در اجرای اوامر تیمسار ریاست ساواک مطالعات و بررسی خود را در مورد منطقه چهارمحال و بختیاری که ساواک بایستی در آنجا تشکیل گردد. به شرح زیر به عرض می‌رسد.

منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری که از دو قسمت مجزا تشکیل شده، چهارمحال و بختیاری به وسیله‌ی یک رشته ارتفاع مرتفع که دنباله همان ارتفاعات زاگرس است از یکدیگر تفکیک می‌گردند این ارتفاع در هر محل و منطقه به نام‌های مختلف نامگذاری شده است.

 

١- اوضاع طبیعی

منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری منطقه‌ای است کوهستانی و سردسیر که از طرف شمال به فریدن اصفهان و از طرف مشرق به اصفهان و شهرضا و از طرف جنوب به بهبهان و از طرف مغرب به دزفول محدود می‌گردد. هرچه از طرف اصفهان به این منطقه نزدیکتر شویم هوا سردتر و ارتفاعات متراکم‌تر می‌گردد تا جائی که منطقه چهارمحال را پشت سرگذاشته و به ارتفاعات صعب العبور و مرتفع بختیاری می‌رسد، به طوری که این ارتفاعات منطقه بختیاری را به سه قسمت متمایز تقسیم می‌کنند: پشت کوه، میان کوه، پیش کوه که در داخل دره‌های این ارتفاعات دهات و قصباتی چند دیده می‌شود.

بارندگی در این منطقه زیاد به خصوص در زمستان به حدی برف می‌بارد که ارتباط این منطقه با سایر مناطق به کلی مسدود می‌گردد و هم اکنون طبق اطلاع دقیق ارتفاع برف در این منطقه حداقل سه الی چهار متر و حداکثر تا ۱۲ متر رسیده است و چون راه‌های این منطقه اغلب راه‌های درجه ۳ و اکثراً مالرو است بدیهی است در طول زمستان راه‌ها مسدود است و به همین جهت اهالی و ساکنین این نقاط مایحتاج و آذوقه زمستانی خود را برای مدت ۵ الی ۶ ماه قبلاً ذخیره می‌کنند..

آب در این منطقه زیاد ولی اغلب از ته درههای ارتفاعات عبور نموده و به طرف جنوب کشور سرازیر و اکثراً به رودخانه کر منتهی و به خلیج فارس می‌ریزند و از این آب‌ها استفاده زراعتی نمی‌شود زیرا امکانات و مقدورات آنها اجازه بهره برداری از این آب‌ها را نمی‌دهد.

راه‌ها: جاده شوسه که آسفالت آن در دست اقدام است به طول یکصد و بیست کیلومتر شهر اصفهان را به شهرکرد مرکز فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری متصل می‌سازد رشته ارتفاعات رخ این منطقه را از اصفهان جداً می‌نماید غیر از این چند رشته راه‌های درجه ۲ و ۳ در منطقه چهارمحال وجود دارد که تنها جیپ و به طور استثنائی کامیون‌های باری از آن استفاده می‌کنند از جمله راه شهرکرد – سامان فارسان - اردل بروجن الردجان که این راه‌ها نیز در زمستان اکثراً مسدود می‌شود قسمت عمده از منطقه بختیاری را جنگل‌های بلوط پوشانیده است در منطقه‌ی بختیاری راه‌های قابل عبور وسائل خودروئی وجود ندارد و اکثراً راه‌ها مال رو و مورد استفاده ییلاق و قشلاق عشایر است.

 

