوعا و عاشورا بایستی دکاکین آنها بسته باشد؛ حتی من با رئیس بهداری شهرستان صحبت کرده‌ام که داروخانه بدیع را که صاحب آن بهائی است، در این دو روز جزو داروخانه‌های کشیک منظور ننمایند، زیرا در این شهر دستجات مخالف بهائیگری زیاد است و امکان دارد با تحریکاتی که انجام می‌شود، تصادماتی به وجود آید. تعداد ارامنه 25 یا 26 نفر هستند و با توجه به اینکه مراسم جشن شب ژانویه ممنوع گردیده، تصور نمی‌رود مراسمی داشته باشند و اهل این برنامه‌ها نیز نیستند.
4 . مسئله حائز اهمیت جهت طرح در این جلسه، مبارزه با حزب منحله توده است. ما در منطقه بجنورد مهاجر زیاد داریم و شهرستان بجنورد در منطقه از نظر فعالیت‌های حزب توده در گذشته مرکزیت داشته است؛ احتمال دارد در این شهرستان نیز اینگونه اعمال از ناحیه سابقه‌داران سابق به عمل آید، لذا به کلیه مأمورین اطلاعاتی دستور داده شود در صورت برخورد با چنین اعمالی، سریعاً ساواک را مطلع تا اقدامات لازم به عمل آید.
رئیس شورا.
شهربانی بجنورد به منظور برقراری نظم و آرامش، چه طرح‌هایی در مدت سوگواری دارد.
رئیس شهربانی.
با اشخاص ممنوع‌المنبر برابر دستور رفتار می‌گردد. گردانندگان مجالس سوگواری و تکایا بایستی قبل از شروع مراسم سوگواری مراتب را به شهربانی گزارش و وعاظ را معرفی و کسب اجازه نمایند. از اول ماه محرم این عمل انجام گردیده است، از وعاظ تعهد گرفته می‌شود که فقط موظف به ایراد سخنرانی‌های مذهبی بوده و خارج از مسائل دینی هیچگونه مطلبی را مجاز نیستند عنوان نمایند.
رئیس شورا.
در مورد دستجات عزادار و سینه‌زن که در شب حرکت می‌نمایند چه اقدامات انتظامی و تأمینی اجرا می‌شود.
رئیس شهربانی.
دستجات سینه‌زن و عزادار فقط در روزهای تاسوعا و عاشورا اجازه حرکت در شهر را دارند که به صورت دسته‌جمعی به تکایا و مساجد و امامزاده معصوم‌زاده3 رفت و آمد نمایند. برای هر دسته، مأمور مسلح کافی تعیین گردیده است. ضمناً تعدادی مأمور نیز در روزهای مزبور در شهربانی به صورت آماده خواهند بود و در هر نقطه‌ای که بی‌نظمی ایجاد شود، به کار خواهند رفت.
رئیس شورا.
ژاندارمری چه طرح‌هایی در این مورد دارد.
جانشین فرمانده هنگ ژاندارمری .
ما نیز مانند شهربانی کلیه این موارد را در منطقه استحفاظی اجرا می‌نمائیم.
چون مطلب قابل بحث دیگری نبود، جلسه در ساعت 1100 ختم و جلسه آینده به روز شنبه 25 /10 /2535 موکول گردید.
توضیحات سند:
1. روستای چمن‌بید، در دهستان آلمه بخش سملقان شهرستان مانه و سملقان واقع و جمعیت آن براساس سرشماری سال 1395ش، 1427 نفر اعلام شده است.2. بهائیت: در دوران پهلوی، تشکیلات بهاییت در تشکیلات سیاسی دولت و به تبع ساختارهای فرهنگی و اقتصادی کشور نفوذ بسیار پیدا کرد. رضاشاه از این جریان در جهت سیاست دین‌زدایی و روحانیت‌ستیزی خود نهایت استفاده را برد و این مقابله تا حد کشف حجاب که از احکام ضروری دین اسلام است، پیش رفت. به این ترتیب، حتی دشمنی ادعایی و ظاهری میان بهاییان و حکومت مرکزی در دورۀ پهلوی از میان رفت و برعکس به همکاری آن دو علیه دین اسلام انجامید. نفوذ عناصر بهایی در دستگاه حکومت در عصر پهلوی دوم بسیار زیاد شد. محمدرضاشاه که علاوه بر فقدان اصالت خانوادگی از جسارت پدر هم بهره‌ای نداشت، در میان اطرافیان خود، بهاییان را بیش از همه شایستۀ اعتماد می‌دانست. در دوره‌ی وی نقش عناصر بهایی در حکومت از حالت غیر علنی عصر رضاشاه تغییر یافت و بسیاری از مناصب و شغل‌های مهم و حساس در اختیار آنها قرار گرفت. به خصوص که با شدت عمل رضاشاه در سیاست اسلام‌زدایی، روحانیت تا اندازۀ زیادی قدرت خود را از دست داده بودند و بسیاری از اختیارات علما در حیطۀ دستگاه قضایی و تعلیم و تربیت، به دولت منتقل شده بود.
