موضوع : مذاکرات جلسه علنی مجلس سنا
تاریخ سند: 26 فروردین 1344
موضوع : مذاکرات جلسه علنی مجلس سنا
متن سند:
شماره : 181 /322 مجلس سنا روز چهارشنبه 25 /1 /44 جلسه علنی داشت و در این جلسه سناتورها از حادثه کاخ1 مرمر شدیدا اظهار تأسف کردند و در این زمینه مطالبی از طرف آقای هویدا نخست وزیر به استحضار نمایندگان رسید.این جلسه که ریاست آن با آقای مهندس شریف امامی بود از ساعت ده و پانزده دقیقه آغاز شد و در ابتدای آن رئیس مجلس سنا چنین اظهار داشت : در موضوع حادثه غیر منتظره و سهمگین بیست و یکم فروردین ماه کاخ مرمر که الحمداللّه بخیر گذشت عده کثیری از نمایندگان محترم مجلس سنا می خواستند امروز قبل از دستور احساسات پرشور واقعی و مکنونات هیجانانگیز قلبی و درونی خود را ظاهر سازند ولی چون در یک جلسه بلکه چند جلسه پی در پی نوبت به همه نمی رسد از این جهت مصلحت و مقتضی دانستند که من از طرف سناتورهای محترم و به نمایندگی عموم آنان چند کلمه که مبین احساسات همگان و از دل و زبان ایشان باشد به عرض برسانم (سناتورها گفتند صحیح است) واقعا بر هر فردی از افراد ملت لازم و واجب است که در مقابل عظمت و قدرت و رحمت بی منتهای خداوند بزرگ و پروردگار رحیم که در این حادثه غیرقابل تصور باز قدرت عظیم و شگفت آور خود را ظاهر ساخت و ملت ایران را در حقیقت غرق رحمت و مکرمت و بزرگی و قدرت لایزال خود قرار داد با نهایت خضوع سر تعظیم و تکریم فرود آورد و سجده شکر بی اندازه و قیاس به درگاه اعلایش ایثار کند (سناتورها گفتند صحیح است) ستایش به درگاه او سزا است که به اراده توانا و خارق العاده و معجزه آسای خود نخواست کاخ سعادت و استقلال و امنیت و آسایش ملتی را که بیش از دوهزاروپانصد سال است با سربلندی و سرافرازی به حیات ملی و با شرافت خود ادامه می دهد در هم بشکند و این ملت نجیب و شریف را با سرنوشتی شوم و غیرمعلوم که حتی تعبیری برای آن در قاموس فکر و خیال پیدا نمی شود و تصویر نتایج وحشتناک آن دلها و تنها را به سختی و شدت می لرزاند مواجه و دچار بدبختی و سیه روزی و اشک و خون سازد.
ما اگر صحنه این حادثه چند ثانیه ای را درست در جلوی چشم مجسم سازیم به رموز و اسرار قدرت و عظمت خداوند کریم و اثر نیت پاک و با صفای شاهنشاه با ایمان و دعای قلبی ملت ایران بهتر پی می بریم و می بینیم که رفع این خطر عظیم فقط به علت توجه و عنایت پروردگار توانا و باطن مصفای شاه و رحمت خدا به بیست و دو میلیون جمعیت زن و مرد ایران بوده است و بدون تردید دعای خیر مردم حافظ جان شاه فداکار و دلسوز آنها شده است چه خدا نخواست این ملت شریف و این جمعیت کشور که با کمال آرامش و امید در راه سعادت خود گام برمی دارد دچار سقوط و متلاشی گردد و از نعمتها و برکاتی که برای آنها مهیا و آماده شده محروم و بی نصیب بماند.
اینک با عرض هزاران بار شکر و سپاس مجدد از این همه موهبت الهی از خداوند مسئلت می نماید که وجود شهریار محبوب ما را از گزند حوادث مصون و محفوظ بدارد و به معظم له توفیق دهد تا اصول انقلاب ما را به نتیجه و ثمر برساند.