اوضاع اجتماعی

 چهارمحال و بختیاری که قبلاً وسیله خوانین بختیاری اداره می‌شد و حکومت مطلقه به دست آنها بوده مرکز فرمانداری ییلاق را اردل و مرکز فرمانداری قشلاق را گرمسیر منطقه اهواز انتخاب کرده بودند و حکومت در موقع ییلاق و قشلاق عشایر او هم تغییر محل می‌داد تا در چند سال اخیر که حکومت از دست خوانین گرفته شد فرمانداران نظامی به این منطقه اعزام شدند و محل شهرکرد را مرکز فرمانداری کل بختیاری قرار دادند از جمله تیمسار امین آزاد - سرهنگ کشاورز - تیمسار صوراسرافیل در منطقه به این سمت انتخاب و خدماتی انجام داده‌اند لیکن در موقع انتخابات اخیر (سال جاری) آقای محمدی به سمت فرمانداری کل تعیین و بیش از دو ماه در این منطقه نبوده و به جای ایشان چند روزی است که آقای دکتر حسابی[1] مدیرکل سابق آمار با سمت فرمانداری کل به این شهر وارد شده است. جمعیت این منطقه را ۴۷۰ هزار و با احتساب عشایر تا ۶۰۰ هزار نفر تخمین می‌زنند تجربه نشان داده است که عشایر و اهالی محلی از فرمانداران نظامی بیشتر استقبال نموده و بیشتر شنوائی داشته‌اند تا فرمانداران غیر نظامی.

 

تقسیمات کشوری

 منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری همان طور که به عرض رسید از دو قسمت مجزا چهارمحال و بختیاری تشکیل شده هریک از این محال به بخش‌ها و قراء و قصبات تقسیم می‌شود چهارمحل از چهار منطقه تشکیل می‌شود لار مرکز شهرکرد، کیار مرکز شلمزار، گندمان مرکز بروجن، میزدج مرکز فارسان می‌باشد.

فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال وسیله فرمانداری‌های شهرکرد - بروجن و ایذه اداره می‌شده که اخیراً فرمانداری ایذه از فرمانداری کل منتزع و به استانداری خوزستان ضمیمه گردیده است[2]. بخشهائی نیز مانند بخش‌دارای اردل، لردجان، بخشداری‌های حومه‌ی شهرکرد، بروجن، قهفرخ، چلگرد (کوهرنگ) از تقسیمات فرمانداری‌ها است منطقه بختیاری که شامل شوراب، چقاخور، دیناران، جانکی، میانکوه، دوآب، بازفت، بیرگان، تنگ گزی سه دهستان و غیره می‌باشد. غیر از اهالی منطقه چهارمحال و قسمتی از عشایر بختیاری که در چهارمحال و بختیاری ساکن می‌باشند بقیه را عشایر متحرک تشکیل می‌دهند که تابستان در منطقه فرمانداری کل بختیاری آمده و در زمستان به منطقه خوزستان عزیمت می‌نمایند.

 

وضع عشایری

 عشایر این منطقه از ایل چهارلنگ و هفت لنگ تشکیل یافته که هریک از این ایلات به طوایف و تیره‌ها و خانوارها تقسیم شده است. ایل چهارلنگ از دو طایفه موگوئی و مومزائی تشکیل یافته و محل ییلاق موگوئی در فریدون و داران جزو منطقه‌ی اصفهان و محل قشلاق آنها در حوالی سردشت و دزفول جمعی منطقه‌ی خرم آباد می‌باشد که هر یک از این طوایف به تیره‌ها و خانوارها تقسیم می‌گردند که معمولاً اواخر نام آنها کلمه (وند) فولادوند، الیاسوند، حاجوند و غیره می‌باشد. این ایلات در جناح شمالی و غربی فرمانداری کل بختیاری قرار گرفته. طایفه‌ی مومزائی محل ییلاق فریدن و بربروت و قشلاق سردشت دزفول.

ایل هفت لنگ که به دو طایفه‌ی مشخص ایلخانی و حاج ایلخانی تقسیم شده‌اند از تیره‌های مختلف متشکل و محل ییلاق آنها همان طور که به عرض رسید در منطقه‌ی بختیاری و محل قشلاق آنها در منطقه‌ی استان خوزستان می‌باشد.

