تاریخ سند: 18 خرداد 1342
تلگرام
متن سند:
از : زاهدان
شماره : 1828 /7/الف 3
ساواک تلگرافاتی از طرف سران عشایر و انجمنها شهر طبقات مختلف به
پیشگاه مبارک شاهنشاه و نخست وزیری و رادیو ایران مخابره و همچنین ابراز
انزجار از اعمال افراد مزدور و سالوس و ریاکار وفاداری خود را نسبت به مقام
شامخ سلطنت و تأیید مجدد قانون اساسی انقلاب ایران اعلام داشته اند.
آرشام1
بخش 322
مذهبی
توضیحات سند:
1ـ محمدعلی درخششی علاف
(آرشام) فرزند غلامرضا، که
بعدها نام خود را به آرشام تغییر
داد، در سال 1300ش، در
مشهد به دنیا آمد.
او از مهرماه
1321 مسئولیت های اطلاعاتی
خود را به عنوان افسر مرزبانی
رکن 2 ستاد لشکر خراسان آغاز
کرد.
فعالیت وی در پادگان
بجنورد، در شرایطی که منطقه
فوق تحت اشغال ارتش
شوروی قرار داشت، سبب شد
که آرشام در رابطه با سرویس
اطلاعات نظامی انگلیس قرار
گیرد و در چارچوب شبکه ای از
عوامل انگلیس در منطقه به
خرابکاری علیه روسها، بویژه
قلی اوف ـ افسر اطلاعاتی
شوروی که در پوشش کنسول
شوروی در گنبد عمل می کرد،
دست زند.
در اسناد موجود،
گزارشی از آرشام موجود است
که طبق آن وی معترف شده به
اتفاق اردشیر خان شادلو (از
عوامل شوکت الملک علم و
بزرگ مالک منطقه) فرد ترکمنی
بنام موخی را به قتل رسانیده
است.
آرشام مدعی است که
موخی یکی از مأمورین
اطلاعاتی شوروی بوده است.
طبق همین گزارش، آرشام در
شکست ماجرای شورش افسران
چپگرا، معروف به «قیام افسران
خراسان» (به رهبری سرگرد علی
اکبر اسکندانی)، نقش داشته
است.
فعالیت های آرشام در
خراسان مورد توجه انگلیسی ها
قرار گرفت.
او به تهران احضار
شد و محرمانه به آذربایجان
رفت و در سال های 1324 ـ
1325 به تشکیل شبکه های
مخفی در این منطقه دست زد.
او
پس از این مأموریت مجددا به
مشهد اعزام شد و رئیس
تجسس رکن 2 لشکر خراسان
گردید تا نقش مهمتری در
فعالیتهای اطلاعاتی و سیاسی
سرویس اطلاعاتی بریتانیا در
خراسان داشته باشد.
او در
دوران دولت دکتر مصدق، از
1 /5 /1331 به آذربایجان
منتقل شد و تا 28 مرداد 1332
در این خطه بود.
آرشام پس از
کودتای 28 مرداد 32، به عنوان
رئیس اطلاعات لشکر خراسان
مجددا به این منطقه وارد شد و
در زمستان 1334 به مناسبت
مسافرت خروشچف و بولگانین
به افغانستان در یک مأموریت
سری، پنهانی وارد افغانستان
شد و به تماس با شبکه های
مخفی در این کشور پرداخت.
پس از تأسیس ساواک، نخستین
ساواک استانی که تأسیس شد
در خراسان بود.
آرشام در
دی ماه 1335 به عنوان اولین
رئیس ساواک خراسان منصوب
شد و به مدت 5 سال در این
ساواک نقش حساسی به عهده
داشت.
در این زمان زمینه های
نارضایتی و عصیان در عشایر
جنوب احساس شد و آرشام به
عنوان یکی از زبده ترین عوامل
MI-6 در ساواک، در شهریور
1340 رئیس ساواک فارس و
بنادر گردید و تا آذر 1341 در
این سِمت بود.
در جریان
درگیری مسلحانه عشایر در
زمستان 1341ـ تابستان
1342، آرشام که اکنون در
تهران بود، بارها در زمینه
مسائل فارس با مسئولین نظامی
وقت (سپهبد اسماعیل ریاحی ـ
وزیر کشاورزی، سپهبدعزیزاللّه
کمال ـ رئیس اداره دوم ارتش و
سپهبد عزیزی) به مشاوره
پرداخت.
آرشام همچنین در
توسعه شبکه های فراماسونری
در شیراز با دکتر ذبیح قربان
همکاری نزدیک داشت و به
تأسیس «باشگاه لاینز» در
شیراز دست زد و در سال 1341
ریاست این باشگاه را به عهده
داشت.
آرشام در آذر 1341
ساواک فارس و بنادر را به
سرهنگ مسعود حریری تحویل
داد و در مرکز (اداره یکم
ساواک) به کار پرداخت.
او پس
از طی دوره ویژه اطلاعاتی در
آمریکا (سیا) در 19 /2 /1342
رئیس ساواک بلوچستان شد و
در تاریخ 9 /6 /1345 ریاست
ساواک کرمان را به دست گرفت.
در کرمان آرشام به سرعت به
چهره مخوف استان بدل شد و
سایر قدرت های منطقه را
تحت الشعاع حضور خود قرار
داد، به نحوی که به تأسیس
«دانشسرای عالی فنی آرشام»
دست زد او در سال 1350ـ
1357 نقش کم نظیری در
سرکوب حرکتهای انقلابی در
منطقه فوق ایفا نمود.
با
اوج گیری انقلاب اسلامی ایران،
آرشام طراح و مبتکر اقدامات
وحشیانه و قساوت بار در
سرکوب انقلاب بود و بویژه در
حادثه خونین مسجد کرمان (مهر
1357) نقش اصلی را داشت.
ظهور و سقوط سلطنت پهلوی،
ج 2، ص 423
منبع:
کتاب
قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک - جلد 7 صفحه 225