موضوع : دکتر شاپور بختیار
تاریخ سند: 25 فروردین 1344
موضوع : دکتر شاپور بختیار
متن سند:
گیرنده : تیمسار ریاست ساواک مدیریت کل اداره سوم فرستنده : ساواک استان مرکزی شماره : 759/ بدین وسیله پاسخ موارد خواسته شده به شرح زیر اعلام می گردد: 1ـ موضوع مورد بحث به منظور دلگرمی سوال کننده اظهار شده و چنانچه به مفاد خبر مذکور توجه بیشتری گردد آثار تردید در اظهارات شاپور بختیار به خوبی مشاهده می گردد.2ـ منظور وی همان افراد طرفدار سیاست آقای اللهیار صالح می باشند که می توان اسامی دکتر غلامحسین صدیقی ـ دکتر کریم سنجابی ـ شمس الدین امیرعلائی ـ ابراهیم کریم آبادی ـ علی اشرف منوچهری ـ عبدالعلی ادیب برومند و غیره را ذکر نمود.
ضمنا چگونگی افکار این عده قبلاً به آن اداره کل اعلام شده است.
3ـ عناصری که علاقمند به آغاز فعالیت جبهه ملی هستند عبارتند از عناصر افراطی حزب ایران ـ عناصر حزب ملت ایران ـ عناصر حزب مردم ایران و عده ای از دانشجویان افراطی عضو جبهه ملی و همچنین اعضا جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران1 (نیروی سوم) ولی تا این تاریخ این عده نتوانسته اند متشکل گردند و نیات خویش را عملی سازند.
4ـ اقدام موثری در این زمینه از سوی دکتر شاپور بختیار مشاهده نمی گردد.
5ـ جبهه ملی در حال حاضر دارای تشکیلات منظم و سازمان متشکل نمی باشد.
بنابراین فعلاً اقدامی ندارد 2 /2 /44 از طرف رئیس ساواک استان مرکزی.
مولوی
توضیحات سند:
1ـ جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران در تیر ماه 39 به دنبال قول شاه مبنی بر آزادی انتخابات، در آستانه مجلس بیستم، جبهه ملی دوم تشکیل شد؛ بی آن که نقشی برای ما ملکی در آن قائل شوند.ملکی که پیش از این، طرح تشکیل سازمان گسترده ای از همه نیروهای ملی را به سران نهضت ارائه داده و با استقبالی از سوی آنان روبرو نشده بود، مستقلاً موجودیت تشکل جدید را اعلام کرد؛ اما از آنجا که این جامعه گستردگی و مشمول مورد نظر را نداشت، نام آن به جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران محدود شد.
جامعه سوسیالیست های نهضت ملی دارای دو تشکیلات وابسته فعال بود؛ کمیته دانشگاه که مدتی امیر پیشداد مسؤولیت آن را داشت و کمیته کارگران که محمدباقر اسحاقی و پرویز شمسیان از فعالان آن بودند.
همزمان با فعالیت جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران در داخل، جامعه سوسیالیست های ایرانی در اروپا نیز به هواداری خلیل ملکی و جامعه سوسیالیست ها،در خارج از کشور تشکیل شد که تا سال های پس از سرکوب و فروپاشی جامعه سوسیالیست ها در ایران، فعالیت داشت.
در مرداد 1344 یک ماه بعد از تشکیل جبهه ملی در اروپا، به این جبهه پیوست.
نشریات سوسیالیسم و نیرو، ارگان جامعه سوسیالیست های ایرانی در اروپا محسوب می شد.
در اوایل سال 1340، جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران تقاضای عضویت در جبهه ملی را داده که با موافقت این جبهه روبرو نشد و اختلافات این دو تشکیلات افزایش یافت.
جامعه سوسیالیست ها نسبت به جبهه ملی تشکیلاتی محدودتر و کوچکتر بود ؛ اما فعالتر عمل می کرد و در «تظاهرات سالگرد 30 تیر» در سال 40 هسته اصلی تظاهرات، اعضای جامعه سوسیالیست ها بودند.