صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد

کتاب سفرنامه امین‌الدوله

کتاب سفرنامه امین‌الدوله


متن سند:

کتاب سفرنامه امین‌الدوله به کوشش اسلام کاظمیه
مقدمه دکتر على امینى
ناشر انتشارات توس قیمت 55 ریال
تعداد صفحات 482 صفحه
این کتاب که به کوشش اسلام کاظمیه و با مقدمه دکتر على امینى تهیه شده گویاى وقایعى از زبان جد پدرى دکتر على امینى میرزا على خان امین‌الدوله صدراعظم دوران سلطنت مظفرالدین شاه، و شرح سفرنامه او در هفتاد و ‌اند سال قبل مى‌باشد. پیش از این دوبار در سال‌هاى 1321 به اهتمام سعید نفیسى1 و 1328 چاپ گردیده ولى به علت تعداد معدود نسخ چاپ شده و نیز خطوط ریز چاپ‌هاى قبلى، خاندان امینى چاپ جدید آن را به عهده اسلام کاظمیه که از نزدیکان این خاندان و دوست صمیمى دکتر على امینى است واگذار نمودند و او با دقت فراوان که شیوه کار اوست کتاب حاضر را تهیه کرده است.
مرحوم میرزا علیخان امین‌الدوله در سال 126 هجرى قمرى در تهران‌متولد شد، پدرش میرزا محمدخان مجدالملک از رجال دوران ناصرى بود. در پانزده سالگى منشى وزارت خارجه و بعد در 19 سالگى ‌به نیابت اول وزارت امورخارجه رسید.
در 21 سالگى به سمت‌منشى مخصوص شاه انتخاب و مدارج ترقى را پله پله پیمود و به کسب مشاغل مهم دیوانى زمان خود نائل آمد. پس از قتل ناصرالدین شاه،2 در دوران سلطنت مظفرالدین شاه3 به منصب وزیر اعظمى رسید. مدت یک سال در این سمت ماند و پس از برکنار شدن، به سفر مکه رفت. حاصل آن سفرنامه وى مى‌باشد. کتاب حاضر با توجه به تجربیات امین‌الدوله که مدت‌ها دست‌اندرکار امور سیاسى دوره قاجاریه بوده خواندنى است و تلاش اسلام کاظمیه درتهیه و تنظیم آن در خور توجه می‌باشد.

توضیحات سند:

1ـ سعید نفیسى:
سعید نفیسى فرزند على‌اکبر در سال 1274 ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات عالى را تا درجه دکترا در رشته ادبیات فارسى ادامه داد. او مشاغلى از جمله منشى اول وزارت فواید عامه و تجارت رئیس راه تهران ـ دماوند، ریاست مدرسه عالى تجارت، استاد دانشگاه ادبیات... را عهده‌دار بوده است. نفیسى مسافرت‌هاى فرهنگى به کشورهاى هندوستان، افغانستان، شوروى و... نمود. در گزارش‌هاى ساواک سابقه‌اى در خصوص ارتباط مشارالیه با حزب توده طى سال‌هاى 31ـ 1328 به چشم مى‌خورد و طبق ادعاى ساواک او مؤسس سازمان جوانان حزب توده بوده از افراد مؤثر این حزب به شمار آمده‌ است. در پاسخ استعلام شروع به کار دختر نفیسى (نوشین دخت نفیسى) در وزارت دربار (دفتر مخصوص فرح) نیز اشاره‌اى به هوادارى و فعالیت پدرش با حزب توده ذکر شده‌است. نامبرده در سال 1331 با درجه استادى بازنشسته شده ‌است. رادیو مسکو در گزارش 3 /9 /1345 خود تحت عنوان تجلیل از استاد فقید سعید نفیسى ‌چنین‌ آورده است:
دیروز در کاخ دولتى با ملل کشورهاى خارجى در مسکو جلسه هیأت مدیره انجمن فرهنگى شوروى با ایران تشکیل گردید. اعضاى هیأت مدیره براى تجلیل از خاطره استاد سعید نفیسى دانشمند معروف ایران یک دقیقه سکوت اختیار کردند. نقش مهمى که سعید نفیسى در امر تحکیم مبانى دوستى بین ملل در کشور و توسعه آن ایفا نمود. ارزش بسزایى دارد. سعید نفیسى داراى آثار متعددى از جمله: ‌آتش‌هاى نهفته، تاریخ اجتماعى قرون معاصر، فرهنگ لغت فارسى جیبى، تاریخ تمدن ایران ساسانى، تاریخ شهریارى رضاشاه پهلوى، درفش ایران و شیرو خورشید، مسیحیت ایران بوده است.
اسناد ساواک پرونده هاى انفرادى.
2ـ قتل ناصرالدین شاه به دست میرزا رضا کرمانى انجام گرفت.
3 ـ مظفرالدین شاه قاجار
در سال 1269 قمرى متولد شد. وى پسر ناصرالدین‌ شاه و پنجمین پادشاه قاجار از سال 1275 تا 1285 بود. در دوره او تحولات سیاسى و اجتماعى که در زمان ناصرالدین شاه‌ آغاز شده‌ بود و نیز جنبش‌هاى مشروطیت به رهبرى روحانیت و با پشتیبانى مردم سرانجام منجر به تشکیل دولت مشروطه شد. در 14 مرداد 1285 فرمان مشروطیت را صادر کرد و در دى ماه 1285 قانون اساسى به امضاى وى رسید. مظفرالدین شاه در سال 1285 فوت نمود.
ر.ک: ‌تاریخ شفاهى انقلاب اسلامى ایران، ع ـ باقى.
1ـ دکتر محمود حسابى: ‌دکتر محمود حسابى متولد شهر تهران و داراى دکتراى طب در قسمت رادیولژى از فرانسه بوده است. وى آشنائى کامل به زبان‌هاى فرانسه و انگلیسى داشته و تا سال 1336 در مشاغلى چون عضو هیأت مدیره موقت شرکت ملى نفت، استاد و رئیس دانشکده علوم، ناظم دانشکده فنى، وزیر فرهنگ در کابینه دکتر مصدق، مشغول به فعالیت بوده است و بین دانشگاهیان به انیشتن ایران معروف بوده است. در اسناد ساواک قید گردیده: «برابر سوابق موجود در سال (1336) به مناسب هفتمین سال تأسیس حزب زحمتکشان جشنى در محل حزب واقع گردیده که عده زیادى از دوستان دکتر بقائى و آقاى دکتر محمود حسابى نماینده مجلس سنا طبق دعوت دکتر بقائى براى شرکت در مراسم جشن حزب زحمتکشان به محل حزب آمده بودند».
و یا: ‌»نامبرده در معیت بعضى از سناتورها و نمایندگان سابق مجلسین و استادان دانشگاه (که از جمله آقاى دکتر بقائى کرمانى نیز غالباً در این جلسات شرکت دارد) جلساتى در هر پانزده روز یا یک ماه تشکیل داده و در خصوص امور سیاسى کشور مذاکراتى مى‌نمایند.
پرونده‌هاى انفرادى ساواک

منبع:

کتاب علی امینی به روایت اسناد ساواک - جلد دوم صفحه 256

صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.