موضوع : اظهارات آقای خمینی
تاریخ سند: 5 آبان 1343
موضوع : اظهارات آقای خمینی
متن سند:
شماره : 2535 طبق اطلاع که در سه روز قبل حاصل گردید قرار بود روحانیون طراز اول قم در روز چهارم آبان که مصادف با ولادت حضرت فاطمه علیها السلام بود مجالس سخنرانی ترتیب دهند و چون پیش بینی می شد که در ضمن صحبت، از قانون مصونیت اتباع کشور امریکا1 نیز ذکری به میان آمده لذا به شهربانی قم در این مورد دستور و آموزش لازم داده شد و برابر گزارش شهربانی مذکور از ساعت 7 صبح عده ای به منزل آیت الله خمینی وارد و در ساعت 9 این عده زیادتر شده و در ساعت 1015 آقای خمینی پشت میکرفن قرار گرفته و بیاناتی ایراد کردند که شرح خلاصه آن به پیوست ایفاد می گردد.گیرندگان : ساواک، وزارت کشور 959 ـ م ـ و مذهبی عینا جهت اقدام به اداره 321 ارسال می گردد شماره 6 /8 کمیته 1 روحانیون 7 /8 /43
توضیحات سند:
1ـ هیئت دولت اسداللّه علم در تاریخ 13 /7 /42 تصویب نامه ای صادر کردند که هنگام تقدیم قرارداد وین (قراردادی است برای روشن ساختن وضع مأمورین سیاسی (سفرا و کارداران) کشورها و بیشتر دولت های عضو سازمان ملل متحد آن را امضا کرده اند) به مجلسین ماده واحده ای ضمیمه آن می نمایید که به موجب آن کارمندان هیئت های مستشاری نظامی آمریکا که در خدمت دولت ایران هستند از امتیازات و مصونیت های مربوط به کارمندان اداری و اعضا فنی مشروحه در قرارداد وین بهره مند گردند و همین ماده واحده مبنای کاپیتولاسیون می باشد.قرارداد وین و ماده واحده ضمیمه آن در جلسه 21 /11 /42 به مجلس سنا تقدیم شد.
پس از طی جریانات داخلی مجلس سنا، در جلسه 25 /3 /43 قرارداد وین به تصویب رسید.
ولی ماده واحده را مطرح نکردند و همین نکته قابل تأملی است که چرا ماده واحده را در همان جلسه به تصویب نرسانیدند شش هفته گذشت و در حالی که مجلس سنا تعطیلات تابستانی خود را شروع کرده بود دولت در خواست کرد به منظور رسیدگی به لایحه تسهیل وصول مالیات ها و لایحه اصلاحی بودجه کل کشور جلسه فوق العاده تشکیل شود.
سناتورها از ساعت هفت صبح شنبه 3 /5 /43 از مسافرتها بازگشته و جلسه تشکیل دادند.
مذاکرات تا ظهر ادامه داشت.
ناهار را در همان جا صرف کردندبعد از ظهرجلسه تشکیل شد و تا 12 شب ادامه یافت و بالاخره با اصرار رئیس مجلس (مهندس شریف امامی) جلسه به فردا موکول نشد و در همان شب ماده واحده مذکور به تصویب مجلس سنا رسید...
لایحه پس از طی مراحل خود به طور عادی از مجلس سنا به مجلس شورای ملی و به کمیسیون خارجه فرستاده شد، در این کمیسیون قرارداد وین در جلسه دوم مهر ماه 1343 به تصویب رسید ولی مطلبی راجع به ماده واحده مطرح نشد و ده روز طول کشید تا در کمیسیون مطرح شد و بالاخره در 12 مهر 1343 در کمیسیون مطرح و تصویب شد پس از آن در جلسه 21 مهر این لایحه با ماده واحده آن در مجلس شورای ملی با رأی ضعیف 74 موافق در مقابل 63 مخالف به تصویب رسید و برای تصویب آن به صورت غیر عادی جلسه تا 5 بعد از ظهر ادامه پیدا کرد به طوری که صادق احمدی یکی از نمایندگان آن وقت مجلس در سخنان خود در مخالفت با این لایحه گفت: ...
«در موقع طرح بودجه اقلاً یک ساندویچی داده شد و بنده حالا که آمده ام اینجا با یک دل درد و سر درد عجیبی آمده ام اینجا صحبت می کنم، آیا همین عمل یک عکس العمل بدی ندارد که این لایحه چه لایحه ای بود که یک کارهای بی ترتیبی در موقع طرح آن می شود.
نمی دانم چه اصراری است که جناب آقای نخست وزیر ]حسنعلی منصور[ دارند که این لایحه عینا باید تصویب بشود.
» و با وجود اعتراضات بعضی از نمایندگان و خواسته آنها مبنی بر تعطیل شدن جلسه و موکول شدن آن به روز دیگر موافقت نکردند و بالاخره جلسه تا 5 بعد از ظهر یعنی هشت ساعت بلاانقطاع ادامه پیدا کرد! و با تصویب آن ننگ ابدی بر پیشانی تصویب کنندگان و سردمداران آنها نقش بست.
قانون کاپیتولاسیون بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به شرح زیر لغو گردید.
دیروز به پیشنهاد هیئت وزیران، شورای عالی انقلاب، لغو قانون کاپیتولاسیون مهر ماه سال 43 را تصویب کرد.
متن قانونی که به تصویب رسیده و به اجرا گذاشته شد به این شرح است: ماده واحده ـ قانون مصوب 21 مهر ماه 1343 راجع به استفاده مستشاران نظامی آمریکا در ایران از مصونیتهای خاص و معافیت های قرارداد وین لغو می شود.
نخست وزیر ـ وزیر دادگستری وزارت امور خارجه نیز اطلاعیه ای به این شرح انتشار داد: بنا به پیشنهاد هیئت وزیران دولت موقت جمهوری اسلامی ایران و تصویب شورای انقلاب اسلامی قانون مصوب 21 مهرماه سال 43 راجع به استفاده مستشاران نظامی آمریکا در ایران از مصونیت ها و فعالیتهای قرارداد وین، کاپیتولاسیون از تاریخ 23 /2 /58 لغو گردید.
(ر.
ک : نهضت روحانیون ایران، علی دوانی، جلد پنجم، صفحات 7 تا 21 و نخست وزیران ایران از مشیر الدوله تا بختیار، دکتر عاقلی، صفحات 966 و 967 و تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، سرهنگ غلامرضا نجاتی، جلد اول، صفحات 303 تا 305 و کوثر، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، جلد اول، صفحه 163)