ریاست محترم سازمان امنیت و اطلاعات شهرستان قم
تاریخ سند: 10 مهر 1347
ریاست محترم سازمان امنیت و اطلاعات شهرستان قم
متن سند:
شماره : 235/م محترما چنانکه استحضار دارند اینجانب هفته قبل از آقای گلپایگانی دیداری به مدت نیم ساعت در منزل خود ایشان به عمل آوردم که رئوس مطالب عنوان شده از دو طرف با مختصر تغییری که احیانا در تقدیم و تأخر کلمات و عبارات پیش می آید ذیلاً به استحضار می رساند : پس از تعارفات متعارف از دو طرف و اهمیتی که مشارالیه در نقش مذهبی طبقه معلم بیان داشتند از اشتغال دبیران مرد در دبیرستانهای دخترانه گله کردند ـ در جواب ایشان گفته شد این دبیران از آن جهت در مدارس دختران درس می دهند که هم رشته آنها در بین بانوان لیسانسیه شاغل در قم وجود ندارد ـ هرگاه بانوئی لیسانسیه در رشته های علوم تجربی یا ریاضی به قم منتقل شود طبعا چنین دبیری در دبیرستانهای پسرانه نمی تواند اشتغال یابد و به کلاس دخترانه خواهد رفت فرزند ایشان از آقای کاظم بیگی رئیس سابق این اداره گله مند بودند که نامبرده به امور دینی توجهی نداشتند سؤال کردم ممکن است مواردی را بفرمائید ولی نامبرده به ذکر کلیاتی اکتفا کرده و به هر حال مورد به خصوصی را یا نخواستند و یا نتوانستند بیان نمایند.مصلحت هم نبود که اینجانب دنباله این مقال را بگیرم باز هم فرزند ایشان تقاضا کرد که دستوری کتبی نسبت به استعمال چادر به وضع مطلوب برای دختران مدارس وسیله اینجانب داده شود ـ در جواب گفتم مطمئن باشید اهالی قم متدین هستند و خانواده ها رأسا مواظب این مطلب در مورد دخترانشان هستند ـ سپس مشارالیه درخواست کردند که شورای فرهنگ موافقت نماید که یک باب آموزشگاه اسلامی1 (پیشنهادی آقای گلپایگانی) تأسیس شود ـ به ایشان جواب دادم کلیه مدارس ایران (به استثنای مدارس اقلیت های مذهبی) اسلامی است و اگر نام آموزشگاه اسلامی در این شهر روی مدرسه ای گذارده شود مفهوم مخالف آن چنین است که سایر مدارس غیراسلامی است البته قانع شدند ـ در پایان از اقدام این جانب که در اوایل شهریور به مدارس ابتدائی دستور داده بودم اطاقی را جهت نماز محصلین و تعلیم نماز وسیله یکی از آموزگاران اختصاص دهند تشکر کردند.
دیشب ساعت هشت و ربع نیز همان طور که استحضار دارند از آیت اله شریعتمدار دیداری به عمل آمد مشارالیه هیچگونه صحبتی از قبیل مطالب آقای گلپایگانی و فرزندشان به میان نیاورده بلکه بر اساس مذاکرات پیرامون واقعیات اسلام و برتری آن به سایر ادیان بود و سپس صحبت به عظمت علی بن ابیطالب (ع) کشیده شد و نامبرده یک جلد کتاب از فرمایشات علی علیه السلام و یک جلد کتاب به زبان انگلیسی که در مورد دوازده امام شیعه تألیف یافته است به اینجانب هدیه کردند و حدود هشت و چهل و پنج دقیقه از نامبرده خداحافظی کردم.
رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان قم.
منطقی
توضیحات سند:
1ـ همانطور که در اسناد متعدد این مجموعه اسنادی آمده است، حضرت آیت الله گلپایگانی در خصوص سلامت محیط های آموزش و فرهنگی از انحرافات اخلاقی اهتمام زیادی داشتند، آنگاه که پیگیریهای مداوم و نصایح مکرر ایشان به مسؤولین فرهنگی و اجتماعی رژیم پهلوی در شهرستان قم ثمربخش نبود، به فکر تأسیس «آموزشگاه اسلامی» افتادند تا از این طریق و در حد امکان زمینه های محیط های تربیتی و فرهنگی مناسب فراهم شود.ساواک قم که لحظه به لحظه فعالیتها و اقدامات آیت الله گلپایگانی و بیت ایشان را مورد کنترل و مراقبت جدی داشته است نه تنها گوش شنوا برای نقطه نظرات معظم له نداشت بلکه دقیقا در نقطه مقابل آن تلاش می کرد.
