وزارت محترم امورخارجه
تاریخ سند: 30 خرداد 1341
وزارت محترم امورخارجه
متن سند:
شماره: ۵۴۴۸تاریخ: 30 /3 /1341
وزارت محترم امورخارجه
عطف به مرقومه شماره ۱۹۱- 27 /3 /41 که رونوشت نامه جناب آقای محمود ملایری سفیرکبیر دولت شاهنشاهی ایران در دمشق ضمیمه آن بود اینک پاسخ پرسش‌های مندرج در نامه مذکور برای استحضار و اقدام مقتضی تشریح می‌گردد.
۱- طبق تصویب نامه یونسکو که به کلیه کشورهای عضو خود توصیه نموده است در برگزاری مراسم جشن کوروش کبیر بنیانگزار شاهنشاهی ایران شرکت نمایند در اکثر کشورهای اروپائی و آسیائی به وسیله دولت‌های متبوعه آنها کمیته‌هائی برای شرکت در برگزاری جشن کوروش کبیر تشکیل گردیده است و ریاست عالیه این کمیته‌ها رانیز سلاطین و رؤسای جمهور همان کشورها قبول نموده‌اند مانند. فرانسه، ایتالیا، بلژیک، هلند، دانمارک، کانادا، پاکستان، ژاپن و غیره در سایر کشورها نیز مقدمات تشکیل این کمیته‌ها به عمل آمده و از طرف دولت امریکا و انگلستان نیز به سفرآء کبار ایران - اطلاع داده شده است که پرزیدنت کندی ریاست عالیه کمیته امریکائی و ملکه انگستان ریاست عالیه کمیته انگلستان را قبول خواهند فرمود. در ممالک عربی تاکنون چنین کمیته‌ای که البته در صورت تشکیل می‌بایستی ریاست عالیه کمیته‌های نامبرده نیز از طرف سلاطین و رؤسای جمهور مورد قبول واقع گردد تشکیل نیافته است.
٢- تاریخ قطعی برگزاری جشن‌های شاهنشاهی تحت مطالعه است و تقریباً از تصمیم متخذه مطلع خواهند گردید ولی در هر حال زودتر از اردیبهشت ماه ۱۳۴۳ نخواهد بود.
٣- از یک عده مورخین و باستان‌شناسان و روسای دانشگاه و شخصیت‌های برجسته کشورهائی که در این جشن شرکت خواهند نمود در موقع برگزاری جشن‌ها رسماً دعوت به عمل خواهد آمد که در هنگام مراسم مزبور در ایران شرکت نمایند ولی در نظر نیست که از سلاطین و رؤسای جمهور کشورهای نامبرده دعوت به عمل آید.
۴- در مورد شرکت دولت اسرائیل به طوری که خاطر شریف اطلاع دارد دولت نامبرده از طرف دولت شاهنشاهی به رسمیت شناخته نشده است لذا دعوتی برای شرکت در مراسم جشن‌ها از آن دولت به عمل نخواهد آمد.1
ضمناً یک نسخه‌ای از اسامی اعضاء کمیته فرانسوی که ریاست عالیه آن را حضرت ژنرال دوگل رئیس جمهور فرانسه قبول فرموده‌اند و نسخه‌ای از اسامی اعضای کمیته هلندی که تحت ریاست پرنس برنهارد شوهر ملکه هلند تشکیل گردیده است برای ارسال به سفارت کبرای شاهنشاهی در دمشق و اطلاع جناب آقای سفیر کبیر لفاً ارسال می‌نماید تا با مطالعه آنها روشن شوند که چه قبیل اشخاص در کمیته دمشق در صورت تشکیل می‌بایستی شرکت نمایند و ضمن مذاکره با وزارت امورخارجه یکی از شخصیت‌های برجسته مانند وزیر امورخارجه یا وزیر فرهنگ و یا امثال آنان می‌بایستی برای ریاست کمیته انتخاب و توسط نامبرده از سایر اشخاصی که عضویت کمیته را بایستی دارا باشند دعوت به عمل آورده شود و پس از تشکیل کمیته جناب آقای محمود ملایری رسماً از رئیس کشور تقاضا خواهند نمود که ریاست افتخاری و عالیه کمیته نامبرده را قبول فرمایند زیرا ریاست