طایفه‌ی ایلخانی که اولاد ایخانی گفته می‌شوند در حال حاضر دارای متنفذینی هستند که از آن جمله می‌توان رستم امیربختیار[3]، جمشید امیربختیار، ملکشاه ظفرایلخان بختیار خلیل اسفندیاری[4]، سیاوش[5] و بهمن صمصام[6] که از اولادان سردار ظفر و اسفندیارخان می‌باشند نام برد. طایفه حاج ایلخان یا اولاد حاج ایلخان که در حال حاضر متنفذینی به شرح زیر دارند: تیمسار بازنشسته سپهبد بختیار، آقاخان بختیار[7]، امیرمنصور بختیار، عبدالخان (ابدال خان([8]، یحیی خان، حمید خان[9]، سلطان‌مراد بختیار، شاهپور بختیار، دکترعلی بختیار که اولادان سردار محتشم و سردار جنگ و سردار فاتح می‌باشند. این عشایر که از تیره‌های بهداروند، بابادی، بابا احمدی، زراسوند، سعید، کورکور، لجمورک، موزر موئی، اولاد، هلو سعدی، چهار بنیچه و غیره متشکل گردیده‌اند در نواحی چغاخور، بازفت، شوراب، تنگ گزی، بیرگان، لار، میزدج، دواب، دیناران، میانکوه، پشتکوه، کیار، جانکی، خان‌میرزا در تابستان داخل منطقه بختیاری ییلاق می‌کنند منتفذین چهارلنگ سالار شجاع و پسرانش مردانی‌ها می‌باشند.

از دوران قدیم اختلاف و دودستگی بین خوانین این عشایر وجود داشته و کمابیش دارد این اختلافات که بیشتر روی حس جاه‌طلبی و مقام‌پرستی و حکومت نسبت به یکدیگر بوده اغلب در این منطقه وجود داشته است کما اینکه هنوز این اختلافات وجود دارد (موضوع انتخابات مجلس شورای ملی اخیر شاهد مدعی است که کاندیدای مورد نظر حبیب الله قاسمی مورد پشتیبانی آقا رستم امیر بختیار و مورد مخالفت دکتر علی خان بختیار برادر شاهپور بختیار بوده است که بالاخره گویا با اقدامات تیمسار سپهبد ریاحی[10] وزیر کشاورزی که خود شخص، محلی بوده کاندیدای منظور تعویض و آقای سرهنگ حسینی به وکالت انتخاب می‌گردد و سپس حبیب الله قاسمی با سمت فرمانداری شهرکرد تعیین می‌شود که عده‌ای از مردم مخالف وی در تلگراف خانه متحصن و تعویض ایشان را خواستار می‌گردند.

از ۶۰۰ هزار جمعیت تقریبی عشایر و ساکنین چهارمحال و بختیاری دو قریه به نام قلعه ماماکا، حاجی آباد، ارمنی نشین بوده و جمعاً در حدود ۱۵۰۰ نفر تخمین زده می‌شود بقیه مسلمان و شیعه مذهب می‌باشند فعلاً اختلافات مهمی بین خانوارها و تیره‌ها و طوایف موجود نیست و چون هر ایل تابع یک خان بوده و یا خود را به یک ایل منتسب می‌دانند اختلافاتی پیدا نمی‌شود مگر وسیله خان مربوطه تحریک شوند.

در اجتماعات عشایری بختیاری دسته یا جمعیت سیاسی تاکنون تشکیل نشده.

رهبران و خوانین بختیاری که عموماً در اصفهان یا تهران سکونت دارند صرف نظر از شاهپور بختیار که عضو هیئت اجرائیه جبهه‌ی ملی است و دکترعلی خان بختیار برادر وی که مدعی وکالت مجلس است و بهمن صمصام که به علت فعالیت‌های سیاسی در بازداشت است از سایرین نظر مخالفی با سیاست دولت شنیده نشده است بلکه اغلب طرفدار اقدامات اصلاحی اخیر می‌باشند معهذا با اینکه در نتیجه اقدامات اصلاحی اخیر افکار عمومی تا حدی روشن گردیده لیکن هنوز نفوذ اغلب خوانین در ایلات نافذ است.

در حال حاضر بیشتر اختلافات محل به شکل دسته جاب محلی و روی منافع فردی یا تیرهای و ایلی ظاهر می‌گردد. منابع درآمد ایلات و عشایر از راه پرورش احشام و جزئی زراعت گندم و جو و احیانا برنج است و درآمد اهالی شهرنشین و اسکان یافته از راه خرید و فروش محصولات تولیدی ایلات بوده و کما بیش زراعت گندم و جو است.

منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری جز سازمان شیرخورشید سرخ فاقد سازمان‌های ملی و کلوپ‌های مختلف و هتل و مهمانخانه می‌باشد. وسائل ارتباطی و مخابراتی عمومی جز در شهرکرد، بروجن، قهفرخ، الردجان وسیله‌ی پست و تلگراف رابطه دیگری وجود ندارد ضمناً ارتباط ژاندارمری با پاسگاه‌ها فقط در شهرکرد، لردجان، بروجن، کوهرنگ موجود است در سایر مناطق پست محلی (پیاده) وجود دارد که در زمستان به مدت ۶ ماه تعطیل می‌گردد.

در تمام چهارمحال و بختیاری سه نفر نماینده برای مجلس شورای ملی انتخاب شده آقای سرهنگ حسینی از شهرکرد، میرافضل[11] از بروجن، مجید بختیار از اردل.

 

فعالیت‌های احزاب و دسته‌جات سیاسی

 حزب کمونیست توده[12] در دوران گذشته حزب منحله توده در شهرکرد، سامان، فارسان، بروجن کما بیش وجود داشته به طوری که ستوان دوم محمد مشرف افسر شهربانی به همین اتهام دستگیر و با محکومیت طولانی بازداشت شده اهل شهرکرد بوده و اخیراً که از زندان آزاد شده است به شهرکرد آمده و به طوری که استنباط گردید جلساتی در منزلش با حضور بعضی از افراد با سابقه که اخیراً (در سال ۴۰) در شبکه‌ی اصفهان کشف گردیده مانند رحیم کفاش، فرهنگ، [محمد] محمودیان،[13] حشمتی رئیس اوقاف تشکیل می‌دهد که در صورت ظاهر این جلسات به منظور امور عمرانی و اصلاحی است.

روحانیون در داخل عشایر روحانی وجود ندارد و روی تربیتی که از قدیم داشته‌اند مشکلات آنها همیشه وسیله خوانین حل و فصل می‌گردیده به علاوه ملاهائی در داخل خودشان از خودشان دارند که به این مسائل رسیدگی می‌کنند بیشتر وقت بیکاری خود را به خواندن شاهنامه می‌گذرانند و چنانچه این افراد خوب تربیت شوند و راهنمائی و رهبری گردند بهترین افراد میهن پرست و شاه دوست[14] می‌باشند در تمام شهرکرد بیش از ده نفر واعظ وجود ندارد که در رأس آنها آقای سید مصطفی[15] امام جمعه شهرکرد است و این شخص اصولاً با آقای خمینی و سایر علماء و وعاظ افراطی نظر موافقی ندارد سایر علماء متنفذ شهرکرد عبارتند از:

١- محمدجواد اصولی ۲- سید مرتضی سیدتراب ۳- سیدجواد صادقیان ۴- سیدرحمان هاشمی ۵- شیخ حسن روشن به غیر از اشخاص فوق واعظ و اهل منبری که در اجتماعات شهرکرد نفوذی داشته باشد موجود نیست لیکن در بروجن فعالیت‌هایی تحت نظر آیت‌الله‌زاده موسوی وجود دارد که وسیله‌ی آقای مدنی رئیس دادگاه تقویت می‌شود.

حزب ملیون[16]- حزب ملیون را در شهرکرد آقایان حاج سیدمهدی علوی، رحیم رئیسی، نجف رئیسی، محمد رئیسی، قربانعلی کوهی، حاج میرزا کریم احمدی، حاج ابوالقاسم قاسمی و چند نفر دیگر تأسیس و در حدود ۷۰۰ نفر را در این حزب نام نویسی کرده‌اند. در گذشته دارای فعالیت بوده و در زمان انتخابات به نام حزب ملیون مختصر فعالیت دیده شده ولی اکنون فعالیتی از خود نشان نمی‌دهند. حزب مردم[17]- این حزب وسیله‌ی آقایان حبیب‌الله قاسمی، حسین حی، عبدالخالق رحمانی، تقی شمسی پور، رضا روغنی و عده‌ی دیگر در شهرکرد تاسیس گردیده که در حدود ۱۰۰۰ نفر در آن نام نویسی کرده‌اند فعالیت این حزب نیز منحصراً در زمان انتخابات گذشته بوده در حال حاضر فعالیتی ندارند.

