موضوع : الف ـ وضع زندگی افرادی که در آلمان شرقی زندگی می کنند.
تاریخ سند: 11 مرداد 1345
موضوع : الف ـ وضع زندگی افرادی که در آلمان شرقی زندگی می کنند.
متن سند:
از : آلمان به : 315 شماره : 1465 1 ـ بوروی حزب در سال 1958 رهبران حزب توده ایران به آلمان شرقی آمده و در آنجا بوروی حزب را بنا به دستور شوروی ها و با کمک حزب کمونیست آلمان شرقی برپا کردند.حزب کمونیست آلمان شرقی یک ساختمان دو طبقه با باغ بزرگ آن در لایپزیک برای بوروی حزب در اختیار آنها گذاشت آدرس آن بدین قرار است.
Kathe.
Kolwitzstr.
58 (سابقا شماره این ساختمان 20 بوده اخیرا به شماره بالا تبدیل شده است).
در این ساختمان فقط یک فرد آلمان شرقی زندگی می کند و سرایدار ساختمان به شمار می رود.
زیرزمین ساختمان اختصاص به چاپخانه و انبار کاغذ و سایر وسائل دیگر دارد سابقا وسائل چاپ در ساختمان دیگری بود ولی از سال 1962 کلیه آن وسائل به زیرزمین های این ساختمان منتقل شد.
فعلاً از لحاظ وسائل چاپ یک دستگاه کامل جدید در اختیار دارند که کلیه نشریات روزنامه مردم کتاب ها و بروشورها و دیگر نشریات در آنجا چاپ می شود.
فقط نشریه دنیا و نشریه مسائل سازمانی که به صورت روتوپوز چاپ می شود قبلاً مطالب تهیه شده از طرف نویسندگان نشریه به وسیله خانم صفا حاتمی1 و یا خاشع2 ماشین می شود.
بعد اوراق ماشین شده را به چاپخانه دیگری بنام Einhitکه مخصوص اینکارها است می فرستند در آنجا عکسبرداری و چاپ نموده منتشر می کنند.
طبقات دیگر ساختمان اختصاص به امور حزبی دارد و در آن بایگانی و قسمتهای مختلف اداری حزب متمرکز شده دفاتر اعضاء هیئت اجرائیه و سالن کنفرانس و غیره در آن طبقات قرار دارد.
ب ـ وضع مادی و هزینه زندگی 1 ـ اعتبار مخارج اداره بوروی حزب از سال 1958 تا 1962 بنا به دستور شوروی اعتبار ماهیانه ای معادل چهل و پنج هزار مارک به هیئت اجرائیه واگذار شده بود و این مبلغ به وسیله ماموری که از طرف حزب کمونیست آلمان شرقی در تماس با هیئت اجرائیه بود به طور منظم به آنها پرداخت می شد.
در سال 1962 حزب کمونیست این مبلغ را زیاد دانست و آنرا به ماهی بیست و پنج هزار مارک تقلیل داد و هنوز هم این مبلغ ماهیانه به هیئت اجرائیه پرداخت می شود.
کلیه مخارج بورو و چاپ و نشر هرگونه روزنامه و نشریه از این اعتبار تامین می گردد.
2 ـ حقوق افراد از سال 1958 تا 1962 هر یک از اعضا هیئت اجرائیه ماهیانه از /2000 تا 1200 مارک دریافت می کردند ولی از اول سال 1963 در پرداخت حقوق نیز تجدید نظر شد و از آن سال تا بحال به صورت زیر پرداخت می شود.
دکتر رادمنش ماهیانه دو هزار مارک بقیه به سه دسته تقسیم شدند.
آنهائی که زن و بچه دارند ماهیانه /1800 مارک.
آنهائی که فقط زن دارند /1500 مارک ـ مجردین /1200 مارک اعضای کمیته مرکزی همچنین اعضا دیگر حزب نیز بنا به وضع خانوادگی به ترتیب ـ 1200 ـ 1100 ـ 1000 ـ 100 ـ 700 ـ و 500 مارک دریافت می کنند.
مثلاً پورهرمزان3 ماهیانه /1100 مارک ـ شفابخش قبل از آنکه آشوت شهبازیان4 جای او را بگیرد /900 مارک و بهمین قیاس سایرین حقوقهائی معادل آنچه در بالا ذکر شد دریافت می دارند البته شفابخش فعلاً بعنوان اسپیران فقط ماهی پانصد مارک می گیرد چون کلیه اسپیرانها پانصد مارک حقوق دارند.
منتها خانم شفابخش پزشک است و ماهیانه /1200 مارک از بیمارستان حقوق می گیرد و دو نفری وضع مادی خوبی دارند.
