درباره : گزارش وقایع مورخه 10/1/37 در استان یزد
تاریخ سند: 11 فروردین 1356
درباره : گزارش وقایع مورخه 10/1/37 در استان یزد
متن سند:
شماره : 3050 /26/ ﻫ تاریخ : 11 /1 /2537[1357]0111از : سازمان اطلاعات و امنیت یزد
به : مدیریت کل اداره سوم 312
درباره : گزارش وقایع مورخه 10 /1 /37 در استان یزد
به استحضار می‌رساند.
1 . اقدامات براندازی و ضدمیهنی اخلالگران در چند ماه اخیر:
همانطور که مرتباً به استحضار رسیده در چند ماه گذشته اقدامات خلافی از جمله نوشتن شعارهای مضره در اماکن عمومی و خیابان‌ها و همچنین توزیع اعلامیه‌های مضره و مذهبی در مساجد و حوزه‌های علمیه یزد وسیله برخی از عناصر متعصب مذهبی به رهبری آقایان شیخ محمد صدوقی و شیخ کاظم راشدپوریزدی انجام شده است که مشروح اقدامات درباره موارد فوق به موقع و به تدریج از عرض گذشته است مضافاً اینکه در تاریخ 27 /10 /36 آقای کاظم راشدپور یزدی به رهبری و ارشاد شیخ محمد صدوقی در تعطیل حوزه‌های علمیه یزد و عدم اجرای مراسم نماز در مساجد و تعطیل بازار نقش مؤثری داشته که تنها در یک مورد بر اثر فعالیت این سازمان از تعطیل بازار جلوگیری به عمل آورده شده است. از طرفی توزیع اعلامیه در یزد با نظر و همکاری دو نفر یادشده و در منزل صدوقی صورت می‌گرفته که در یک مورد شخص توزیع کننده اعلامیه که دستگیر گردیده به این مطلب اعتراف و حتی آقای صدوقی ضمانت وی را متقبل و از بازداشت توزیع کننده اعلامیه جلوگیری نموده است. (موضوع نامه شماره 2393 /26 ﻫ – 29 /11 /2536)
2 . انعکاس اخبار و اطلاعات مکتسبه به مرکز و مراجع انتظامی محل:
همزمان با کسب اخبار فوق اعم از اوامر صادره از مرکز و اخبار مربوط به استان چگونگی به مراجع انتظامی محل و همزمان به آن اداره کل منعکس گردیده و در این مورد هماهنگی لازم به عمل آمده است ضمن اینکه علاوه بر تشکیل شورای هم آهنگی عادی در مواقع ضروری شورای همآهنگی فوق العاده نیز تشکیل شده و تبادل اطلاع در مورد وضع استان به عمل آمده است ضمناً در تاریخ 9 /1 /2537 خبری به این مضمون
« 1 . اطلاع واصله حاکی است که در چند روز اخیر عده‌ای افراد ناشناس از تهران و چند شهر دیگر به یزد وارد و قصد دارند مراسم به اصطلاح چهلم کشته شدگان تبریز را در مسجد مصلی یزد با کمک و همکاری بازاریان و طبقات دیگر مردم برگزار نمایند. گفته شده است افراد مزبور که تعداد آنان مشخص نمی‌باشد با تجهیزات لازم و چند نفر از آنان مجهز به سلاح بوده و قصد دارند بعد از برگزاری مراسم به اصطلاح چهلم در خیابان‌های یزد متفرق شده و اقدام به تظاهرات خیابانی و اخلالگری و احیاناً آتش زدن مغازه‌ها و سینماها و سایر مؤسسات اعم از دولتی و غیره بنمایند.
2 . مشاهده شده در چند نقطه شهر مقدار زیادی آجر تخلیه شده از جمله در خیابان فرح جنب میوه فروشی پلنگ که امکان دارد عوامل خرابکار از این آجرها جهت مقاصد خرابکاری و مضروب نمودن مأمورین استفاده نمایند و شایسته است در مورد جمع آوری آجرهای مذکور ظرف روز و شب جاری وسیله صاحبان مربوطه اقدام فوری به عمل آورده شود.»
کسب گردیده که بلافاصله به صورت تلفنگرام در ساعت 2000 به شهربانی و ژاندارمری یزد طی شماره 3031 /26 ﻫ – 9 /1 /37 اعلام گردیده و مراتب نیز به صورت تلفنگرام در ساعت 2030 طی شماره 3032 /26 ﻫ – 9 /1 /37 به استحضار رسیده است.
3 . شروع عملیات براندازی و اخلالگرانه در یزد:
پس از انعکاس اخبار فوق در ساعت 2250 مورخ 9 /1 /37 کسب اطلاع شد که عده‌ای در حدود 500 نفر از افراد شرکت کننده در مسجد حظیره پس از خاتمه مجلس به تظاهرات خیابانی پرداخته و در مسیر خود شیشه پنج شعبه بانک صادرات، یک شعبه بانک سپه، رفاه کارگران، بانک تعاونی توزیع، بانک ملی، شعبه مرکزی بانک پارس، بانک صنایع، بانک عمران و شیشه سینما سهیل و همچنین شیشه سه فروشگاه و چهار باب مغازه و تابلوهای روزنامه رستاخیز، بیمه ایران و تابلو اتاق اصناف یزد را با سنگ و آجر شکسته و پس از دخالت مأمورین و شلیک تیر هوائی تظاهرکنندگان متفرق و در این جریان 40 نفر را دستگیر که چهار نفر از آنان به علت جراحات وارده مورد درمان و پانسمان قرار می‌گیرند و درحال حاضر در بازداشتگاه شهربانی یزد می‌باشند مشروح جریان طی تلفنگرام شماره 3033 /26 ﻫ – 9 /1 /37 و 3034 /26 ﻫ – 10 /1 /37 به استحضار رسیده است.
4 . برگزاری مراسم چهلم در مسجد حظیره و شروع تظاهرات و اقدامات براندازی
ساعت 0930 روز 10 /1 /37 عده زیادی ( بیش از 2500 نفر ) از عناصر متعصب مذهبی که 90درصد آنان را نوجوانان تشکیل می‌داده و براساس اعلامیه شماره دو شیخ محمد صدوقی به مسجد حظیره وارد شده بودند به تدریج در مسجد حظیره یزد حاضر و پس از استماع سخنرانی مذهبی آقای شیخ حافظیه و اظهارات تحریک آمیز شیخ کاظم راشدپوریزدی که به طور ایستاده پای منبر بیان داشته به این شرح « ضمن سپاس گزاری و تشکر از حاضرین این مجلس یادبود بهترین فرزندان این آب و خاک در تبریز می‌باشد که مسلسل بر روی آنان گشودند و دسته دسته برادران شما را درو کردند و من به روان پاک آنها درود می‌فرستم خدا ریشه آنهائی که باعث این کشتارها چه در ایران و چه در جنوب لبنان می‌شوند بکند و اضافه نمود که شماها گل سرسبد افراد این شهر می‌باشید و در خاتمه اظهار داشت ناگفته نماند که خاک باید نابود شود تا گیاه به وجود‌اید و گیاه باید از بین برود تا گوسفند به وجود‌اید و گوسفند باید نابود شود تا انسان به وجود‌اید و انسان‌ها باید کشته شوند تا عدالت اجتماعی برقرار شود و ما از کشته شدن ترسی نداریم.» ( مفاد گزارش خبر شماره 3048 /26 ﻫ – 11 /1 /37 ) در ساعت 1100 از مسجد خارج و به تظاهرات خیابانی پرداخته و ضمن شکستن شیشه بانک‌ها و مغازه‌ها با مأمورین انتظامی درگیر شده و با سنگ و آجر و حمله با پنجه بکس و چاقو سعی می‌نمایند افراد پلیس را مضروب نموده و آنها را مرعوب خویش سازند لیکن افراد پلیس شهربانی یزد با پشتیبانی مأمورین ژاندارمری و 80 نفر مأمورین اعزامی از مرکز توپخانه اصفهان که با دو فروند هلیکوپتر در ساعت 1030 به یزد وارد شده بودند ابتدا به تظاهرکنندگان با بلندگو اخطار نموده سپس با استفاده از اتومبیل آب پاش و نارنجک گاز اشک آور ( طبق اظهار مقامات پلیس تاریخ استفاده نارنجک‌های مذکور تا سال 1972 بوده و به همین جهت نارنجک‌ها عمل نکرده و لذا مورد استفاده واقع نشده است ) و شلیک تیر هوائی سعی می‌نمایند متظاهرین را پراکنده نموده و نظم را برقرار سازند لیکن تظاهرکنندگان بر شدت حمله خود افزوده و در نتیجه در اثر تیراندازی مأمورین دو نفر کشته و ده نفر از اخلالگران مجروح می‌گردند که هم اکنون در بیمارستان‌های پهلوی و گودرز یزد بستری بوده و تحت درمان می‌باشند. مضافاً اینکه 4 نفر از افراد پلیس شهربانی جراحات سطحی برمی دارند که تحت مداوا و پانسمان قرار گرفته و بلافاصله اقدامات قانونی در این مورد نیز به عمل آمده و دادستان و پزشک قانونی یزد نیز در جریان امر قرار گرفته‌اند و مشروح جریان طی شماره 3043 /26 ﻫ – 10 /1 /37 و 3044 /26 ﻫ – 10 /1 /37 به استحضار رسیده است.