مطلبی که بر واقع بنیان و علاقمندان پوشیده نیست این است که چون اصول انقلاب ما با مراقبت و توجهات مداوم و دقیق شاهنشاه پیش می رود و بتدریج به هدف اصلی که اعتلاء کشور و ارتقاء ملت به مقامی بالاتر است نزدیک می شود و هر روز تحولات و پیشرفتهای ما در امور اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی محسوس تر می گردد حس حسادت بد اندیشان و کوته بینان که عده ای انگشت شمار بیش نیستند بیشتر تحریک می گردد و می خواهند به هر وسیله شده مانع و عایقی در راه سعادت ملت ایران ایجاد نمایند و چرخ این تحول عظیم را که در مسیر طبیعی افتاده با اعمال شیطانی و غیرانسانی خود از حرکت باز دارند غافل از اینکه مردم حقیقی و قاطبه ملت ایران راه خوشبختی و بهبود زندگی خود را تشخیص داده و با اطمینان کامل و ایمان راسخ خطی را که شاهنشاه برای نیل به هدف های عالی و آرمانهای ملی ترسیم فرموده اند سریعتر و قاطعتر تعقیب می نمایند زیرا گذشته از تحولات داخلی به خوبی می دانند موقعیت ممتاز بین المللی که در نتیجه واقع بینی و دوراندیشی شاهنشاه مدبر و خردمند و فداکار ما بدست آمده در کمتر دوره ای از ادوار تاریخ ایران سابقه و نظیر داشته و دوُل معظم جهان این اندازه احترام و امتیاز و ارزش که موجب بالا رفتن شخصیت بین المللی ما شده برای کشور ایران قائل بوده اند به همین جهت است که باید علاوه کنم که حادثه سهمگین اخیر ملت ایران را بیدار ساخته و برای مقابله با دشمنان این آب و خاک مهیاتر و آماده تر نموده است و با قاطعیت و عزمی راسختر از این پس راه خود را تعقیب می نمایند.
(سناتورها گفتند صحیح است ـ احسنت).
پس از پایان سخنان مهندس شریف امامی گزارش هیئت نظارت درباره انتخاب اعضای کمیسیون های دوازده گانه سنا خوانده شد و بعد آقای هویدا نخست وزیر پشت تریبون قرار گرفتند و اظهار داشتند همانطوری که مقام ریاست مجلس سنا در ابتدای جلسه امروز یادآوری فرمودند روز شنبه گذشته حادثه ناگواری رخ داد که خوشبختانه با عنایت خاص پروردگار که آن را باید اجابت دعای تمام مردم ایران دانست از ذات مبارک شاهنشاه رفع خطر و بلیه گردید.
در این باره آقایان سناتورهای محترم قطعا با قاطبه مردم ایران و هیئت دولت در شکرگزاری از درگاه ایزد متعال که جان گرامی شاهنشاه ما را از هر گزندی محفوظ و مصون نگاه می دارد همصدا هستند.
اینجانب امیدوارم که در پناه حمایت خاص باری تعالی وجود مقدسشان سالیان دراز در مقام سلطنت رهبری کلیه خدمتگزاران و وطن پرستان را در راه ترقی و اعتلاء وطن به عهده داشته باشند و خدمتگزاران را در راه اجرای اوامر ایشان که در راه خیر و صلاح جامعه ایران صادر می شود موفق خواهند ساخت.
پس از پایان سخنان آقای هویدا نخست وزیر برای انتخاب دو نفر ناظر در شورایعالی نفت رای گرفتند و خزیمه علم و تجدد بار دیگر به سمت ناظران مجلس سنا در شورایعالی نفت برگزیده شدند.
آنگاه لایحه مربوط به موافقتنامه دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در مورد همکاری اقتصادی و فنی مطرح گردید.