عالیه شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی را اعلیحضرت همایون شاهنشاه قبول فرموده‌اند و به همین مناسبت در تمام کشورهائی که چنین کمیته‌ای تشکیل می‌گردد ریاست عالیه آن با شخص اول آن کشور یعنی سلاطین و یا رؤساء جمهور باشد یک نسخه از مجله ایران باستان که نظریه مرحوم ابوالکلام آزاد2 وزیر سابق فرهنگ هندوستان راجع به کوروش کبیر و تطبیق دادن آن با ذوالقرنین که در قرآن مجید در صوره [= سوره] "کهف" بدان اشاره گردیده در آن مندرج است برای مزید اطلاع جناب آقای سفیرکبیر لفاً ارسال می‌دارد که در نظر است ترجمه عربی نظریه فقید نامبرده در مجله الاخاء چاپ تهران تا یک ماه دیگر منتشر گردد که نسخه‌ای از آن برای کلیه سفارتخانه‌های اسلامی ارسال خواهد شد. - ﻫ
نایب رئیس شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ایران
جواد بوشهری
رونوشت جهت استحضار کمیسیون محترم فرهنگ ایفاد می‌گردد.
توضیحات سند:
1- رژیم پهلوی جزو اولین کشورهایی بود که دولت تازه تأسیس و متجاوز اسرائیل را به رسمیت شناخت و پس از حضور رجال سیاسی عرب و کشورهای همسایه من جمله پاکستان و فشار زیاد آنان بر همکاری رژیم ایران با دول عربی و از سویی فشار افکار عمومی در داخل کشور به ناچار تغییر موضع داد و این تغییر موضع هم با تائید و هماهنگی دول استعماری امریکار انگلیس صورت گرفت و پس از روی کرد کامل به سوی استعمار نو مجدداً در سال‌های ۴۲-۱۳۴۱ با اسرائیل رابطه دوستانه برقرار کرد.در کتاب تاریخ روابط خارجی ایران جلد ۲ چنین می‌خوانیم:
... این امر منجر به تقسیم فلسطین می‌شود که صهیونیست‌ها از آن استفاده کرده و در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ (۱۴ مه ۱۹۴۸) دولت اسرائیل را تأسیس نمودند ... در چنین اوضاع آشفته‌ای بود که لیاقت علی‌خان نخست‌وزیر پاکستان، امیرعبدالله نایب‌السطنه عراق و ملک عبدالله پادشاه اردن پی در پی در بهار و تابستان ۱۳۲۸ به ایران آمدند و مقامات ایرانی را به لزوم همکاری و الحاق به سازمان دفاعی خاورمیانه تشویق نمودند. اما حکومت ساعد مراغه‌ای در دی ماه ۱۳۲۸ (ژانویه، ۱۹۵۰) در دوره فترت بین مجلس پانزدهم و شانزدهم دولت اسرائیل را به رسمت شناخت و در بیت‌المقدس اشغالی سرکنسولگری دایر کرد. - تاریخ روابط خارجی ایران جلد ۲دکتر عبدالرضا هوشنگ مهدوی - ۱۳۶۸ - تهران - ص ص ۴۸ و ۴۹
2۔ مولانا ابوالکلام آزاد: وزیر فرهنگ جمهوری هندوستان که از زمان تشکیل نخستین کابینه پاندیت نهرو، تا آخرین روزهای زندگی خود سمت وزارت فرهنگ هند را به عهده داشت. وی از مفسران قرآن کریم و نویسندگان معاصر هند است. و سعی نموده تا تطبیقی بین ذوالقرنین و کوروش با تفسیر خاصی از قران کریم ارائه نماید که نظر او توسط برخی از مفسران تائید و بعضی ادعای او را رد نموده‌اند البته غربی‌ها سعی کرده‌اند تا ذوالقرنین را به اسکندر مقدونی نسبت دهند که از سوی اکثریت قریب به اتفاق مفسران اهل تشیع و تسنن این مطلب رد شده است. تحلیلی از فلسفه جشن‌های شاهنشاهی ایران - چاپخانه سکه ص ص ۲۷ و ۲۶