مذاکرات آیت اله شریعتمداری با افراد مختلف
تاریخ سند: 16 شهریور 1357
مذاکرات آیت اله شریعتمداری با افراد مختلف
متن سند:
1ـ روز 16 /6 /57 (2537 شاهنشاهی)، فردی بنام عظیمی از تهران ضمن تماس تلفنی با آیت اله شریعتمداری اظهار داشته : یکی از مقامات گفته که قرار است 10 نفر به نجف اشرف بفرستند تا با خمینی تماس بگیرند.آیت اله شریعتمداری اظهار داشته : مگر چیست که به نجف بفرستند.
یعنی چه؟ چرا اینطور فکر میکنند؟ اینها اگر بدون اطلاع ما تصمیم بگیرند و بعدا ما را پشت سر خودشان بکشند، کار خطرناکیست.
2ـ روز 16 /6 /57، شخصی بنام مجتبی اراکی از طرف آیت اله شریعتمداری با آیت اله نجفی مرعشی و گلپایگانی و پسندیده (برادر روح اله خمینی) تماس گرفته و نظر آنان را مورد تعطیل روز پنجشنبه 16 /6 /57، خواستار شده است.
مشارالیهم متفقا عدم اطلاع خود را در مورد تعطیل بودن روز مذکور به آگاهی مجتبی اراکی رسانده و متعاقبا از جانب آیت اله شریعتمداری بدون مشورت با سایر آیات مطلبی جهت درج در جراید کشور تهیه و از طریق رادیو تلویزیون هم خبر مذکور پخش گردیده است.
1 نظر باینکه آیات اله نجفی مرعشی و گلپایگانی از درج مطلب فوق الذکر در جراید بی اطلاع بوده اند، لذا این دو نفر متنی تهیه کرده اند تا بنحوی اعلامیه آیت اله شریعتمداری را تکذیب نمایند.
عمل مذکور بین آیات ثلاثه قم اختلافاتی بوجود آورده است.
بدوا شریعتمداری بیکی از محارم خود اظهار داشته : نظر باینکه من از نزدیکی جبهه ملی با کمونیستها و بعضی از روحانیون اطلاع داشتم، لذا بدینوسیله خواستم ملت بدانند چنانچه حادثه ای پیش آید، نگویند که مردم را به کشتن داده ایم.
ضمنا مجتبی اراکی که واسطه تماسها بوده، از عمل آیات اله گلپایگانی و نجفی مرعشی ناراحت و تصمیم داشته به اداره روزنامه کیهان رفته و قضایا را آنطور که هست بازگو نماید که آیت اله شریعتمداری از این امر جلوگیری و عنوان نموده که اختلافات شدت مییابد.
3ـ روز 16 /6 /57، افراد مختلفی با آیت اله شریعتمداری تلفنی تماس و نظر وی را در مورد راه پیمائی روز 21 /6 /57 در شهر تبریز خواستار شده اند.
آیت اله شریعتمداری ضمن توصیه به آنان پیرامون جلوگیری از کشتار مردم، زد و خورد و دادن شعارهای حاد، نظر آنان را به نزدیک شدن سه نفر از روحانیون بنامهای شیخ محمد مفتح، شیخ یحیی نصیری نوری و محمد جواد باهنر به جبهه ملی جلب و اضافه نموده که به روحانیون تبریز هشدار داده شود که از نفوذ چنین افرادی آگاه باشند و نگذارند دست به اقدام حادی بزنند.
آیت اله شریعتمداری در خاتمه اضافه نموده در مورد راه پیمائی روز سه شنبه 21 /6 /57، مشورت و بررسی و کیفیت آن در نظر گرفته شود.
4ـ بعد از ظهر روز 16 /6 /57، افرادی از تهران با آیت اله شریعتمداری تماس گرفته و عنوان نموده اند که مفتح (گرداننده مسجد قبا) از کرده خود نادم است و میخواهد گذشته خود را جبران نماید.
آیت اله شریعتمداری در پاسخ ضمن تشریح اقدامات مفتح و اینکه این فرد با جبهه ملی همکاری دارد و جبهه ملی هم با کمونیستها ارتباط پیدا نموده، اضافه کرده که در حال حاضر جبهه ملی با کمونیستهای فرانسه رابطه دارد و تعطیلی روز پنجشنبه 16 /6 /57، با نظر آنان بوده است.
