موضوع: سیاست خارجی
تاریخ سند: 11 آبان 1337
موضوع: سیاست خارجی
متن سند:
شماره: ۲-۳-۳۴۲۱ تاریخ: 11 /8 /37موضوع: سیاست خارجی
محبعلی دبیر سپهری می‌گفت در روزهای اخیر شوروی‌ها جداً مشغول فعالیت هستند تا به هر ترتیبی که امکان دارد از عقد قرارداد دفاعی1 بین ایران و آمریکا جلوگیری شود و حتی ممکن است در این مورد پیام‌های خصوصی از طرف سران روسیه شوروی برای مقام شامخ سلطنت فرستاده شود.
وی علاوه نموده شوروی‌ها اطمینان دارند که شاهنشاه باطناً با سیاست آمریکائی‌ها مخالف بوده و مایل نیستند نفوذ آمریکا در ایران افزایش یابد و روی همین اصل در حال حاضر آنها رژیم فعلی ایران را بهترین عامل جلوگیری از توسعه نفوذ آمریکا در ایران می‌دانند و بارها بدوستان ایرانی خود تذکر داده‌اند که از ترکیب فعلی دستگاه حاکمه ایران راضی هستند برای این که قدرت حکومت در دست انگلیسی‌ها قرار دارد و آنها هم اقدامی علیه منافع شوروی‌ها انجام نخواهند داد.
بایگانی شود 21 /6 /39
اداره سوم
پرونده فعالیت روسیه و بایگانی
توضیحات سند:
1-انعقاد قرارداد نظامی میان آمریکا و ایران:در پی سقوط دولت عراق و روی کار آمدن عبدالکریم قاسم در خرداد ۱۳۳۷ (ژوئیه ۱۹۵۸) و تیره شدن روابط ایران و عراق، دولت ایران مصمم شد روابط نظامی خود را با آمریکا توسعه دهد. منوچهر اقبال نخست وزیر وقت ایران در پاییز همان سال با استفاده از دکترین آیزنهاور که در زمان نخست وزیری حسین علاء اتخاذ شد درباره امضاء پیمان نظامی دو جانبه با مایکل روی وزیر دفاع آمریکا که به همین منظور به تهران آمده بود، به مذاکره پرداخت. این مذاکرات پس از چندی به عقد قراردادی در ۱۵ اسفند ۱۳۳۷ (۵ مارس ۱۹۵۹) منجر شد با شروع مذاکرات ایران و آمریکا بر سر عقد قرارداد نظامی دو جانبه، روابط ایران و شوروی سخت به تیرگی گرایید و دولت شوروی واکنش شدیدی نسبت به آن نشان داد. رادیو مسکو و روزنامه‌های رسمی و نیمه رسمی شوروی حملات مختلفی را علیه دولت ایران آغاز کردند و روشیلف رئیس جمهور وقت شد وی دعوت ایران را به منظور دیدار از این کشور به عنوان اعتراض به پیمان دو جانبه نظامی رد کرد و تهدید نمود در صورت بروز جنگ احتمالی ایران نمی‌تواند مانع از دخالت ارتش شوروی در این کشور شود. در فرصت مذاکره ایران و آمریکا برای انعقاد قرارداد نظامی دولت اتحاد شوروی به منظور و جلوگیری از عقد این قرارداد پیشنهادهای متنوع و جالبی را در زمینه‌های سیاسی، فنی و اقتصادی به ایران داد لیکن مورد توجه مقامات ایران واقع نشد. (علیرضا ازغندی - روابط خارجی ایران - نشر قومس - ص ۲۶۳ - ۱۳۷۶)