پیرامون این لایحه نبیل سمیعی ـ دکتر رعدی ـ پروفسور اعلم و سپهبد جهانبانی1 سخن گفتند و مسعودی مخبر کمیسیون خارجه و میرفندرسکی2 معاون پارلمانی وزارت امورخارجه لایحه را تشریح کردند.
پس از آن به لایحه با ورقه رای گرفتند و با 43 رای موافق از 45 نفر عده حاضر به تصویب رسید و به دولت ابلاغ گردید.
در ساعت 1200 جلسه علنی مجلس سنا پایان یافت.
بررسی گردید عینا مطالب در روزنامه درج گردیده بود اقدام ندارد در پرونده های مربوطه بایگانی شد.
این اطلاعیه در پرونده شریف امامی بایگانی شود.
احمدی 28 /1 /46 رئیس بخش 322 رشیدی 28 /1 220 ـ ش ـ ر
توضیحات سند:
1ـ ترور شاه به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1379 1ـ امان اللّه جهانبانی وی برادر سرلشکر منصور جهانبانی بود.غلامرضا پهلوی با دختر منصور ازدواج کرده بود.
منصور مدتی رئیس پلیس راه آهن بود و سپس سناتور شد و امان اللّه رئیس انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی بود.
فردوست در خاطرات خود (ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، جلد 1، ص 458) می نویسد: «روس ها با وجود آن که می دانستند یا احساس می کردند که طرف مأمور ساواک است رغبت زیادی نشان می دادند و حداکثر استفاده را می کردند.
آن ها اکثرا با رفقای ایرانی خود به طور عمدی آماده بحث در همه زمینه ها بودند و اطلاعاتی می گرفتند و برای حفظ روابط خود تعمدا اطلاعاتی می دادند؛ این رویه از قدیم در روابط سفارت خانه های روس و انگلیس مرسوم بود.
سپهبد امان اللّه جهانبانی که این اواخر رئیس انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی بود، احتمالاً همین نقش را داشت.
اختلافات مرموزی معمولاً از طریق هیأت مرزی به ریاست سپهبد جهانبانی حل و فصل می شد و سپهبد امان اللّه جهانبانی نیز جهت حل اختلافات مرزی ایران و شوروی تعیین شده بود.
خاطرات کیانوری، ص 290 2ـ احمد میرفندرسکی در 1297 ش متولد شد وی تحصیلات ابتدایی را در تفلیس جایی که پدرش عنوان کنسولی داشت گذراند و دوره متوسطه اش را در تهران پشت سرگذاشت پس از آن وارد دانشگاه آمریکایی در بیروت شد و تحصیلات خود را در رشته حقوق به پایان رسانید وی در شهریور ماه 1321 در وزارت امورخارجه مشغول به کار شد و کار خود را در اداره تشریفات آغاز نمود پس از آن در پستهایی همچون دبیر سومی در مسکو، دبیر دومی در لاهه، کفالت مدیریت قسمت عهدنامه و امور حقوقی، مستشار در دهلی نو، سرکنسول در استانبول، مدیر بخش اقتصادی، مدیر اداره دوم سیاسی، مدیرکل امور سیاسی، معاون امور سیاسی و پارلمانی، قائم مقام وزارت امورخارجه (که پس از مدتی از کار برکنار شد) مشغول به کار شد.
در مرداد ماه 1344 تا شهریور 1350 به عنوان سفیر ایران در شوروی فعالیت داشت و در سال 1357 نیز در کابینه بختیار به وزارت امور خارجه منصوب شد.
سرانجام احمد میرفندرسکی در فروردین ماه 1358 از سوی دولت جمهوری اسلامی دستگیر و بازداشت شد.
(وزارت امورخارجه ش 12 سال 39، سیاستگزاران و رجال سیاسی در روابط خارجی ایران) (اسناد لانه جاسوسی ج 27، طلوع و غروب دولت موقت 1313) ـ فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره 4، زمستان 1383، ص 123 ـ 143، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی