گزارش
تاریخ سند: 7 آذر 1341
گزارش
متن سند:
محترماً معروض می‌دارد از ساعت 19 روز 7 /9 /41 آقای فسلفی به منبر رفت و پس از تلاوت و تفسیر آیه‌ای از قرآن و ذکر مقدمه‌ای اظهار داشت آقایان من وضع مزاجیم خیلی بد بوده و با زور خودم را به این‌جا رسانیده‌ام و این آمدن من هم به خاطر ملت و تصمیمی که در پیش دارند می‌باشد و به یاری خداوند سعی خواهیم نمود که بر این مشکل فائق شویم و نگذاریم بیش از این دولت خودسرانه با تنظیم تصویب‌نامه‌های قلابی مردم را بفریبد سپس اضافه نمود روی هم رفته قدرت و نیرو بر دو قسم است یکی آن‌که ریشه سطحی دارد و شاخ و برگ آن کوچک می‌باشد و مثل یک جنبش ساده فوراً پس از به وقوع پیوستن و بعد از مدت کمی از بین می‌رود ولی نوع دیگر دارای ریشه عمیق و شاخ و برگ طویل می‌باشد و این جنبش و نهضت برخلاف اوّلی روز به روز ریشه دوانیده و قدرت می‌گیرد چندی پیش یک نفر آلمانی درباره قدرت اسلام و مسلمین چنین نوشته بود: هر حادثه در دنیا مثل یک سنگی است که از یک ارتفاع به سطح آب وارد می‌شود در نتیجه برخورد با آب نوساناتی ایجاد می‌نماید و تشکیل موج جدید می‌دهد ولی می‌بینیم که به محض دور شدن از مرکز ثقل از نیرو و قدرت آن کاسته شده و بالاخره از بین می‌رود ولی این قدرت اسلام بود که در ابتدا توسط یک نفر به نام محمد (ص) در دنیا ظهور کرد و تا حال و بعد از این هم در حال گسترش بوده و به تمام عالم حتی غیر مسلمانان نیز سرایت می‌نماید و ریشه می‌دواند بنابراین از مأمورین دولت می‌خواهم که بروند و به گوش دولت تلگرافی برسانند که این قدرت ما هم همین‌طور خواهد بود با این حال جنبش و قیام مقدس در ابتدا به صورت چند تلگراف از طرف علماء قم به مرکز و به دستگاه‌های دولتی بود ولی اکنون ملاحظه می‌کنید که چه قدرت و نیرویی به خود گرفته و به تدریج از تهران، تبریز، مشهد، شیراز و تمامی نقاط ایران گسترش پیداکرده و اکنون موقع آنست که گفتار خود را به گوش جهانیان برسانیم همه می‌دانید که چه خفقانی در مملکت ما حکم‌فرماست همه از هم وحشت دارند جراید با شدت هر چه تمامتر سانسور می‌شوند کسی جرأت حرف زدن ندارد.آیا تاکنون هیچ شنیده‌اید در این مورد که آقایان علماء در پیش گرفته‌اند کلمه‌ای از رادیو – تلویزیون و روزنامه و مطبوعات منتشر شود ولی باید عرض کنم که بهائی‌های بی‌دین و بی‌شرم و کافر مجهزترین دستگاه‌های تبلیغاتی را در اختیار دارند برای چه دولت با مردم این همه ظلم و ستم و رفتار ناشایست می‌نماید آیا این ملت حق ندارد خواسته خود را به گوش جهانیان برساند باری چند روز پیش یکی از روزنامه‌ها نوشته بود که مسئله منع شرکت نسوان در انتخابات توسط یک عده رمّال و دعانویس و آخوند مسلک سر و صدا پیدا کرد.