این برای روحانیت و اسلام خطرناک است و اگر ادامه یابد، چند مسجد را بدست خود گرفته و ما را بدنبال خود خواهند کشید.
آیت اله شریعتمداری در دنباله سخنان خود اضافه کرده : این روحانیون تهران که تعطیلی بازار را امضاء کردند، نه تنها نهایت بی اعتنائی را بما نمودند بلکه به جهاد توهین، خط مشی را تخطئه و مملکت و اسلامیت را نیز به نابودی میکشند.
روحانیت باید بین اعلامیه های روحانیون و اعلامیه هائیکه جبهه ملی میدهد فرق قائل شود.
1 5ـ روز 17 /6 /57، شخصی بنام کاغذیان از تهران، ضمن تماس تلفنی با آیت اله شریعتمداری، اظهار داشته : دیروز تظاهرات از حد گذشته بود.
شریعتمداری در پاسخ گفته : برادر آقای خمینی پیش من آمده بود و گفت که در مورد حکومت نظامی سفیر آمریکا موافق نبوده و خطری بزرگ متوجه ایران است ولی هنوز جلویش را گرفته اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام شده است.
توضیحات سند:
1ـ روزنامه ها در تکذیب حمایت مراجع تقلید از اعتراضات، تعطیلی ها و راه پیمایی امروز (16 /576) مطالبی چاپ کردند.آنها نوشتند : «با استناد به اطلاعیه مراجع تقلید در قم و منابع مذهبی تهران، امروز هیچ گونه اعتصابی نیست و اجتماعی هم تشکیل نمی شود.
» (آیندگان، ش 3211، صص 1 و 18) بنا به تصریح این سند، از میان مراجع فقط آقای شریعتمداری مردم را به آرامش و سکون دعوت کرده بود و دیگر علمای طراز اول در تایید یا رد تظاهرات و تعطیلی ها اظهارنظری نکرده بودند و رسانه ها با تعمیم نظر آقای شریعتمداری به دیگر مراجع در صدد برآمدند وسیله ای برای آرام نگاه داشتن مردم فراهم کنند.
ولی این خبرها در حالی در روزنامه های صبح به چاپ رسید که ساعت ها از تجمع و راه پیمایی بزرگ مردم در تهران می گذشت.
1ـ گروه های مختلفی از تعطیلی و تظاهرات روز پنج شنبه حمایت کردند.
از جمله آنان : جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر، جامعه بازرگانان و جبهه ملی بودند.
اما همه این گروه ها از تصمیم روحانیان تهران حمایت کردند.
جامعه بازرگانان نوشت: «مردم شرافتمند تهران به منظور بیان عدم اعتماد ملی به دولت کنونی و برای نشان دادن بی زاری عمومی از آدم کشی های گسترده دو هفته اخیر در بسیاری از شهرهای ایران به پشتیبانی از تصمیم روحانیون و علمای آگاه تهران پنج شنبه 16 شهریور را روز تعطیل عمومی و عزای ملی اعلام می دارد.
» (اطلاعات، ش 15705، ص 4) همین منبع از قول جبهه ملی نیز نوشت : «جامعه روحانیت تهران روز پنج شنبه 16 شهریور ماه را که برابر هفته کشته شدگان گروهی از مردم مشهد، قم، قزوین و تهران برپا شد به عنوان اعتراض به ادامه کشتار جمعی و کردارهای ناستوده مقامات مسوول روز تعطیل اعلام کرده است.
» بنابراین گروه های ملی ـ مذهبی پیرو اطلاعیه روحانیان تهران برای تعطیلی روز پنج شنبه بیانیه دادند و نگرانی آقای شریعتمداری در این سند چه بسا به دلیل پیشگامی روحانیان تهران در تصمیم گیریهای انقلابی بوده است و نه آنچه که به عنوان همکاری روحانیان با جبهه ملی یاد شده است.
با این حال القاء این مسائل توسط مقامات ساواک به آقای شریعتمداری یکی دیگر از علل این امر است.
سند بعدی شرح کوتاه ملاقات باصری نیا رئیس ساواک قم با آقای شریعتمداری و بیان همین مطالب است.