تاریخ سند: 24 مهر 1357
برابر ماده (1) قانون حکومت نظامی، از زمان اعلام حکومت نظامی امور راجع به امنیت و آسایش عمومی به توسط وزارت جنگ اجراء میشود
متن سند:
شماره: 45 /53 /02 /501 تاریخ:24 /7 /1357
از: فرمانداری نظامی مشهد و حومه . ر 2
به: ریاست سازمان اطلاعات و امنیت خراسان
بازگشت به 20204/ ﻫ 1- 24 /7 /1357
برابر ماده (1) قانون حکومت نظامی، از زمان اعلام حکومت نظامی امور راجع به امنیت و آسایش عمومی به توسط وزارت جنگ اجراء میشود که در این منطقه از طریق فرمانداری نظامی به مرحله عمل گذارده شده است، بنابر این سایر سازمانهای انتظامی و امنیتی، خود به خود همکاری خود را باید با این فرمانداری ادامه دهند و حتی متشکرم که ارائه طریق نمایند؛ ولی مطلقاً حق دخالت در نحوه انجام وظیفه مأمورین این فرمانداری نظامی را ندارند و اما نسبت به مواردی که غیرمنصفانه و بدون دلیل از طرف آن سازمان اعلام شده، به آگهی میرسد:
1. اجتماع دانش آموزان پسر یا دختر و دانشجویان که با توجه به اعتصاب اخیر معلمین سراسر کشور در سراسر مدارس ایران منجمله در مدارس مشهد و به طور پراکنده انجام شده، صرفاً اعمال بچگانهای بوده که بیشتر در داخل مدارس انجام شده، که در اجرای فرمان ملوکانه و رفتار عاقلانه مأمورین فرمانداری نظامی، آثار سوئی نیز در بر نداشت و چنانچه به نظر آن سازمان، پرچم ایران که مظهر استقلال و تمامیت ارضی ما است توسط یک یا چند نفر دانشآموز پائین آورده شده و یا با شکستن تمثال مبارک همایونی اهانت به ساحت مقدس معظمله گردیده، مورد یا موارد آن تعیین و پس از تشکیل پرونده به دادگاه دائمی نظامی ارجاع نمائید تا برابر موازین قانونی تعقیب گردند و پیشنهاد مینمایم که سعی شود با کمک به مدیر کل آموزش و پرورش استان خراسان، توفیق حل این اعتصاب را پیدا کند.
2. در مورد معرفی محرکین اصلی این وقایع، چنانچه به نظر آن سازمان مربوط به اخلال نظم ساده باشد، پروندهای تشکیل و به مراجع قضائی فرمانداری نظامی تسلیم و چنانچه مربوط به امنیت داخلی مملکت باشد، برابر قانون در صلاحیت دادگاههای دائمی نظامی است که باید از طریق مأمورین به مرجع مذکور فرستاده شود.
3. با توجه به وضع شهر مقدس و مذهبی مشهد که روزانه بیش از چندین هزار نفر در حول و حوش حرم مطهر و خیابانهای منتهی به حرم برای ادای فرایض دینی و زیارت مرقد مطهر دیده میشوند، صرفاً زواری هستند که از مناطق دوردست و جهت زیارت مشرف شدهاند و ازدحام کاذبی که بعضی اوقات به چشم میخورد و به نظر مهم جلوه میکند، از این جهت میباشد و لذا مقررات حکومت نظامی به هیچ وجه نقض نشده است؛ به ویژه در روز حاضر که با اعلامیههای صادره قبلی مخالفین، احتمال هرگونه آشوب و اجتماعات غیرقانونی [که داده]میشد تا این لحظه اتفاق سوئی نیفتاده و با اقدامات فرمانداری نظامی که به ادعای آن سازمان توفیقی نداشته است، متفرق شدهاند. بدون حتی یک تیراندازی.