باری بعد از این‌که مردم پی در پی به مدیر روزنامه تلفن کردند درجواب گفت آقایان علماء حق با شماست ما تقصیری نداریم مأمورین و جلادان دولت بالای سر ما ایستادند و به ما دستور دادند که این حرف‌ها را در روزنامه درج نماییم و اگر چنان‌که نمی‌نوشتیم سرنوشت ما معلوم بود بعد دوباره درباره سانسور شدید مطبوعات به دولت حمله نمود.
در قسمت دوم سخنرانی خود اظهار داشت وقتی که من به مسجد وارد می‌شدم یک نفر جوان فهمیده و مؤدب که دانشگاهی بود جلو مرا گرفت و گفت آقای فلسفی هنوز قاطبه مردم منظور و مفهوم روحانیون را درک نمی‌کنند در این باره بیشتر توضیح بدهید باری من به آن جوان و سایر جوانان می‌گویم که هستند بعضی‌ها منظور علماء را تشخیص نمی‌دهند باری در این باره فردا در مسجد سید عزیزاله به طور مشروح سخنرانی خواهم نمود ولی تنها می‌گویم که هدف و منظور روحانیون مبارزه برای گرفتن و اجرا کردن قانون اساسی، مبارزه با دشمنان اسلام و قرآن، گرفتن آزادی برای مردم؛ و در این موقع حضار سه بار با صدای بلند جملات بالا را تکرار نمودند سپس آقای فلسفی اظهار نمود ای مردم مسلمان ای نواده‌های پیغمبر و علی (ع) و ای مبلغین دین قیام کنید دولت باید بداند که با سرنوشت مردم و ملت نمی‌شود بازی کرد با حبس کردن نفس در سینه مردم و خفقان عمومی و با دستگیری چند نفر و حتی چندین نفر کاری از پیش نمی‌رود و این نیروی ملت است که در این جا روی هم انباشته شده و اکنون صدایشان توسط خبرنگاران خارجی دارد به گوش جهانیان می‌رسد تنها این جمعیت نیست که در این‌جا حضور دارند کلیه مردم ایران از تصمیم ما پشتیبانی می‌نمایند هر روز می‌شنوید که در نیویورک یا سویس یا سوئد و غیره مردم تظاهرات می‌کنند و شعارهایی می‌دهند و دولت آنها را آزاد می‌گذارد آقایان بدانید که این جمع شدن ملت در این مکان مقدس را که مشاهده می‌کنید با چه نظم و ترتیب و سکوت تجمع نموده‌اند نمی‌گذارد عملی شود و با هزار دسیسه و نیرنگ می‌خواهد جلوی نیروی ملت را بگیرد.
بعد اضافه نمود وقتی که می‌خواستم به این جا بیایم تلفنی اطلاع دادند که دولت دستور داده است سیم‌های بلندگوهای پشت‌بام و بازار را که از مسجد سید عزیزاله منشعب می‌شود قطع نمایند تا مردم نتوانند گفتار آقایان را بشنوند آقایان در کجای دنیا دیده شده که این طور با ملت و با علماء و اولادان پیغمبر رفتار نمایند همه می‌بینید که در کوچه و خیابان صدای عیش و نوش و رقص و آواز زنان هر جایی که توسط بلندگو و رادیو پخش می‌شود همه را ناراحت می‌نمایند حتی خیلی از کافه‌ها، منازل اعیان‌نشینی بلندگو گذاشته‌اند در صورتی‌که دولت خائن می‌خواهد با این عمل ملت مخالفت نماید بروید عاقلانه فکر کنید کاری نکنید که گرفتار انتقام مردم شوید من اوّل از همه به رئیس کلانتری مربوطه و بعد به سایر مقامات صریحاً می‌گویم که دست به این اعمال ننگین نزنید و کاری نکنید که ملت تصمیم بگیرد و کار به جای باریک بکشد.
