موضوع: انجمن‌های مذهبی
تاریخ سند: 30 بهمن 1342
موضوع: انجمن‌های مذهبی
متن سند:
تاریخ:30 /11 /1342موضوع: انجمن‌های مذهبی
در مشهد از قدیم‌ترین ایام تاکنون تعداد زیادی انجمن‌های مذهبی و هیئت‌های سینه‌زنی دائر بوده است که در شبهای جمعه و یا سایر شبهای هفته جلساتی دارند. بیشتر این هیئت‌ها که به صورت سینه‌زنی اداره می‌شود جز1 دو اتحادیه، یکی «اتحادیه ارض اقدس» زیر نظر آقای مشار قائم‌مقام و دیگر به نام هیئت‌های مذهبی زیر نظر آقای استوار ضابطی و حاج محمدحسن اردکانی می‌باشند.
بعد از رفراندوم ششم بهمن و فحاشی آقای حسن اردکانی نسبت به آیت‌الله قمی درب منزل ایشان، دسته‌ای از اعضاء این دسته‌جات از شرکت در جلسات هفتگی خودداری نموده و حتی بعضی از هیئات تابلوهای سینه‌زنی خود را به‌کلی عوض نمودند و تعدادی از آن‌ها نیز به‌کلی متلاشی شدند.
افراد جداشده از این هیئت‌ها که اغلب دارای تعصبات خاص دینی و علاقه‌ای مخصوص نسبت به آقای میلانی و قمی می‌باشند، یا خود دسته‌جات جدیدی مثل ذاکرین محمد، جوانان پوست‌فروش و غیره ایجاد نمودند و یا اینکه به انجمن‌های مذهبی قدیمی که دارای شهرت خوبی بودند مثل کانون نشر حقایق، انجمن پیروان قرآن، عابدزاده، انصار فاطمی (سید تقی حلبی‌ساز رهبران این دسته است و بنای محمدیه و عیدگاه کوچه سابق جهودها از اوست) پیوستند.
به‌طورکلی در اکثر جمعیت‌های مذهبی دائر و موجود شهر ما که بررسی و مطالعه بشود، اکثر افراد با روش دولت در خصوص آقای قمی و خمینی مخالف هستند و با آقای قمی و خمینی موافق‌اند و در مجلسی نیست که در این شبها تشکیل شود و صحبت از این دونفر نباشد.
جمعیت‌های مذهبی موجود که دائر هستند و فعالیت دارند دو دسته‌اند: دسته‌ای مانند کانون نشر حقایق اسلامی، انجمن پیروان قرآن که از سابق فعالیت داشته‌اند و مورد توجه مردم می‌باشند و اغلب آن‌ها ازنظر مردم شناخته‌شده هستند و مردم به آن‌ها اعتماد دارند و دسته دیگر مثل طرفداران مکتب علمی نیکوکاران اسلامی، مجمع محدثین2 (زیر نظر نوغانی واعظ)، پرورش سخن (زیر نظر شیخی به نام مردی که ناشر سخنرانی‌های آقای فلسفی می‌باشد) و دانش‌آموزان اسلامی، تازه شروع به کار کرده‌اند و کوشش می‌کنند که مورد توجه مردم قرار بگیرند و عده‌ای از آن‌ها مثل طرفداران مکتب علمی و نیکوکاران اسلامی ارتباط‌هایی با کانون نشر حقایق اسلامی و شخص آقای شریعتی دارند و من این جمعیت‌های اخیر را معرفی می‌کنم:
جمعیت نیکوکاران اسلامی در ابتدای تأسیس به نام نهضت اسلامی نامیده می‌شد و از موقع زدوخورد مسجد فیل به شرحی که در همان موقع سال داشتم، در موقعی که با آقای احمدزاده و سیدان از اینکه تهرانی‌ها برای شرکت در ختم مجلس که در تکیه قاسمی‌ها واقع در انتهای خیابان راسته نوغان برای یکی دیگر از کشته‌ها تشکیل شده بود، با فولکس آقای احمدزاده به آن محل می‌رفتیم. آقای کاظم بامشکی عضو برجسته و فعال جمعیت نیکوکاران اسلامی با آقای احمدزاده آشنا شدند و ایشان را به جلسات خود دعوت کردند و آن‌ها را3 متقابلاً به کانون نشر حقایق برای شبهای شنبه دعوت کردند و قرار گذاردند که آقای خرسند با دانش‌آموزان عضو آن دسته تماس بگیرند و آن‌ها را راهنمایی کنند و به جلسات انجمن دانش‌آموزان ببرند.
به‌طوری‌که از صحبت‌های آقای بامشکی در آن جلسه پیدا بود، سازمان امنیت حتی آن‌ها را مجبور کرده است که نام اصلی خود را که نهضت اسلامی بوده است تغییر بدهند و از صحبت‌های اعضاء آن به‌طوری‌که من درک کرده‌ام، تز آن‌ها نظیر کانون و تبلیغات اسلامی است.
درواقع می‌توان گفت که اگر تحت تأثیر آقای طاهر احمدزاده و سایر رهبران جبهه ملی همچنان‌که امروز قرار دارند، داشته باشند وجودشان مفید نخواهد بود.
این جلسات خود را بیشتر در حدود خیابان تهران و پل فردوس و دبیرستان‌های فردوسی و دبیرستان دانش تشکیل می‌دهند.
توضیحات سند:
1. در اصل: جزو2. مجمع محدثین تشکیلاتی بود که به وسیله عده‌ای از روحانیون و وعاظ مشهد و اطرافیان حضرت آیت‌الله‌العظمی سید محمدهادی میلانی شکل گرفته و با رویکردی انقلابی و ضدرژیم پهلوی، به نوعی در فعالیت‌های دینی و سیاسی مشهد نقش مهمی ایفا می‌کردند. ساواک مشهد به‌منظور خنثی کردن فعالیت‌های ضدرژیم این مجمع و اعضاء آن، دست به ایجاد تشکیلاتی موازی از روحانیون موافق دولت زد که نام خود را مجمع مبلغین نامیدند. در گزارش به تاریخ 17 /10 /1345 شماره 8813/ ﻫ 1 از ساواک خراسان، دراین‌باره چنین آمده است: «چون در خراسان مجمع محدثین تشکیل گردیده بود، ساواک خراسان به‌منظور مبارزه اصولی با روحانیون و وعاظ مخالف دولت، درصدد برآمده که سازمانی جنبی و خودی تشکیل و وسیله این ایادی با روحانیون و وعاظ مبارزه شود.»
3. در اصل: ر