مرکز ـ ساواک
تاریخ سند: 21 آبان 1357
مرکز ـ ساواک
متن سند:
سند شماره (270)مرکز ـ ساواک تاریخ: 21 /8 /57
231 شماره: 990
انتشار بلامانع است
جامعه معلمان سارى اعلامیه‌هاى پلى‌کپى شده‌اى تهیه و ضمن آن به حکومت و دولت نظامى اعتراض و اقدامات حکومت را اختناق و آدم‌کشى بیرحمانه تلقى و توفیق همگان را جهت استقرار حکومت ملى اسلامى در خواست نموده‌اند همچنین اعلامیه[اى] از سوى جامعه مزبور صادر که ضمن آن از اهالى دعوت شده که ساعت 1400 روز 21 /8 /57 در مجلس ترحیم به اصطلاح شهداى راه آزادى بهشهر1 و آمل2 که در مسجد جامع سارى از طرف آنها برگزار مى‌گردد شرکت نمایند.3
ضمناً از صبح روز جارى به انگیزه تهدید نمایندگان معلمین و تعداى از بازاریان افراطى 90% مغازه‌هاى سارى تعطیل است.
صحت دارد.
توضیحات سند:
1. روز 19 /8 /57، عده زیادى از مردم بهشهر با دادن شعارهائى به طرفدارى از حضرت امام ره در خیابان‌هاى این شهر به تظاهرات پرداختند. تظاهرکنندگان با قطع درختان خیابان اصلى شهر، اقدام به مسدود کردن راه‌هاى عبورى کرده و با مأمورین انتظامى که جهت متفرق کردن آنها وارد عمل شده بودند، به مقابله پرداختند.تظاهرکنندگان با استفاده از موقعیت‌هاى به دست آمده، ساختمان 6 اداره دولتى و حدود 15 دستگاه از منازل مسکونى افسران و مأمورین شهربانى و هم چنین ساختمان تعدادى از بانک‌ها، مغازه‌ها، اماکن عمومى را از قبیل سینما و کافه رستوران‌ها را به آتش کشیدند. به منظور پراکنده ساختن تظاهرکنندگان، نیروى کمکى از مرکز استان (سارى) براى تقویت نیروهاى نظامى به بهشهر اعزام گردید که در نتیجه با تلاش مأمورین، در ساعت 30 /21 روز مذکور شهر وضعیت عادى پیدا کرد. در جریان این تظاهرات سه نفر از تظاهرکنندگان کشته و تعدادى از آنها نیز زخمى شدند که مجروحین توسط تظاهرکنندگان به منازل خودشان حمل شدند به همین علت آمار دقیق مجروحین مشخص نگردید. شیخ عبدالحسین فاضل اشرفى، شیخ رضا وهابى، شیخ ابراهیم رضایى، شیخ محمدعلى صادقى، شیخ محمدصادق چالویى و شیخ محمدرضا روحانى نژاد گردانندگان تظاهرات روز 19 /8 /57 بوده‌اند.
ر. ک: انقلاب اسلامى ایران به روایت اسناد ساواک، جلد 15، ص 448
2. ساعت 11 روز 18 /8 /57، عده‌اى حدود 150 نفر که چادر مشکى به سر داشته و پلاکاردهائى با خود حمل مى‌کردند در خیابان‌هاى شهر
آمل به تظاهرات پرداختند. هنگامى که مأمورین انتظامى براى متفرق نمودن آنها اقدام کردند، جمعیتى حدود 2000 نفر مأمورین را محاصره و قصد ضرب و جرح آنها را داشتند که مأمورین با استفاده از گاز اشک‌آور و تیراندازى هوائى این عده را متفرق و در نتیجه 5 نفر شهید و 14 نفر دیگر مجروح و در بیمارستان بسترى گردیدند. عامل اصلى تظاهرات فوق زنى به نام هاشمى بود که عهده‌دار برگزارى جلسات قرائت قرآن در این شهر بود و مشارالیها با دخالت دادن تعدادى از زنان دیگر در این تظاهرات، موجبات درگیرى تظاهرکنندگان را با مأمورین انتظامى فراهم کرد. جهت اطلاع بیشتر ر.ک: همان، صفحات 407 تا 410.
3. این اعلامیه‌ها در ضمائم کتاب آمده است ضمیمه شماره 16