جبهه‌ی ملی[18] - عواملی از جبهه‌ی ملی در شهرکرد، بروجن، سامان، فارسان و برخی از بخش‌های تابعه وجود داشته که در حال حاضر دارای فعالیت مختصری می‌باشند این فعالیت‌ها به منظور توسعه‌ی نفوذ خود می‌باشد.

اوضاع اقتصادی

 در چهارمحال و بختیاری صنعت ماشینی وجود ندارد لیکن از صنایع دستی قالی بافی و گلیم بافی در شهرکرد و در بخشهای تابعه به انواع مختلف وجود دارد و یکی از صادرات مهم این بخش به شمار می‌رود صرف نظر از خوانین و کلانتران وضع اقتصادی عمومی خوب نبوده و اکثراً فقیر و بی‌بضاعت هستند امورات معاشی بیشتر این محل از شبانی، کشاورزی و دامداری می‌گذرد و درآمد دیگری وجود ندارد.

 

سازمان‌های اداری

 با اینکه منطقه چهارمحال و بختیاری تحت نظر فرمانداری کل اداره می‌شود لیکن بیشتر سازمان‌های اداری این منطقه، کوچک و مختصر (به استثنای یکی دو اداره دفتر فنی و فرهنگ) سایر ادارات تابع سازمان‌های اداری اصفهان بوده و به همین جهت ادارات اصفهان تا حوائج خود را برطرف نکنند توجهی به این منطقه ندارند و لذا وضع عمومی این منطقه خوب نبوده و از لحاظ راه، فرهنگ، بهداشت در مضیقه می‌باشند مخصوصاً عشایر که دائماً در حال پیلاق و قشلاق می‌باشند.

۱- فرماندار کل آقای دکتر حسابی که جدید به این سمت منصوب گردیده است.

۲- دفتر فنی که از طرف سازمان برنامه به سرپرستی مهندس زاهدی تشکیل یافته دارای ۳ نفر مهندس می‌باشد که در سال جاری پروژه لوله کشی آب آشامیدنی شهرکرد را به پایان رسیده ولی به علت برودت هوا هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته است ضمناً دارای دو پروژه دیگر یکی ساختمان ۲۰۰ کیلومتر راه وسیله پیمانکار و ۴۰ کیلومتر راه سازی امانی در دست اقدام دارد.

٣- فرمانداری شهرکرد آقای حبیب‌الله قاسمی که مورد مخالفت طرفداران دکتر علی خان بختیار می‌باشد.

۴- فرماندار شهرستان بروجن آقای سرتیپی است که مشغول تشکیل خانه‌های انصاف در معیت آقای پیشوائی در دهات تابعه می‌باشد و به طوری که استنباط گردیده مورد محبت مردم است در چندی قبل وسیله وزیر دادگستری خانه‌های انصاف این منطقه افتتاح گردید دادگستری شهرستان شهرکرد دارای سازمانی به شرح زیر است: آقای جاویدی رئیس دادگاه جنحه و رئیس دادگستری، آقای حجتی دادستان، آقای درمیانی دادیار، آقای فروزش دادرس علی البدل و آقای انصاری آقای بلوکی بازپرس و یک دادگاه سیار به سرپرستی آقای نادری در شهرکرد و آقای مدنی رئیس دادگاه بروجن دارایی رئیس اداره آقای على رضایت، ادارت قند و شکر و سیلو تابعه این اداره است. فرهنگ: آقای عباس على رفیعیان ریاست فرهنگ را به عهده دارد و در شهرستان شهرکرد ۴ دبیرستان (دو دبیرستان پسرانه، یک دخترانه، یک کشاورزی) ضمناً تعدادی دبستان در بخش‌ها و دهستان‌های تابعه وجود دارد.

اداره پست و تلگراف و تلفن: ریاست این اداره به عهده‌ی آقای نبوی و دارای ارتباط باسیم و بی‌سیم با اصفهان، مرکز و بعضی از بخش‌های تابعه می‌باشد در شهرکرد و بروجن از تلفن مغناطیسی استفاده می‌شود و تا ساعت ۹ شب بیشتر دائر نیست.