برابر اسناد مربوط، هرگاه فرد یا مسئولی تحت تأثیر ارشاد ایشان قرار می گرفت، با تهدید و ارعاب ساواک مواجه می گردید و از آنجا که آقازاده آیت الله گلپایگانی مرحوم حاج سیدمهدی گلپایگانی، پیگیر امور اجتماعی و فرهنگی معظم الیه بوده است، همواره مورد غضب ساواک قرار داشته است.
برای نمونه به گزارشهای ساواک در این خصوص توجه فرمایید : از : قم تاریخ : 12 /2 /47 به : کل سوم 316شماره: 782 /21 ساعت 22 روز (فوق ندارد) سید مهدی گلپایگانی با آقای رضوانی رئیس هیئت ممتحنه که از تهران جهت برگزاری امتحانات نهائی ششم متوسطه به قم آمده تماس و به طور بی ادبانه درباره موارد زیر صحبت نمود.
1ـ چرا دختران و پسران در یک سالن با هم امتحان می دهند.
2ـ چرا بعضی دختران بدون حجاب در سالن ننشسته اند.
3ـ چرا زنها در سالن امتحان مراقب امتحانات هستند.
آقای رضوانی در پاسخ اظهار داشت این صحبت ها را با رئیس فرهنگ بکنید زیرا من رئیس هیئت ممتحنه هستم.
سیدمهدی گفت وی گوشش به این کارها بدهکار نیست.
در بولتن درج گردد 13 /3 در بولتن درج گردید 13 /3 آقای اوانی ـ خبر جهت درج در بولتن تهیه شود ـ بایگانی شود 13 /3 19 /3 /47 1ـ از : ساواک قم تاریخ: 7 /8 /47 به : مدیریت کل اداره سوم 316 شماره: 3165 /21 درباره: اقداماتی که از طرف سید مهدی گلپایگانی برای جلوگیری از رژه دختران در چهارم آبان به عمل آمده در تاریخ 3 /8 /47 تلفنا با آقای فرماندار تماس و درباره عدم شرکت دختران در جشن فرخنده میلاد مسعود اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر مذاکره و اظهار داشته که از طریق تهران اقداماتی نموده اند که مراسم رژه دختران حذف شود و در این مورد برنامه ای برگزار نشود.
2ـ صبح روز چهارم آبان سید مهدی با معاون فرمانداری تلفنی مذاکره و اظهار داشته که ما به وسیله شخصی با آقای وزیر دربار تماس حاضر و فرمودند در مورد عدم شرکت دختران در رژه چهارم آبان دستور داده اند و وسیله همان شخص با سازمان مرکزی و سرهنگ آگه دل مذاکره شده و شما به آقای فرماندار بگوئید.
3ـ ساعت 12 روز چهارم آبان سید مهدی گلپایگانی تلفنی با رئیس فرهنگ مذاکره و درخواست می کند که دخترها رژه بروند ولی در یک دبیرستان مخصوص که مردم هم به عنوان مدعو نباشد رئیس آموزش و پرورش در پاسخ می گوید تصمیم رژه دختران در دبیرستان حکیم نظامی در شورای فرمانداری گرفته شده و خود بنده هم موافقت کرده ام وی اظهار می کند که با وزارت دربار تلفنی تماس حاصل شده که به سازمان مرکزی امنیت دستور داده اند و سازمان مرکزی هم به ساواک قم اطلاع و دستور خواهد داد و ساواک قم هم به شما خواهند گفت که رژه دختران نباشد.
به استحضار می رساند که چون تحریکات سید مهدی هر لحظه افزایش می یافت و اولین سالی بود که تصمیم رژه دختران دبیرستانی در مراسم چهارم آبان در دبیرستان حکیم نظامی گرفته شده بود برای جلوگیری از وقوع هر نوع حوادث احتمالی گذشته از شرکت کلیه کارمندان و مأمورین ساواک وسیله شهربانی نیز کلیه میدان ورزش و اطراف و جوانب تحت کنترل و مراقبت و از پادگان منظریه در این مورد کمک و نیز برنامه ای وسیله سربازان پادگان انجام و با فرمانده پادگان مذاکره تا در صورت بروز حوادثی به موقع جلوگیری بعمل آید.