آنهائی که در چاپخانه کار می کنند به ترتیب /500 ـ 600 ـ 700 مارک حقوق دارند.
ج ـ مسکن دکتر رادمنش از همان سال 58 که وارد شد از طرف حزب کمونیست آلمان شرقی یک ویلا برایش خریداری شد.
این ویلا را قبلا ایرج اسکندری و کیانوری بازدید کرده و پسندیده بودند و هنوز هم رادمنش در آنجا زندگی می کند آدرس آن بشرح زیر است.
lenaustr.
la leipzig سایرین در آپارتمانهای دو سه و چهار اطاقی که از طرف حزب کمونیست آلمان شرقی در اختیار آنها گذارده شده با پرداخت کرایه بسیار ناچیز از حقوقی که دریافت می دارند پرداخت می کنند.
د ـ وسائل منزل وسائل منازل از طرف حزب کمونیست آلمان شرقی تهیه شده و برحسب مقام این وسائل به آنها داده شده است.
مثلاً برای خرید وسائل منزل رضا روستا و رادمنش سی هزار مارک و برای سایر اعضا هیئت اجرائیه هر یک /20 هزار مارک در همان سال 58 پرداخت نموده اند.
وسائل دیگران به اندازه کافی و برحسب تعداد عائله تهیه و تحویل شده است.
هـ وسائل نقلیه از طرف حزب کمونیست آلمان شرقی یک اتومبیل به طور ثابت و یک اتومبیل برای مواقع ضروری در اختیار هیئت اجرائیه گذارده شده این اتومبیل تحت نظر سرویس امنیت آلمان شرقی است و حتی راننده آنها از مامورین سرویس مزبور است ولی اغلب افرادی که در آلمان شرقی هستند اتومبیل شخصی دارند.
و ـ مسافرتها برای مسافرت در داخل کشورهای سوسیالیستی همه افراد با کسب اجازه قبلی از هیئت اجرائیه آزادهستند و مخارج مدت مسافرت از طریق هیئت اجرائیه تامین می شود.
معمولا در این مورد دکتر رادمنش کامبخش و ایرج اسکندری به فردی که از طرف حزب کمونیست شوروی برای پرداخت کمک و مخارج حزب ماموریت دارد دستور می دهند که فلان مبلغ برای مخارج مسافرت این شخص داده شود.
این قبیل مخارج بدون چون و چرا پرداخت می شود.
برای مسافرت به کشورهای غربی فقط دکتر رادمنش حق دارد اجازه دهد.
در این موارد معمولا دکتر رادمنش به یکنفر که در سرویس اطلاعاتی آلمان شرقی بوده و فقط با رادمنش در تماس است اطلاع می دهد و پرداخت خرج سفر این افراد با توافق رادمنش و مامور مزبور به وسیله سرویس اطلاعاتی آلمان شرقی پرداخت می شود.
معمولا مبدا کلیه مسافرتهای به غرب پراگ ـ مقصد ایرج پاریس و مقصد کامبخش وین است.
در این موارد اغلب یا مسافرین قبلاً ماموریتهائی دارند و یا ماموریتهائی بعدا به آنها محول می شود.
اغلب سرویس اطلاعاتی آلمان شرقی هم از آنها اطلاعات بخصوصی را می خواهد.
ز ـ حق عضویت حق عضویت معمولا بستگی به میزان حقوق و درآمد شخصی افراد و خانواده ها دارد تمام خاصه خرجیهای اعضا هیئت اجرائیه از همین حق عضویت است اغلب به نور چشمیهای خود ماهیانه کمک می کنند و در ماه بین /200 تا 300 مارک پرداخت می نمایند.
مثلاً صارمی ماهی /200 مارک علیشاهی مخارج سیصد مارک علاوه بر حقوق از درآمد حق عضویت دریافت می دارند.
مخارج مهمانها ـ کمک به خانواده هائی که سرپرست آنها اعدام شده است.
هدیه برای دوستان اعضا هیئت اجرائیه در شوروی از مواردی هستند که با حق عضویت تامین می گردند.
ح ـ وضع زندگی فرقه دمکرات در باکو 1 ـ به طوری که استحضار دارند کمیته اجرائیه فرقه دمکرات افراد زیر هستند 1 ـ غلام یحیی دانشیان صدر کمیته ـ حمید عافیت5 عضو هیئت اجرائیه معاون صدر کمیته ـ مختار دیده کنان6 عضو هیئت اجرائیه مسئول تشکیلات ـ ابوالحسن رحمانی7 عضو هیئت اجرائیه مسئول تبلیغات ـ حسین البرزی عضو هیئت اجرائیه معاون تبلیغات ـ فرج دست گشاده8 عضو هیئت اجرائیه مسئول کمیته باکو حمید عافیت دکتر ژئولوژی است ابتدا در دانشگاه باکو تدریس می کرد ولی بعد تدریس را رها کرد حسین البرزی از دانشگاه مسکو دکتر در تاریخ شده است.
فرج دست گشاده ـ دکتر تاریخ و به اصطلاح وزیر دست راست غلام یحیی است.
ابوالحسن رحمانی ـ افسر سابق هوائی دکتر تاریخ و در حقیقت وزیر دست چپ غلام یحیی است سابقا آذراقلی هم عضو هیئت اجرائیه بوده ولی با غلام یحیی اختلاف پیدا کرد و از هیئت اجرائیه رانده شد.
2 ـ فرقه دمکرات در 24 شهر تقسیم شده اند و در هر شهر یک صدر شهرستانی و کمیته شهرستانی کارها را اداره می کند.
صدر شهرستان حداکثر هر دو سال به دو سال عوض می شود معمولاً آنقدر اختلاف زیاد است که کمیته صدر شهرستانی دو سال تمام به این سمت نمی ماند اغلب خیلی زودتر عوض می شوند برای انتخاب معمولاً در هر دو سال یک کنفرانس در محل تشکیل داده و یک نفر را با رای انتخاب می نمایند.
3 ـ وضع مادی برای امور اداری و تبلیغات فرقه اعتباری معادل صد هزار روبل در اختیار غلام یحیی گذارده شده است این مبلغ مثل بودجه یک اداره در اول هر ماه وسیله سرویس امنیتی شوروی به فرقه پرداخت می گردد ـ مخارج اداری ـ مخارج جاری رادیو ـ مخارج روزنامه آذربایجان ـ چاپ کتاب و نشریه و این قبیل مخارج از این وجه تامین می گردد.
روزنامه آذربایجان تحت نظر مجیری افسر سابق هفته ای دو و یا سه بار منتشر می شود در سال های قبل یک نسخه مخصوص هم به آلمان شرقی می فرستادند که چون تعدادی آذربایجانی عضو حزب توده در کشورهای شرقی هستند مورد اعتراض شدید هیئت اجرائیه حزب توده قرار گرفت و از چاپ آن جلوگیری کردند.
حقوق افراد بستگی دارد به شغل آنها افرادی که مسئولیت بخصوصی در فرقه ندارند مطابق یک فرد شوروی که در یک اداره یا کارگاه یا کارخانه کار کند حقوق می گیرد آنهائی که مسئولیتی دارند مثلاً در روزنامه و یا رادیو کار می کنند حقوق ثابتی دریافت می کنند.
از لحاظ مسکن همه آپارتمان داشته وسائل زندگی راحتی دارند.
در باکو دو اتومبیل و راننده همیشه در اختیار هیئت اجرائیه از طرف سرویس امنیتی شوروی گذارده شده است.
توضیحات سند:
1 ـ صفیه (صفا) حاتمی : وی یکی از قدیمی ترین اعضای سازمان زنان حزب توده، خواهر هدایت اللّه حاتمی و همسر حسام لنکرانی بود که به عنوان ماشین نویس در این تشکیلات مشغول به کار شد.مدتی در سازمان نظامی حزب فعال بود و خسرو روزبه با او و برادرش دوستی و صمیمیتی خویشاوندانه داشت، او مدتهای طولانی چاپخانه مخفی حزب را اداره می کرد، پس از کشف سازمان نظامی حزب توده، صفا حاتمی به شوروی رفت و در آنجا علاوه بر کار حزبی هنرستان مهندسی را پشت سر گذاشت بعد به همراه کمیته مرکزی حزب توده به آلمان شرقی رفت و در دبیرخانه حزب به کار پرداخت، به نوشته طبری در تمام دوران مهاجرت «مطلق آثار حزبی بدست صفا تدارک می شد» وی در سال 1361 در آلمان شرقی درگذشت* 1 ـ برگرفته از : دیدار خویشتن، احسان طبری ـ خاطرات نورالدین کیانوری ـ خاطرات مریم فیروز جاهای گوناگون 2 ـ خاشع : حسن خاشع از اعضاء قدیمی حزب توده ایران و از هنرپیشگان معروف بود که از شاگردان عبدالحسین نوشین (بنیانگذار تئاتر نوین) بشمار می رفت.
پس از کودتای 1332 به شوروی و سپس به آلمان شرقی مهاجرت کرد.
در 1357 به ایران بازگشت اما در 1361 بار دیگر به شوروی گریخت و در خرداد 1365 در پی یک بیماری سخت در مهاجرت درگذشت.
* 2 ـ برگرفته از : روزنامه مردم دوره هشتم سال دوم شماره پنجم 15 /3 /65 3 ـ محمد پور هرمزان : وی در 1300 در تهران زاده شد.
بعد از پایان تحصیلات متوسطه به دانشکده افسری وارد در 1322 در رشته توپخانه دانشکده را به پایان رساند.
در آذر 1322 به حزب توده پیوست در 1324 به لحاظ آگاه شدن ارتش از فعالیت سیاسی وی، او را به جنوب کشور فرستادند.
در این تبعید با خسرو روزبه از نزدیک آشنا شد.
وی در این مقطع از طراحان نقشه قیام افسران در جنوب بود.
بعد از کشف و سرکوبی این قیام به آذربایجان گریخت و در ایجاد و تقویت ارتش ملی آذربایجان نقشی بسزا داشت.
پس از شکست جمهوری آذربایجان غیابا محکوم به اعدام شد.
از این رو در 1326 به دستور کمیته مرکزی مخفیانه از کشور خارج و به شوروی [سابق] رفت.
وی در دانشگاه مسکو تحصیل خود را ادامه داد و در کنار فعالیت سیاسی به ترجمه آثار کلاسیک رهبران فکری مارکسیست ـ لنینیست همت گماشت.
پورهرمزان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران بازگشت و به عضویت کمیته مرکزی برگزیده شد و به موازات آن مسئولیت شعبه انتشارات حزب توده را نیز عهده دار شد.
وی در 1361 دستگیر و در تابستان 1367 اعدام شد.
* 1 ـ برگرفته از : روزنامه مردم دوره هشتم سال پنجم شماره 245 18 /11 /1368 ص 5 4 ـ آشوت شهبازیان : وی از اعضاء سازمان جوانان حزب توده و عضو کمیته مرکزی این سازمان بود و مسئولیت شعبه تبلیغات آن را برعهده داشت، پس از تشکیل سازمان اطلاعات حزب توده در 1327 در آن شعبه مشغول به کار شد و بعد از مدتی به معاونت خسرو روزبه رسید و در ماجرای ترورهای حزب نقش فعال داشت، پس از کودتای 28 مرداد به شوروی گریخت و در پلنوم چهارم (وسیع) 1336 شرکت کرد.
با انتقال مرکزیت حزب توده به لایپزیک او نیز به آلمان شرقی رفت و در آنجا مسئول دفتر دکتر رادمنش و مسئول دبیرخانه حزب بود در پلنوم شانزدهم (1357) به عنوان عضو مشاور کمیته مرکزی انتخاب شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشت سران حزب توده به ایران، به علت شرکت وی در ترورهای حزب توده، با صلاحدید مرکزیت در آلمان شرقی ماند و مسئولیت دبیرخانه را برعهده گرفت.
وی در پلنوم هفدهم (1360) عضو اصلی کمیته مرکزی شد و پس از دستگیری سران حزب توده در 1361 با شعبه خارج از کشور حزب همکاری کرد.
* 2 ـ برگرفته از : خاطرات کیانوری، خاطرات ایرج اسکندری، اسناد ساواک 5 ـ حمید عافیت : صح صمد عافیت : وی پس از کنفرانس وحدت به پیشنهاد غلام یحیی عضو اصلی کمیته مرکزی حزب توده شد، او عضو هیئت اجرائیه فرقه دمکرات آذربایجان بود و به لحاظ تخصص دکترای ژنولوژی در دانشکده نفت و شیمی باکو تدریس می کرد.
6 ـ مختار دیدهکنان : وی عضو کمیته مرکزی فرقه، عضو هیات اجرائیه و مسئول شعبه تشکیلات آن بود وی پس از کنفرانس وحدت، عضو کمیته مرکزی حزب توده شد.
7 ـ ابوالحسن رحمانی : وی عضو مشاور کمیته مرکزی حزب توده، عضو هیات اجرائیه فرقه دمکرات و مسئول جمعیت پناهندگان سیاسی ایران مقیم آذربایجان شوروی بود.
تحصیلات او در رشته تاریخ بود و در انستیتو تاریخ آذربایجان شوروی کار می کرد.
وی پس از کنفرانس وحدت (1339) با پیشنهاد غلام یحیی دانشیان به عضویت مشاور کمیته مرکزی درآمد.
پس از انقلاب اسلامی و استقرار جمهوری اسلامی چون هیچ یک از اعضای فرقه به ایران نیامدند در پلنوم هفدهم حزب (1360) از کمیته مرکزی همراه دیگر اعضای فرقه تصفیه شد.
8 ـ فرج گشاده دست : وی دکترای تاریخ داشته و مسئول ناحیه در تشکیلات باکو بود.