سپس درباره سخنان شب قبل و تأثیر آنها در بین مردم گفت که من وقتی که این جمعیت را این‌جا می‌بینم خیلی به خود می‌بالم باری این مجالس در چنین روزهایی در سال‌های گذشته انجام می‌شد ولی بیش از چندین نفر شرکت نمی‌کردند اکنون همه می‌بینید که در این محوطه بزرگ جای خالی موجود نیست حتی مردم در پشت‌بام و خیابان نیز جمع شده‌اند و این می‌رساند تا چه حد ملت پشتیبان و طرفدار ماست و این جوابی است که برای مدیر روزنامه ذکر شده در بالا می‌دهم بعد اضافه نمود که گفتار ما با این همه سانسور و خفقان و حبس و تبعید کاملاً به ثمر رسیده است زیرا دیشب و چند شب پیش من به آقایان گفتم که جواب دولت به علماء را که عبارت از (چرخ زمان به عقب برنمی‌گردد) به رفقایشان بگویند و در محافل بین مردم تشریح نمایند تصادفاً صبح امروز وقتی از بازار رد می‌شدم به هر جا می‌رسیدم همان جمله «چرخ زمان به عقب بر نمی‌گردد» شنیده می‌شد حتی خیلی‌ها توسط چاپ و اعلامیه به آقای علم گویا رئیس هیئت دولت فرستاده‌اند.
باری باز هم تکرار می‌نمایم چرخ زمان به عقب برنمی‌گردد پدران ما آزادی را با نثار خون خود به دست آوردند کشته‌ها دادند تا نهال آزادی را به بار آوردند و چرخ‌های ظلم و ستم و فساد و دیکتاتوری را درهم شکستند اکنون ما هم می‌گوییم که بار دیگر دیکتاتوری و زورگویی و قلدری و دزدی بار دیگر به عقب برنمی‌گردد.
بعد گفت آقایان بازاریان، دانشگاهیان، کارمندان و کارگران از شما خواهش می‌کنم فردا صبح از ساعت 6 با نظم و ترتیب خاصی به مسجد سید عزیزاله1 تشریف بیاورید و بدانید که این مجلس توسط 4 نفر از آقایان از جمله آیت‌اله خمینی، آیت‌اله خوانساری، آیت‌اله عابدی تشکیل خواهد شد و من هم اگر حالم خوب بود به طور مشروح سخنرانی خواهم نمود و جواب جوان دانشجو را خواهم داد، بار دیگر اضافه کرد که آقایان هر چه می‌توانید نظم و ترتیب را رعایت کنید و اگر فردا مشاهده کردید کسانی هستند که می‌خواهند اخلال کنند و اشخاص آموزش‌دیده هستند با کمال احترام به مسئولین انتظامی معرفی کنید و بدانید که علماء روحانیون و بازاریان اهل آشوب و بلوا نیستند این جلسه در ساعت 20 خاتمه یافت مختار سعیدی
توضیحات سند:
1ـ شرح مجلس سخنرانی حجت‌الاسلام فلسفی در مسجد سید عزیزالله در یکی از اسناد ساواک چنین گزارش شده است: موضوع: برگزاری مراسم در مسجد سید عزیزاله تاریخ: 8 /9 /41 محترماً معروض می‌دارد: بنا به دعوت قبلی که از طبقات مختلف مردم شده بود از ساعت 6 صبح روز 8 /9 /41 به تدریج بازاریان، طلاب علوم دینی و تعدادی از دانشجویان دانشگاه در مسجد سید عزیزاله تجمع نمودند.در ساعت 9 آقای فلسفی به مسجد وارد و مردم برای ورود ایشان صلوات فرستادند نامبرده پس از یک ربع به منبر رفته و گفت ضمن آمدن به مسجد متوجه شدم که اکثر مغازه‌های بازار بسته است این موضوع برای من دلگرم‌کننده بود زیرا حس کردم این خواسته عموم طبقات می‌باشد و با این ترتیب آقایان بازاریان علاقه و صمیمیت خود را نسبت به علماء و روحانیون نشان دادند و عملاً از آقایان علماء پشتیبانی شد و این تنها احترامی بوده است که مردم برای پسر پیغمبر (ص) قائل شدند زیرا در چند شب پیش که در بین علماء برای بستن بازار مذاکره شد عموماً اظهارنظر کردند که بستن بازار را به میل و اراده خود بازاریان واگذار نمائیم من می‌خواهم به مخبرین جراید داخلی وخارجی که بدون شک در این مجلس حضور دارند با نهایت شهامت اعلام نمایم که ما برای کشیدن چپق دور هم نمی‌نشینیم بلکه می‌خواهیم قانون اساسی را حفظ نمائیم زیرا در سرنوشت مملکت ما دخالت دارد آقایان باید این ابراز احساسات بی‌شائبه طبقات مختلف مردم نسبت به علماء را در جراید درج نمایند.
