تاریخ سند: 29 اسفند 1347
موضوع: اظهارات محمدحسین گلزارمقدم در مورد ملاقات با اللهیار صالح
متن سند:
از: 20 ﻫ 2 تاریخ:29 /12 /1347
به: 312 شماره: 47660 /20 ﻫ2
موضوع: اظهارات محمدحسین گلزارمقدم در مورد ملاقات با اللهیار صالح
روز 26 /12 /47 محمدحسین گلزارمقدم در حضور خلیل رحیمی کتابدار کتابخانه اقبال اظهار داشت روز 24 /12 /47 به اتفاق چند نفر به منزل صالح رفتیم. بعد از انجام تعارفات معمول، صالح اظهار نمود خواهش میکنم از سیاست مطلقاً صحبت نکنید و تأکید کرد از سیاست بیزار شدهام. گلزار اضافه نمود بعد از مدتی گفتگو به صالح گفتم به یاد دارم شخصی روزی به مصدق گفته بود «شما متعلق به خودتان نیستید و متعلق به ملت هستید و باید مبارزه کنید.» از این مطلب صالح میخندد و میگوید که خود او این موضوع را به دکتر مصدق گفته است. گلزار گفت به صالح گفتم شما متعلق به ملت هستید و نباید خانه نشین بشوید. او در جواب گفت من برای عدم شروع مجدد فعالیتهای سیاسی دلایلی دارم. اول اینکه در سال 41 دکتر مصدق از احمدآباد نامهای جهت من فرستاد که طی آن متذکر شده بود که فلانی تو دیگر پیر شدهای. وزیر میخواستی بشوی که شدی. وکیل هم شدی. سفیر هم شدی، حالا برو کنار بگذار جوانها کار کنند. آنگاه گلزار در مورد نامه مذکور گفت حدود سال 41 زمانی که وضع جبهه ملی متزلزل شد، دکتر مصدق چنین نامهای وسیله دکتر متین دفتری برای صالح میفرستد؛ یکی دو روز بعد سرهنگ مولوی نیز به منزل صالح میرود فتوکپی نامه را نشان صالح میدهد و میگوید این نامه به عرض شما رسیده است؟ صالح تعجب میکند. چند روز بعد نامه را میآورند با سابقه خط و انشاء دکتر مصدق مقایسه میکنند، میبینند صحت دارد و بالاخره در شورا مطرح میشود. تصمیم میگیرند فعلاً مردم را از مفاد اصلی آن با خبر نکنند. از طرفی هم فروهر به استناد آن نامه و نامه های بعدی دکتر مصدق، با محمدعلی کشاورزصدر و افرادی که وابستگی حزبی نداشتهاند، مشاجره میکند و میگوید دکتر مصدق متذکر شده است جبهه ملی باید متشکل از احزاب باشد.
گلزار اضافه نمود بالاخره جبهه ملی سوم درست شد، ولی چون متکی به مردم نبود، دوامی نیاورد و
مصدق اجازه داد منفردین هم به حساب آیند. گلزار گفت دلیل اول صالح برای عدم شرکت در فعالیتهای سیاسی، مطلب فوق بود و دلیل دوم هم عدم علاقه دوستان به ملاقات با ایشان بوده است و صالح گفت دوستان هیچ کدام حتی حزب ایرانیها هم به دیدنم نمیآیند و تنهائی بسیار رنجم میدهد. گلزار گفت صالح ضمن صحبت، از مهندس بازرگان و دکتر صدیقی هم انتقاداتی نمود و اساس متلاشی شدن فعالیتهای سیاسی جبهه ملی را نطق دکتر بختیار در جلالیه و نامه دکتر مصدق میدانست.
گلزار تأکید نمود بالاخره بعد از دلایل زیاد، صالح حاضر به انجام فعالیت مجدد شد و گفت من نمیتوانم از سیاست به دور باشم، چون زندگی من با سیاست آمیخته است و من برای شروع مجدد فعالیت حرفی ندارم، با دیگران هم صحبت کنید و آنها را آماده سازید.
گلزار گفت به صالح گفتم نزد دکتر صدیقی هم رفتهایم و او از این موضوع اظهار خوشحالی نمود. گلزار ادامه داد شخصی را واسطه قرار دادهام که هم صدیقی به او احترام میگذارد و هم صالح و این شخص طی چند روز در نظر دارد صالح و صدیقی را به اصطلاح آشتی دهد و وسیله شود تا صدیقی و صالح با هم مذاکره کنند و نحوه شروع مجدد فعالیت سیاسی جبهه ملی را بررسی نمایند. گلزار گفت ضمن مذاکرات با صالح معلوم شد جبهه ملی کمیتهای در ارتش داشته که مسئول آن دکتر بختیار بوده است. او گفت من از این مسئله تعجب کردم، چون تا به حال چنین چیزی نشنیده بودم. گلزار ادامه داد صالح حافظه خود را مختل میداند و میگوید فکر میکنم در زندان بلائی به سرم آوردهاند، چون حافظهام بسیار ضعیف شده و تمرکز حواس ندارم. وی در مورد چگونگی شروع فعالیت اظهار کرد باید ابتدا به تشکیلات پرداخت و سپس ایدههایی ارائه داد که مغایر با قانون نباشد و باید از نارضایتیها استفاده کرد، مخصوصاً از وجود معلمین که بسیار ناراضی هستند و جبهه ملی باید این بار پایگاهی در بین معلمین داشته باشد، چون بازار جنبشی ندارد و دانشگاه هم از دست رفته است. ما به پول احتیاج داریم، باید ترتیبی بدهیم که اگر کسی دستگیر شد، حقوقش را به منزلش بدهیم که نگران نشود و به فعالین کمک مادی هم بکنیم. وی اضافه کرد چند میلیون خمس در محلی جمع شده و با وصف اینکه خمینی دستور خرج آن را داده، هنوز به مصرفی نرسیده؛ از این رو باید با روحانیون تماس گرفت و از آنها کمک مادی گرفت. وی گفت در فعالیتهای بعد از 28 مرداد جبهه ملی، روحانیون حدود صدوچهل هزار تومان به جبهه ملی پول داده بودند که فقط اعلامیههایشان چاپ شود.1
نظریه منبع. گلزار و خلیل رحیمی از نزدیک شدن صالح و صدیقی ابراز خوش بینی میکردند.
نظریه رهبر عملیات. تحقیق مستقیم پیرامون اظهارات محمدحسین گلزار مقدم به نفوذ منبع مربوطه لطمه وارد خواهد نمود.
توضیحات سند:
1. اداره کل سوم پس از دریافت این خبر، طی شماره 1324 /316- 10 /3 /48 به ساواک تهران نوشت: «دستور فرمائید با توجه به مفاد گزارش، پیرامون صحت و سقم اظهارات اللهیار صالح و همچنین چگونگی جمعآوری مبلغ مزبور و اینکه این مبلغ در حال حاضر پیش چه کسی میباشد، تحقیقات لازم را معمول و نتیجه را با تعیین میزان مبلغ صحیح جمعآوری شده به این اداره کل اعلام دارند.» بخش ضمائم که ساواک تهران طی شماره 14180 /20 ﻫ2- 11 /4 /48 در پاسخ نوشته است: «همان طوری که در گزارش خبری اعلام گردیده است محمدحسین گلزارمقدم در مورد جمعآوری پول و کمک روحانیون جبهه ملی مطالبی بیان نموده ولی نامبرده بالا در این زمینه صحبتی نکرده است. ضمناً تا این تاریخ طولانی در مورد صحت و سقم مفاد گزارش مزبور به بخشهای 2 و 3 این ساواک واصل نشده، چنانچه در آینده در این مورد اطلاعی رسید مراتب به موقع با آن اداره کل منعکس خواهد شد.» بخش ضمائم
منبع:
کتاب
اللهیار صالح به روایت اسناد ساواک-جلد دوم صفحه 438