با این حال هنوز نفوذ و محبوبیت دین اسلام در میان مردم پا برجا بود و درست در زمانی که شاه و اربابان انگلیسی و آمریکایی‌اش فکر می‌کردند دیگر دین و روحانیت در ایران کمرنگ شده است، ظهور زعیم عالی‌قدر شیعه، حضرت امام خمینی(ره) و حماسۀ عظیمی هم‌چون 15 خرداد 1342 تمام معادلات را در صحنۀ سیاست ایران برهم زد.
زمینه‌های قیام 15 خرداد از زمانی فراهم شد که پس از فوت آیت‌الله بروجردی، دستگاه دولتی حرکت ضددینی خود را شدت بخشید و لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی (1341ش) را تقدیم مجلس کرد. طرح انقلاب شاه و ملت نیز در همین زمان ریخته شد. اما دستگاه دینی و به خصوص روحانیت معتقد به مداخله در امور سیاسی در مقابل این اصلاحات قد علم کرد. رهبری این مخالفت، یعنی شخص امام معتقد بود انجمن‌های ایالتی و ولایتی در واقع همان بیت‌العدل‌های بهاییان است و این اصلاحات توطئه‌ای بیش نیست تا اسلام را در میان جامعه کم‌رنگ‌تر کند. پافشاری امام و حمایت علما و مردم از ایشان سرانجام به لغو لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی انجامید. اما در جریان انقلاب سفید و رفراندوم فرمایشی، شاه دیگر حاضر نبود به هیچ قیمتی، حتی سرکوب خونبار قیام 15 خرداد، در مقابل خواسته‌های روحانیون و مردم تسلیم شود. پس از آن شاه تصمیم گرفت برای کنترل نیروهای مخالف، به عناصر بهایی قدرت بیشتری بدهد و آنها را به طور علنی، بی‌هیچ ابایی در دستگاه دولتی به کار گیرد.
از جمله مهره‌های بهایی که پس از سرکوب قیام 15 خرداد در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و هنری کشور حضور پیدا کردند، می‌توان به افرادی هم‌چون هژبر یزدانی سرمایه‌دار، ثابت پاسال رئیس تلویویزیون، فرخ‌رو پارسا وزیر آموزش و پرورش، دکتر شاهقلی وزیر بهداری، تیمسار عبدالکریم ایادی پزشک مخصوص و محرم اسرار شاه و پرویز ثابتی معاون ساواک اشاره کرد.
اما برجسته‌ترین مهره بهایی که توانست در مصدر نخست‌وزیر قرار بگیرد، امیرعباس هویدا بود که تعلق او به بهاییت شهرت وسیع یافت. این انتصاب عمق بی‌اعتنایی شاه نسبت به افکار عمومی و توسل و اعتماد او را نسبت به بهاییان نشان می‌داد. در دوران نخست‌وزیری هویدا، بهاییان بیش از پیش به مراکز حساس کشور دست انداختند طرفداران این تشکیلات در عصر پهلوی دوم منابع اطلاعاتی و جاسوسی قدرت‌های استکباری و اسرائیل در ایران به شمار می‌آمدند و اسناد بسیاری دربارۀ رابطۀ عناصر بهایی با سرویس‌های اطلاعاتی و مقامات بلندپایه بیگانگان در دست است. آنان در تضعیف اقتصادی کشور نیز نقش داشتند و اجناسی را که در ایران ارزان‌تر تولید می‌شد، از خارج وارد می‌کردند.
اعتماد محمدرضاشاه به بهاییان باعث شد آنها از موقعیت به دست آمده برای کسب ثروت و قدرت بهره بگیرند. مرکز بهایی‌گری در اسرائیل قرار داشت و آنها با تشکیلاتی بسیار منظم و گسترده، با این مرکز در ارتباط بودند. به همین مناسبت غیر از نفوذ دولتی، آنان با داشتن ارتباط با کشورهای خارجی به خصوص اسراییل، انگلستان و امریکا در جهت تضعیف اقتدار دولت و اقتصاد کشور در راستای منافع بیگانگان عمل می‌کردند. اقدامات خائنانۀ این گروه علیه مصالح ملت و مملکت از جملۀ عواملی بود که به برانگیخته شدن خشم مردم و انفجاری به نام انقلاب اسلامی انجامید.
ر.ک: خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، جلد اول صفحه 57 تا 59، 227، 375، 384، 385، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی . بهائیت در ایران، دکتر سید سعید زاهدانی، صفحه 238 و 249، مرکز اسناد انقلاب اسلامی . تاریخ جامع بهائیت، بهرام افراسیابی، صفحه 471، انتشارات سخن، سال 1368. جستارهایی از تاریخ معاصر ایران، عبدالله شهبازی
3. امامزاده سیدعباس از فرزندان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، در جنوب شرقی بجنورد بر فراز تپه‌ای باستانی موسوم به معصوم‌زاده واقع و به همین دلیل به امامزاده معصوم‌زاده معروف است.