موضوع: روحانیون مشهد
موضوع: روحانیون مشهد
متن سند:
موضوع: روحانیون مشهدچندی قبل ساواک خراسان گزارش نمود به تحریک آیت‌الله قمی، ایادی وی درصدد برآمدند که موجبات تضعیف پاره‌ای از روحانیون موافق دولت را فراهم نمایند و بر مبنای این تصمیم طرفداران قمی شروع به تحریکاتی برعلیه آیت‌الله [شیخ احمد] شاهرودی نموده و حتی تضییقاتی در مورد نمازگزاردن طرفداران آیت‌الله شاهرودی فراهم نمودند.1
به‌منظور خنثی نمودن عملیات آیت‌الله قمی و سایر عناصر مخالف در مشهد، حضوراً آموزش لازم به ساواک محل داده شد و به‌موجب آن طرحی به مضمون زیر از طرف ساواک محل تهیه که بعضاً پاره‌ای از مواد آن به‌موقع اجرا گذاشته شد:
1. ایجاد اختلاف و دودستگی بین روحانیون مخالف و ایادی وابسته به قمی و میلانی در مشهد با انتشار اعلامیه‌های مجعول2 مبنی بر طرفداری از قمی و بی‌اعتنایی به میلانی و بالعکس؛
2. انتشار و علنی نمودن نقاط ضعف پسر آیت‌الله قمی با استفاده از مدارک و اسناد موجود در ساواک محل و بدبین نمودن مردم به این قبیل افراد و بهره‌برداری‌های لازم؛
3. محدودیت و ایجاد تضییقات مقتضی جهت وعاظ و عناصر وابسته به آیت‌الله قمی؛
4. احضار پسر آیت‌الله قمی و سایر وعاظ طرفدار وی به‌منظور انجام خدمت زیر پرچم؛
5. ایجاد اختلال در مجالسی که آیت‌الله قمی حضور به هم می‌رساند به‌وسیله عناصر خودی به‌طور غیر محسوس و بهره‌برداری لازم از وضع به وجود آمده؛
6. تقویت علمای طرفدار دولت از قبیل کفایی، سبزواری [و] شاهرودی به نحو مقتضی؛
7. تضییقات لازم جهت تجار و اصنافی که کمک مالی به آیت‌الله قمی می‌نمایند از طریق سازمان‌های مالیاتی؛
8. در اختیار گرفتن هیئت‌ها و جمعیت‌های مذهبی مشهد و استفاده‌های لازم از آنان به‌منظور کارشکنی و خنثی نمودن اقدامات آیت‌الله قمی و ایادی وی.
با اجرای قسمتی از طرح موردبحث، آیت‌الله قمی مرعوب شده و ضمن عذرخواهی از آیت‌الله شاهرودی از تحریکات سابق خود به‌طور نسبی دست برداشته و با تذکراتی که از طریق ساواک محل در مورد عواقب وخیم اقدامات و تحریکات وی داده‌شده، اقدامات معموله به نحو محسوس مؤثر واقع شده است.
پیگیری طرح موردبحث در صورت لزوم ادامه خواهد داشت و به نحو مقتضی اقدامات آیت‌الله قمی و سایر عوامل مخالف خنثی خواهد گردید.
توضیحات سند:
1. طرح ساواک برای اختلاف‌افکنی بین مراجع تقلید: به دنبال اوج‌گیری نهضت امام خمینی (ره) در سال 1341 و مخالفت ایشان و سایر مراجع معظم تقلید با اصلاحات شاه ازجمله طرح‌های انجمن‌های ایالتی و ولایتی و لوایح شش‌گانه، مراجع تقلید مشهد نیز همگام با قم و تهران فعالیت‌های شدیدی را علیه اصلاحات مزبور آغاز نمودند. بیوت مرحوم آیت‌الله میلانی و مرحوم آیت‌الله قمی به کانون‌های داغ مبارزه و سخنرانی و تجمع مردم و به‌ویژه روحانیت تبدیل گردید. فعالیت و سخنرانی‌های آتشین دو مرجع مزبور و وعاظ و سخنرانان در مشهد، فراتر از انتظار ساواک و مسئولین امنیتی کشور بود و چنین تجمعاتی تاکنون در مشهد سابقه نداشت.گزارش‌های فراوان ساواک و لشکر خراسان، مسئولین کشور را به فکر سرکوب جنبش مردمی به رهبری مرجعیت در خراسان انداخت و آن‌گونه که از سوابق امر پیداست به دستور اسدالله علم، نخست‌وزیر، ساواک موظف شد برای خاموشی این جریان طرحی تهیه نماید. این طرح تهیه و به رؤیت مقامات رسید اما اجرای آن بنا به حساسیت طرح متوقف ماند. طرح مزبور که نام «بت شکن» بر آن نهادند با هدف کنترل و تخریب وجهه آیات‌الله سید محمدهادی میلانی و سید حسن قمی تهیه شده بود و باید ساواک با کمک استاندار و نیروهای انتظامی و لشکر خراسان اطرافیان این دو مرجع را از ایشان دور می‌ساخت و با استخدام خبرچینان در بیت آنان و کسب اطلاع از تصمیمات آنها، آنان را با شاه و دولت هماهنگ می‌نمود و یا نهایتاً آنها را از کشور طرد و تبعید می‌کرد. در اجرای این طرح ساواک با تهدید و تطمیع موفق به استخدام منابع و خبرچینانی در اطراف آنها نموده و با اطلاع از تصمیمات و مرتبطین آنان، افراد مبارز را دستگیر و دور ساخت و با رودررو قراردادن فرزندان و اطرافیان آنها اختلاف زیادی برانگیخت و پس از تبعید امام خمینی از ایران، وحدت و هماهنگی نیروهای انقلابی و مبارز را تحت تأثیر قرار داد و کینه و نفاق ایجاد نمود و به بخشی از خواسته‌های خود رسید. آنچه در این سند مشاهده می‌کنید بخشی از این طرح‌ها است که به مرور زمان و حسب اتفاقات روز، به‌روز می‌شد و اجرا می‌گردید و در طی وقایع این سال‌ها اسناد این مکرها که به وضوح ساواک به اجرای حیله‌های خود تصریح می‌کند، در مجموعه «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساوک در خراسان رضوی» ملاحظه خواهید فرمود.
2. در اصل: معجول