بهداری: سرپرستی و رئیس اداره کل آقای دکتر واقعی است که مدت ۳ سال است به نام کفیل بهداری‌ها و امور بهداشتی چهارمحال و بختیاری مشغول انجام وظیفه است در شهرکرد یک بیمارستان ۳۰ تختخوابی به ریاست آقای حبیب‌الله قاسمی و دو درمانگاه به ریاست دکتر ریاحی و دکتر کاظمیان اداره می‌شود در بعضی از بخش‌ها سازمان‌های درمانی و بهداشتی مختصری وجود دارد که تکافوی نیازمندی‌ها را نمی‌نماید. اداره ریشه کنی مالاریا چهارمحال تحت نظر آقای مدنی مشغول کار است. بانک: از سه بانک در شهرکرد شعبه موجود است.

۱- بانک ملی که ریاست شعبه بانک مزبور با آقای رفوگران است.

۲- بانک صادرات و معادن به ریاست آقای طیبی شهرضائی

۳- بانک کشاورزی به ریاست آقای غلامرضا سلطانی وجود دارد. احتیاجات بانکی مردم را فراهم می‌آورند البته بانک کشاورزی با تضمین به دهقانان پول می‌دهد که اغلب به علت نداشتن ضامن موفق به اخذ وام نشده و مدت‌ها در خیابان‌های شهرکرد سرگردان می‌مانند.

اداره‌ی کشاورزی: رئیس اداره کشاورزی آقای رحمانی است که می‌گویند بهائی است روی همین اصل مردم چندان اعتمادی به او ندارند و در اجرای لایحه اصلاحات ارضی مرحله‌ی اول که در سراسر چهارمحال اجرا شده در حدود ۲۰ قصبه تمام یا ناقص در بین کشاورزان تقسیم گردیده ولی هنوز اسناد آن را به خریداران املاک (دهاقین) تسلیم نکرده‌اند و ضمناً اخطاریه قانون دوم اصلاحات ارضی نیز در تمام چهارمحال منتشر گردیده ولی هنوز به مرحله‌ی اجرا در نیامده است. اداره‌ی کشاورزی دارای واحد دامپزشکی به ریاست آقای دکتر احمد حسینی دامپزشک است. اداره‌ی آمار ثبت احوال: ریاست این اداره را آقای جواد عقیلی به عهده دارد.

اداره‌ی ثبت اسناد: ریاست اداره‌ی ثبت اسناد را آقای سید صالحی به عهده دارند. به طوری که تحقیق شد وضعیت اداره ثبت اسناد خوب نبوده و منشاء کلیه اختلافات و سروصداها است و دلیل آن است که چون زمین‌های قابل کشت و اراضی بایر چهارمحال تاکنون شماره‌بندی و تحدید حدود کامل نگردیده اداره‌ی ثبت اسناد هم تحت نفوذ اشخاص قرار گرفته و اقدام به ثبت املاک می‌نماید.

اداره‌ی راه: اداره راه تا سال ۱۳۴۱ در چهارمحال وجود نداشته ولی در اواخر سال گذشته ظاهراً اداره‌ای به این نام تشکیل ولی تاکنون موفقیتی در شبکه‌بندی راه‌ها نصیبشان نگردیده. اداره‌ی جنگلبانی: ریاست این اداره را آقای دلیلی به عهده دارد که از سال گذشته شروع به کار نموده ولی در کار خود که حفظ و نگهداری جنگل‌های طبیعی است توفیقی به دست نیاورده‌اند. اداره‌ی عمران: ریاست این اداره را آقای مداح به عهده دارند و عواملی در دهات گمارده‌اند ولی به حد کافی نیست. شیر و خورشید سرخ: اخیراً هیئت رئیسه شیر خورشید سرخ در چهارمحال و بختیاری به وسیله‌ی آقای حاج ابوالقاسم قاسمی تعیین و ظاهراً شیر و خورشید سرخ تأسیس گردیده ولی محل کار و یا درمانگاه و غیره در اختیار ندارند و گویا غرض از تأسیس این مؤسسه برای گرفتن سهم از آردکاره[19] بوده که تا حدی هم در این مورد توفیق حاصل کرده‌اند ولی نوع دیگر فعالیتی نداشته و ندارند. ژاندارمری: از سازمان ژاندارمری کل کشور یک گروهان ژاندارم در تمام چهارمحال و بختیاری تابع هنگ اصفهان به فرماندهی ستوان دوم زیارتی در شهرکرد مستقر است و پاسگاه‌هائی در سراسر چهارمحال و بختیاری گمارده‌اند که بعضی از پاسگاه‌ها دارای بیسیم و بقیه بیسیم در اختیار ندارند و گروهان ژاندارمری در شهرکرد دارای ۱۸۰ نفر ژاندارم و یک دستگاه جیپ و یک دستگاه کمانکار و یک دستگاه کامیون می‌باشد. در مرکز ژاندارمری بی‌سیم متوسطی در کار است که می‌تواند با تمام پاسگاهها و اصفهان و تهران تماس بگیرد روی هم رفته انتظامات کلیدی چهارمحال و بختیاری در حال حاضر در دست همین گروهان ژاندارمری است.

