موضوع: دربار شاهنشاهی
تاریخ سند: 6 مهر 1343
موضوع: دربار شاهنشاهی
متن سند:
گزارش اطلاعات داخلیشماره: 1855 /326
موضوع: دربار شاهنشاهی تاریخ: 6 /7 /43
قانع بصیری یکی از کارکنان دربار شاهنشاهی ضمن صحبت‌های خصوصی خویش اظهار داشته قرار است تغییرات عمده‌ای در دربار شاهنشاهی داده شود و کسانی که وابسته به سیاست‌های مشخصی تاکنون بوده‌اند از محیط دربار کنار روند و بجای آنها افراد جدیدی که سیاست شاهنشاهی را درک نمایند بکار گمارده شوند. نامبرده اضافه کرده در دربار شاهنشاهی گفته می‌شود ممکن است دکتر اقبال مجدداً به سمت وزیر دربار1 منصوب و مشغول کار گردد.
توضیحات سند:
___۱- وزارت دربار: این وزارتخانه تشکیلاتی بود که در برگیرنده تمام کسانی که به شاه خدمت می‌کردند بود و دیگر اعضاء خاندان سلطنتی را نیز در بر می‌گرفت و جزء وزارتخانه‌های کابینه نبود. گرچه در تشکیلات این وزاتخانه هر از چند یکبار تغییراتی ایجاد می‌شد ولی افراد موجود در آن تغییر نمی‌کردند. در سال ۱۳۴۵ سی نفر سرپرستی واحدهای مختلف وزارتخانه را بعهده داشتند و اکثر آنها نیز دارای کارمندانی بودند. در زمان قاجار و شاهان گذشته تمام دستگاه‌های دولتی کارمندان شخصی شاه به حساب می‌آمدند. با مدرن شدن دولت که از زمان قاجار شروع شد بوروکراسی دولتی از کنترل مستقیم شاه خارج شد و از آنجا که به تعدادی کارمند شخصی نیاز بود وزارت دربار پدید آمد. وفاداری نسبت به شاه و اعتماد شاه مهمترین شرایط برای احراز پست‌هایی در این وزارتخانه بوده است. همین امر عامل اصلی طولانی بودن مدت خدمت و جنبه نه چندان تبلیغاتی کارمندان و روابط درونی پرسنل دربار بوده است. بسیاری از کارمندان رضاشاه در دوران حکومت محمدرضا نیز مدت‌ها کار کرده‌اند. بسیاری از آنها در اثر سالخوردگی از بین رفتند و جانشینان آنها نیز دارای همان صفات فوق‌الذکر بودند. هر کسی که جویای مرحمت یا نفوذی بود در صورت امکان با دربار تماس می‌گرفت چون حتی پائین‌ترین رتبه عضو آنجا می‌توانست بیش از دیگر کانال‌های بوروکراتیک موثر واقع گردد. میانگین سنی ۱۰ مقام عالی رتبه وزارت دربار ۵۸ سال بود که در مقایسه با دیگر بوروکرات‌های دربار جوان به نظر می‌رسید. مسن‌ترین آنها ۷۹ سال و جوانترین آنها علم بود که ۴۹ سال داشت. هشت تن از این ده نفر در خارج تحصیل کرده بودند دو تن دیگر تحصیل‌کرده انگلستان، یکی تحصیل‌کرده آمریکا و دیگران تحصیل‌کرده کشورهایی چون ترکیه، فرانسه، لبنان و سویس بودند. تعدادی از این ده نفر به مدت سی‌سال با دربار ارتباط داشتند. «تحولات سیاسی اجتماعی ایران - دکتر علیرضا ازغندی، ص ۲۱»