4. در مورد وجیه المله بودن من و ایجاد چنین تصوری در آن سازمان، باید بدانید که با سیاست آشتی دولت امروزی1 و توصیههائی که در این مورد میشود، ایجاب مینماید صرفنظر از مأموریت قانونی خود، نظرات عموم مردم را نسبت به دولت و دولتیان و در نهایت نسبت به سمبل مملکت یعنی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران جلب نمایم، که امیدوارم بتوانم با[به]این هدف مقدس موفق گردم و برای من مایه کمال تأسف است که تیمسار سرتیپ شیخان که عمر درازی را در امور سیاسی و امنیتی گذرانده است و روزی نیز فرماندهی مرا نیز به عهده داشته، برخلاف نظر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران و دولت، که به من ابلاغ فرمودهاند مردم تحبیب شوند، مبادرت به تنظیم چنین نامهای نموده است.
5. ضمناً این فرمانداری نظامی در انجام مکاتبات صرفاً خواستار اجرای مقررات آئیننامه نگارش نظامی است که تکلیف قانونی رئیس و مرئوس را تعیین کرده است.
فرماندار نظامی مشهد و حومه . سرتیپ جعفری
گیرندگان .
1. نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان جهت استحضار
2. تیمسار فرماندهی ناحیه ژاندارمری خراسان جهت استحضار
3. تیمسار ریاست شهربانی خراسان جهت آگهی
امنیت داخلی . بخش 1. پیرامون مفاد این نامه امروز در شورای تأمین استان مذاکره شد. تا رسیدن صورت جلسه شورا در سوابق گذارده شود. 25 /7
توضیحات سند:
1. در اوایل شهریور 1357، ناصر مقدم، رئیس ساواک، پیامی از طرف یکی از روحانیون برای شاه آورد که تقاضا کرده بود برای ایجاد آرامش و حفظ رژِیم، شاه فرمان تغییرات اساسی، از جمله تغییر دولت، بدهد.(به گواهی اسناد موجود این روحانی شریعتمداری بوده است.) شاه نیز شریفامامی، رئیس مجلس سنا، را که از خانوادهای روحانی بود به نخستوزیری برگزید. شریفامامی کابینهای با نام «دولت آشتی ملی» تشکیل داد و در نطقی در ابتدای صدارتش خود را روحانیزادهای متدین! و مقلد آقای شریعتمداری معرفی کرد. او برای آرام کردن اوضاع شروع به کارهایی به ظاهر اصلاحی کرد که برخی از آنها عبارت بود از: لغو محدودیت فعالیت احزاب سیاسی؛ بازگرداندن تاریخ شاهنشاهی به تاریخ هجری؛ برکناری و دستگیری افرادی نظیر هژبر یزدانی، نصیری و دیگران؛ تعطیل کازینوها و قمارخانههایی که تا روز قبل خودش به عنوان سرپرست «بنیاد پهلوی» اداره آنها را به عهده داشت! لغو سانسور، اقداماتی جهت خارج ساختن امام از عراق، که به دلیل توجه شیعیان عراق به امام خواسته عراق نیز بود، به خیال آنکه ارتباط امام با ملت ایران قطع خواهد شد، و اقدامات دیگری از این قبیل. تز شریفامامی دلگرم ساختن مخالفان به دادن امتیازات بود. او میگفت این امتیازات باید به اندازهای باشد که مخالفان همه خواستهای خود را برآورده ببینند و چیزی برای خواستن نداشته باشند. این تاکتیک جدید نیز با شکست مواجه شد و شعار «مرگ بر شاه» از هر سوی ایران برخاست و رژیم ناگزیر گشت یک دولت نظامی روی کار بیاورد. انتخاب شریفامامی کاملاً حسابشده بود. وی بالاترین شخصیتهای لژ فراماسونی ایران و جانشین ذکاءالملک فروغی بود؛ فرزند یک روحانی به نام «شریفالعلمای گلپایگانی» بود؛ با آنکه به جناحهای امپریالیستی وابسته بود، عضو احزاب ایران نوین و رستاخیز نبود. وی در بحران 1339ش شاه را یاری کرد و به جای دکتر اقبال مأمور تشکیل دولت گردید. او از جمله کسانی بود که صدها میلیون دلار ارز از کشور خارج ساختند.
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 15 صفحه 291