مردم زنده باشید بیدار باشید در هر مورد باید مسلمانان دست اتفاق و اتحاد به هم داده و در پایداری مملکت و دین اسلام بکوشند آخر در مملکت ما مردها چه اختیاری دارند که به زنها هم حق رأی داده شود فقط اگر این جریان عملی می‌شد اسلام از بین می‌رفت.
من مبارزه‌ای را شروع کرده‌ام که می‌دانم برایم گران تمام می‌شود ولی چه عیبی دارد که در راه اسلام کشته شویم بعد از این‌که دولت در ساعت 22 دیشب تصویب‌نامه مورخه 14 /7 /41 را لغو نمود و اعلام داشت که مفاد آن از این تاریخ قابل اجرا نیست من فکر کردم که تشکیل این جلسه دیگر لزومی ندارد ولی بر خود واجب دانستم که برای عرض تشکر از برادران دینی در این مجلس حضور یافته و به منبر بروم عین نامه‌ای که ساعت 1 بعد از نصف شب دیشب از طرف آقای نخست‌وزیر برای حضرت آیت‌الله تنکابنی ارسال شده قرائت می‌کنم.
متن نامه این بود که «دیشب هیئت وزیران تشکیل شد و تصویب‌نامه مورخه 14 /7 /41 را لغو نمود و منظور من از کتاب آسمانی هم همان قرآن مجید بوده و هیچ منظوری از این جریانات نداشتم زیرا خود یک فرد مسلمان هستم.
» با این ترتیب خواسته آقایان علماء و عموم مسلمانان ایران صورت عمل به خود گرفت و در این جلسه ما به اشخاصی که به دین اسلام کمک می‌کنند دعا می‌نماییم و کسانی را که بدعت بد می‌گذارند اگر قابل هدایت هستند از خداوند می‌خواهیم که هدایتشان فرماید و در غیر این صورت نابود سازد.
وضع بازار ـ قبل از ورود آقای فلسفی به مسجد- عده‌ای در مسجد حضور داشتند و مغازه‌های دهانه بازار و بازار زرگرها و قسمتی از کفاشها و کیلوئی فروشها باز بود ولی سایر دکاکین بازار که اکثریت قابل ملاحظه تا این ساعت با آنها بود؛ بسته بودند که به تدریج ضمن اطلاع از نظریه آقایان علماء مبادرت به باز کردن مغازه‌های خود نمودند در خاتمه مجلس با وجودی که از طرف آقای فلسفی دستور اکید داده بود که با نهایت آرامش مجلس را ترک نمایند مع‌هذا عده‌ای به طور حرکت دسته‌جمعی در حالی که سرکار سرهنگ خاتمی نیز در جلو آنها در حرکت بود و با فشار وی را به جلو می‌راندند به محض رسیدن به مسجد شاه همگی شعار «اسلام پیروز است» می‌دادند که با کمک مأمورین کلانتری 8 متفرق شدند.
ضمناً تعدادی اعلامیه توزیع گردید که نمونه‌هایی از آن به پیوست تقدیم می‌گردد.
جمعیت در حدود 6 هزار نفر به نظر می‌رسید.
رئیس ساواک بخش 3 صدارت اقدام شد.
بایگانی شود.