به استحضار می رساند که مراسم رژه و دو و میدانی دبستانها و دبیرستانهای دخترانه و پسرانه و پیش آهنگان تحت نظر آموزش و پرورش و تربیت بدنی در مقابل هزاران تماشاچی زن و مرد با اشتیاق و علاقه وافر تماشاچیان و احساسات بی شائبه آنان نسبت به شاهنشاه آریامهر با نظم خاصی عملی ولی به عرض می رساند که سید مهدی گلپایگانی در هر مورد دخالتهای بی جا نموده و در حال حاضر نیز تحریکاتی در مورد تأسیس سینما در قم می نمایند.
مقرر فرمائید در مورد نامبرده خط و مشی این ساواک را روشن فرمایند.
ضمنا نامبرده از هیچگونه بدگوئی و نفرین به ساواک و متهم ساختن شخص اینجانب تا به حال فروگذار نکرده است.
رئیس ساواک قم ـ مهران تاریخ : 13 /8 /47 درباره: سیدمهدی گلپایگانی فرزند آیت اله گلپایگانی محترما معروض میدارد.
نامبرده بالا که در حال حاضر باصطلاح سخنگو و همه کاره پدرش میباشد بمنظور تحکیم موقعیت و گسترش بیش از پیش نفوذ خود از هیچگونه اقدام تحریک آمیزی در قبال طرحها و تصمیمات دولت فروگذار نمیکند.
از جمله تحریکات مشارالیه و پدرش را جهت جلوگیری از تأسیس سینما در شهرستان قم میتوان نام برد و اگرچه تاکنون موفقیتی در این زمینه کسب نکرده اند معهذا بمنظور جبران شکست احتمالی خود فعالیتهایی را در موارد دیگر آغاز کرده و می کنند که از آنجمله اقدامات همه جانبه آنان جهت ممانعت از برگزاری مراسم رژه دختران دانش آموز به مناسبت چهارم آبان در قم بوده و در این مورد با کلیه رؤسای ادارات محلی و حتی چندین بار با وزارت دربار شاهنشاهی تماس تلفنی گرفته اند تا از انجام مراسم مذکور جلوگیری کنند که این بار نیز اقدامات آنان با شکست روبرو شده است.
توضیح آنکه سیدمهدی گلپایگانی کلیه اقدامات و تصمیماتی را که بر خلاف خواسته های آنان در شهرستان قم به مرحله عمل در می آید از ناحیه ساواک قم و رئیس آن می داند و در هر فرصتی از بدگوئی و انتقاد از ساواک مذکور خودداری نمیکند و بطوریکه گزارش ساواک قم حاکیست از وزارت دربار شاهنشاهی تقاضای تعویض رئیس ساواک موصوف را کرده اند.
ساواک قم نظریه مرکز را در مورد نحوه رفتار با سید مهدی گلپایگانی استعلام نموده است.
نظریه : نظر باینکه ساواک قم مانند سایر ادارات محلی تسلیم خواسته های نامشروع گلپایگانی و فرزندش نمیشود و حتی المقدور از تحریکات و اقدامات مضره آنان جلوگیری می نماید لذا سید مهدی گلپایگانی اخیرا لبه تیز تبلیغات خود را متوجه رئیس ساواک قم نموده و در کلیه محافل رئیس ساواک مزبور را شخصی اخلالگر معرفی می نماید و در مذاکراتی که با رؤسای ادارات و اشخاص مختلف به عمل آورده بمنظور جبران شکست اقدامات خود موضوع تعویض رئیس ساواک را بنا به درخواست آنان مطرح نموده است.
علیهذا با توجه به اینکه دادن تذکر و یا هر اقدام دیگری در قبال تحریکات نامبردگان موجبات تقویت آنان را فراهم خواهد آورد به نظر می رسد ترتیب اثر ندادن به خواسته های آنان مؤثرترین اقدامی است که زمینه تضعیف گلپایگانی و فرزندش را فراهم خواهد ساخت.
مراتب جهت استحضار و صدور اوامر عالی معروض گردید.
رئیس بخش 316 ـ ازغندی رئیس اداره یکم عملیات و بررسی.
ثابتی رئیس بخش 3 ساواک تهران اخذ دستور نماید 14 /8 اوامر لازم اخذ گردید.
15 /8 /47