تاریخ سند: 20 بهمن 1344
موضوع: مجلس شوراى ملى
متن سند:
شماره: 2014 /300 الف تاریخ: 20 /11 /44
موضوع: مجلس شوراى ملى
از ساعت 1620 روز گذشته جلسه مشترک اعضاء کمیسیونهاى اقتصاد1 خارجه. دادگسترى و دارائى مجلس شوراى ملى به منظور رسیدگى به لایحه ذوبآهن در مجلس شوراى ملى تشکیل گردید.
با اینکه موضوع لایحه در رأس مسائل مملکت قرار دارد هیچ یک از آقایان وزراء مربوطه در جلسه شرکت نکرده بودند و فقط دکتر یگانه معاون وزارت اقتصاد در جلسه مشترک شرکت داشت و لیکن قادر نبود به سئوالات نمایندگان پاسخ قانع کنندهاى بدهد و مىگفت بماند تا وزیر اقتصاد خود بیاید و توضیح بدهد.
اعضاء کمیسیونهاى مزبور از عدم حضور آقایان... وزراء در جلسه مشترک به شدت ناراحت و عصبانى شدند و مىگفتند این موضوع یک نوع بىاعتنائى آقایان به این مسئله حیاتى مىباشد.
صادق احمدى مىگفت آیا مسأله تاکسیرانى مهمتر از مسأله کارخانه ذوبآهن است که آقایان در آن شرکت مىکنند.
دکتر یزدان پناه قائم مقام لیدر فراکسیون اکثریت و حزب ایران نوین2 تلفنى با نخست وزیرى تماس گرفت و به عدم حضور وزراء مربوطه اعتراض و از آن انتقاد کرد.
کیهان یغمائى. مهندس والا و دکتر مهذب نیز شدیداً به این امر اعتراض مىکردند
و بالاخره جلسه متشنج شد و از اکثریت افتاد. روى هم رفته اعضاء کمیسیون مشترک پس از خواندن مفاد لایحه نسبت به تنظیم مواد لایحه اعتراضاتى داشتند که از جمله موارد آن بشرح زیر مىباشد.
1ـ بطور کلى چون وام شوروى بابت تأسیس کارخانه در حدود 280 میلیون دلار است در برابر مخارج لولهکشى گاز و سایر هزینههاى تأسیس کارخانه که معادل یک هزار میلیون دلار مىشود تا چنین باشد.
2ـ چون در قرارداد مربوطه به هیچ وجه دولت شوروى ملزم به خرید گاز ایران نشده چنانچه پس از این همه مخارج شوروى از خرید گاز خوددارى کند مصرف این بودجه گزاف به ملت ایران تحمیل خواهد شد و لذا کارى بیهوده انجام مىشود.
3ـ در قرارداد منعقده براى حل اختلافات احتمالى آینده بین ایران و شوروى هیچگونه مرجعى از قبیل دادگاه بینالمللى لاهه و با حکمیت دول دیگر که مسئول تنظیم این قبیل قراردادها مىباشند تعیین نگردیده و فقط اشاره شده که دولتین ایران و شوروى کوشش مىکنند اختلافات خود را حل کنند.
رونوشت برابر اصل است و اصل در پرونده م-1189 بایگانى است.
به پرونده روابط ایران و شوروى ضمیمه و بایگانى شود. 26 /11/
توضیحات سند:
1ـ حزب ایران: این حزب در نخستین سالهاى دهه 1320 ه ش تشکیل شد. هسته اولیه آن کانون مهندسین ایران بود. پس از برگزارى انتخابات دوره چهاردهم مجلس کانون مذکور به دو بخش عمده تقسیم گردید: گروهى از اعضاى تندرو آن به سمت اتحادیههاى کارگر حزب توده گرایش یافتند و غالب اعضاى میانهرو آن حزب ایران را تشکیل دادند. تأسیس این حزب بیشتر میان طبقات روشنفکر و تحصیلکرده به ویژه به خاطر حمایت از دکتر مصدق به دلیل عدم تمایل و گرایش به کشورهاى بیگانه و همچنین بهبود وضع کشاورزان و تغییر در روابط مالک و زارع با استقبال روبرو شد. نفوذ این حزب در اواخر سال 1324 در پى ائتلاف با حزب میهن افزایش قابل ملاحظهاى یافت. این حزب در تابستان سال 1335 با حزب توده به حزب دموکرات کردستان، فرقه دموکرات آذربایجان، به حزب جنگل و حزب دموکرات ایران جبهه مؤتلف احزاب آزادیخواه را پدید آوردند و سپس بهمراه حزب توده وارد کابینه ائتلافى قوام شد و در نهایت این حزب با انشعاب گروهى از اعضاء و هواداران خود به رهبرى دکتر شمسالدین جزایرى مواجه شد. علت انشعاب نیز مخالفت با ائتلاف حزب توده بود. پس از کودتاى 28 مرداد، جمعى از رهبران این حزب فرارى دستگیر و زندانى شدند زیرا برخى از رهبران آن همچون سنجابى، صالح، حقشناس و....در دوران نخست وزیرى مصدق در پستهاى گوناگونى مشغول بودند. پس از این تحولات فعالیت حزب در قالب نهضت مقاومت ملى ایران ادامه یافت و در جریان تشکیل جبهه ملى و مبارزات مردم در سالهاى 42ـ1339 فعالانه شرکت کرد. حزب ایران بعد از قیام خونین خرداد 42 عملاً از فعالیت باز ماند وى با وجود این تا سال 1357 و حتى پس از پیروزى انقلاب نیز وجود داشت و بدین لحاظ یکى از دیرپایترین احزاب سیاسى ایران بشمار مىرود. (منبع اسناد احزاب سیاسى ایران 1320ـ1330 ـ ج اول ـ بهروز طیرانى ـ سازمان اسناد ملى ایران ـ 1376)
منبع:
کتاب
چپ در ایران - روابط ایران و شوروی صفحه 216