5 . آمار کشته شدگان و مجروحین و بازداشت شدگان :
تعداد کشته شدگان تاکنون دو نفر و مجروحین تظاهرکننده 10 نفر می‌باشند که در اثر اصابت گلوله کشته و مجروح شده‌اند ضمناً تعدادی از تظاهرکنندگان و افراد پلیس که به وسیله سنگ و آجر مجروح شده‌اند جراحات آنان سطحی بوده و بلافاصله مداوا و پانسمان شده‌اند مضافاً اینکه خاطرنشان می‌سازد به منظور شناسائی افراد دیگری که احتمالاً در اثر اصابت گلوله مجروح و مضروب و متواری شده‌اند اقدامات لازم به عمل آمده و از مسئولین بهداری، نظام پزشکی و بیمارستان‌های یزد خواسته شده تا چنانچه به چنین افرادی برخورد نمودند چگونگی را به این سازمان منعکس نمایند.
6 . محرکین و عاملین واقعه روزهای 9 و 10 /1 /37 :
صدور و توزیع 2 نوع اعلامیه به امضاء شیخ محمد صدوقی تحت عنوان عزای عمومی نوروز 57 و اربعین شهدای تبریز در روزهای 29 /12 /36 و 8 /1 /37 ( اعلامیه‌های شماره 1 و 2 ) و همچنین توزیع اعلامیه‌های تحریک آمیز دیگری تحت عنوان جوانان یزد . برادران شما و اعلامیه‌های دیگری مربوط به فتوای آیات و مشابه آن نیز در تجری اهالی و برانگیخته نمودن احساسات جوانان و عناصر متعصب مذهبی نقش مؤثری داشته و جمیع اقدامات فوق که مرتباً به استحضار رسیده و همچنین تهدید کسبه و تعطیل بازار وسیله تلفن و مراجعه جوانان متعصب مذهبی به مغازه‌ها که به دستور و ارشاد شیخ محمد صدوقی و کاظم راشدپوریزدی صورت گرفته باعث شد تا حادثه مورد بحث به وجود‌اید و با بررسی‌های معموله و مراقبت‌هائی که به عمل آمده و استفاده از منبع 15851 عاملین اصلی دو نفر فوق و چند نفر دیگر از روحانیون و عناصر متعصب مذهبی می‌باشند که اسامی آنها متعاقباً تقدیم خواهد شد. جهت مزید استحضار به عرض می‌رساند: چون احتمال می‌رفت اقدامات تحریک آمیز شیخ محمد صدوقی و برنامه‌ای که جهت برگزاری مراسم چهلم تدارک دیده عواقب وخیم در پی داشته باشد لذا به منظور پیش گیری در مورخه 8 /1 /37 از طرف این سازمان به نامبرده تذکر داده شد که از اقدام هرگونه عملی که منجر به تظاهرات و اخلالگری خواهد شد اجتناب نموده و عواقب وخیم موضوع به وی گوشزد گردید و مشارالیه نیز شفاهاً قول داد که اقدامی برخلاف مصالح کشور انجام ندهد. ضمناً ساعت 0530 بامداد روز 10 /1 /37 سرکار سرهنگ هاشمی رئیس شهربانی یزد به مسجد حظیره مراجعه و با شیخ محمد صدوقی ملاقات و مجدداً به نامبرده در مورد رعایت نظم و عدم هرگونه اقدامی که منجر به حوادث نامطلوبی گردد خودداری نماید شدیداً تذکر می‌دهد و در این مرحله مشارالیه نیز قول داده که اقدامی ننماید تا باعث اخلالگری و بی نظمی گردد.
7 . تشکیل شورای فوق العاده تأمین استان:
به علت وقوع حادثه قبل از ظهر روز 10 /1 /37 در ساعت 1915 روز 10 /1 /37 جلسه شورای فوق‌العاده تأمین استان یزد در دفتر آقای استاندار تشکیل و با بررسی و ارزیابی وقایع ظهر جاری و همچنین بررسی وقایع احتمالی در ساعات آینده تقاضای کمک مجدد از فرماندهی مرکز توپخانه می‌شود که چگونگی و آخرین وضعیت استان طی شماره 3045 /26 ﻫ – 10 /1 /37 به استحضار رسیده است ضمناً در ساعت 2300 روز مذکور به علت اینکه احساس می‌گردد اعزام مجدد نیرو از مرکز توپخانه اصفهان ضرورتی ندارد لذا رئیس شهربانی یزد تلفنی به فرماندهی مرکز توپخانه اصفهان اعلام می‌دارد که اعزام مجدد نیرو به یزد ضرورتی ندارد و در صورت لزوم تلفنی تقاضای اعزام نیرو خواهد شد.
8 . بدین وسیله یک برگ صورت اسامی مجروحین بستری شده در بیمارستان‌های پهلوی و گودرز یزد و همچنین عکس‌های دو نفر مقتولین و ده نفر مجروحین و تعدادی عکس ( 21 قطعه عکس ) مربوط به صحنه تظاهرات و 23 برگ نمونه اعلامیه‌های توزیع شده در جریانات اخیر ( از اول سال جاری تاکنون ) به پیوست2 تقدیم و به استحضار می‌رساند مشخصات کامل ملصق به عکس 10 نفر مجروحین و همچنین افراد بازداشت شده وسیله شهربانی یزد که تعداد آنان تاکنون 51 نفر می‌باشد متعاقباً تهیه و تقدیم می‌گردد. ضمناً از صحنه تظاهرات نیز فیلمبرداری شده است.
9 . وضع شهرستان‌های تابعه استان یزد:
در شهرستان‌های تابعه استان یزد به استثناء شهرستان اردکان که وسیله یک گروه 100 نفری تظاهراتی انجام و اخلالگران مبادرت به شکستن شیشه تابلوی اداره پیش آهنگی شهرستان اردکان نموده‌اند و محرکین اصلی آنان آقای سیدروح اله خاتمی می‌باشد اقدامات خلافی صورت نگرفته و در سه شهرستان تابعه این استان ( اردکان . تفت . بافق ) در روز مذکور کلیه کسبه مغازه خود را بسته و توسط عناصر مذهبی اعلامیه‌هائی در مورد روز مذکور که مصادف به چهلم کشته شدگان تبریز بوده است در سطح شهرها و بخش‌ها توزیع گردیده است.
10 . نظریه :
با توجه به سوابق شیخ محمد صدوقی و کاظم راشدپوریزدی و موارد اشاره شده در فوق و بررسی و ارزیابی اقدامات براندازی و اخلالگرانه چند روز اخیر از نظر این سازمان و مراجع انتظامی منطقه دو نفر مذکور از عاملین اصلی حادثه شب 9 و روز 10 /1 /37 شناخته شده اند.
قرائن و شواهد موجود نشان می‌دهد با توجه به نفوذی که نامبردگان در قشرهای مختلف اجتماع از جمله بازاریان، اصناف، جوانان و نوجوانان متعصب مذهبی خصوصاً دانش‌آموزان مدارس اسلامی و غیره دارند ضمناً از طرف دیگر با تهدید و ارعاب افرادی که حاضر به تبعیت و حرف شنوی از دستورات و مقاصد نامبردگان و ایادی وابسته ندارند تحت فشار قرار داده و به این ترتیب نظریات و مقاصد سوء خود را با صدور اعلامیه‌های مشابه به مرحله اجرا درآورده لذا اصلح است سریعاً در مورد دو نفر یاد شده تصمیمات مقتضی اتخاذ و به مرحله اجراء گذاشته شود.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت یزد . خرم زاده
عرب زاده
در پرونده روحانیون (واقعه اخیر)
در اجرای امر بهره برداری گردید. کنونی 8 /2 /37
در پرونده شیخ کاظم راشدپوریزدی 57215 بایگانی شود. کنونی 5 /2 /37
توضیحات سند:
1. این عدد، کد استراق سمع و شنود تلفن در ساواک می‌باشد.2. از موارد مورد اشاره، تنها لیست اسامی مجروحین به پیوست بود که به دلیل اهمیت آن، در صفحه‌ی بعد به عنوان متن آورده شد.