شهربانی: در تمام شهرستانی‌های چهارمحال و بختیاری فقط شهرکرد دارای شهربانی است که به ریاست سرکار سروان کوهرنگی و با ۴۰ نفر مأمور شهربانی تابع شهربانی اصفهان اداره می‌گردد این شهربانی در شهرکرد دارای کلانتری نبوده و اداره راهنمائی و رانندگی مستقل هم ندارند و کلیه‌ی شعبات شهربانی را از لحاظ آگاهی، راهنمائی، زندان وغیره همان درجه داران و پاسبانان شهربانی انجام می‌دهند شهربانی شهرکرد فقط یک دستگاه جیپ در اختیار دارد و یک دستگاه بیسیم متوسط که می‌تواند با مرکز و اصفهان تماس بگیرد.

 

نظریه و پیشنهاد

 با شرح مراتب معروض ملاحظه می‌فرمائید که صرف نظر از ساکنین دهات و قراء و قصبات چهارمحال و عشایر و ایلات بختیاری از سال حداکثر مدت شش ماه در منطقه‌ی بختیاری و شش ماه دیگر در منطقه‌ی خوزستان به سر می‌برند و در این مدت که در منطقه‌ی بختیاری می‌باشند فرماندار کل به علت عدم وجود راه نمی‌تواند به این ایلات رسیدگی و از نیازمندی‌های آنان مطلع و اقدامات عمرانی و اصلاحی به عمل آورد به طوری که می‌توان گفت فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال فقط فرماندار کل چهارمحال است از طرف دیگر قسمتی از این ایلات که به ییلاق می‌آیند آن هم در منطقه فریدن (اصفهان) می‌باشند و به همین ترتیب استانداری خوزستان نیز نمی‌تواند به وضع آنها رسیدگی کند و به نظر می‌رسد که در تقسیمات کشوری این نکات مورد مطالعه قرار نگرفته است گرچه طبق اطلاع طی طرحی که جدیداً از طرف وزارت کشور به مجلس پیشنهاد گردیده منطقه‌ی فریدن و ایذه ضمیمه فرمانداری کل بختیاری نموده و به استانداری تبدیل یافته معهذا موضوعی که بسیار مهم است آن مسئله عدم راه است که باید مورد توجه قرار گیرد صرف نظر از وضع عمومی و اقدامات اصلاحی و عمرانی گرچه از نقطه‌ی نظر سیاسی فعالیت احزاب توده، جبهه‌ی ملی، روحانیون بروجن با اینکه بسیار خفیف است بالاخص مسئله عشایر در این منطقه را نمی‌توان از نظر دور داشت زیرا مسائل مزبور هریک به نوبه خود هدفی را جهت ساواک ایجاد نموده و یا خواهند نمود که ساواک پس از تشکیل اقدامات لازم را باید به عمل آورد و از طرفی وزارت کشور نیز بایستی مطالعه‌ی بیشتری روی منطقه معمول دارد به نظر می‌رسد که چنانچه اردل مرکز فرمانداری سابق بختیاری که اکنون بخشداری است، به فرمانداری تبدیل گردد و رشته راه شهرکرد - اردل توسعه یابد و ضمناً جادهای بین شهرکرد و اهواز یا بهبهان احداث گردد اثرات فوق العاده عمیقی در بهبود وضع عمرانی و اصلاحی و تقویت بنیه‌ی مالی عشایر فقیر منطقه خواهد داشت.

رییس ساواک فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال. ترابی