الف) سیمای کلی استان چهارمحال و بختیاری استان چهارمحال و بختیاری، سرزمینی مرتفع در قلمرو فلات مرکزی ایران و در میان رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته است.

این استان از شمال به استان اصفهان (شهرستان فریدن)، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد (بویراحمد سفلی)، از غرب به استان‌های لرستان و خوزستان (شهرهای ایذه و مسجدسلیمان) و از شرق به استان اصفهان (شهرضا، سمیرم و لنجان) محدود می‌شود.

بخش وسیعی از استان را سلسله جبال زاگرس از شمال غربی به طرف جنوب شرقی پوشانده است و بخش دیگر این استان را جلگه‌هایی تشکیل می‌دهد که شامل مزارع سبز و خرم و باغ‌های نسبتاً وسیع است.

قسمت کوهستانی آن را ارتفاعات متعددی تشکیل می‌دهند که مهمترین آنها زردکوه بختیاری است که بلندترین قله آن حدود ۴۲۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. مساحت چهارمحال و بختیاری معادل ۱۶۵۳۳ کیلومتر مربع است که یک درصد از کل مساحت کشور را شامل می‌شود. از نظر وسعت شهرستانی، شهرستان کوهرنگ با مساحتی حدود ۳۸۲۵ کیلومتر مربع بیشترین وسعت و شهرستان فارسان با ۵۶۳ کیلومترمربع کمترین وسعت از مساحت استان را به خود اختصاص داده‌اند.

مساحت دیگر شهرستان‌ها عبارت است از شهرستان شهرکرد ۳۰۰۴ کیلومتر مربع، شهرستان لردگان ۳۴۲۲ کیلومتر مربع، شهرستان اردل ۱۸۳۴ کیلومتر مربع، شهرستان بروجن ۲۲۲۵ کیلومترمربع و شهرستان کیار ۱۶۶۰ کیلومترمربع.

آخرین برآوردهای جمعیتی حاکی از آن است که جمعیت ساکن استان در سال ۱۳۸۷ حدود ۸۵۶۰۰۰ نفر می‌باشد که ۵۳٪ آن در نقاط شهری و ۴۷ درصد در نقاط روستایی سکونت دارند.[1]

براساس آخرین تقسیمات کشوری در حال حاضر، استان شامل ۷ شهرستان، ۲۷ شهر، ۱۸ بخش، ۳۹ دهستان و ۹۱۵ آبادی مسکونی می‌باشد. (شهرستان کوهرنگ به مرکزیت چلگرد از سال ۸۰ و شهرستان کیار به مرکزیت شلمزار در سال ۸۶ در شمار شهرستان‌های استان در آمده‌اند.)

 

ب) سیمای عمومی چهارمحال و بختیاری در برشی از تاریخ به روایت اولین رئیس ساواک

 در بدو شکل‌گیری و استقرار ساواک، در این منطقه «فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال» مستقر بوده و ظاهراً برای اولین یا دومین بار یک فرماندار غیرنظامی (دکتر محمود حسابی) در این سمت به کار مشغول شده است. پاکروان رییس سازمان اطلاعات و امنیت کشور، از سرهنگ حسین ترابی، نامزد ریاست ساواک فرمانداری کل می‌خواهد قبل از انتصاب رسمی به این سمت، گزارشی از وضعیت منطقه مأموریت خویش تهیه و تسلیم نماید.

گزارش تنظیمی رییس ساواک مشتمل بر اوضاع طبیعی - اوضاع اجتماعی - تقسیمات کشوری - وضع عشایری - فعالیت‌های احزاب و دسته‌جات سیاسی - اوضاع اقتصادی - سازمان‌های اداری و در آخر نظریه و پیشنهاد می‌باشد که پیشنهادهای وی بیشتر بر مسأله راه و تقسیمات کشوری، تمرکز دارد.

از آنجا که گزارش مذکور نشان دهنده سیمای عمومی چهارمحال و بختیاری در بدو تأسیس ساواک بوده و با گذشت ۴۵ سال (نزدیک نیم قرن) می‌تواند منبع اطلاعاتی سودمندی نیز تلقی گردد، ما گزارش مذکور را با این تأکید که خواه ناخواه نویسنده در برخی جهت‌گیری‌ها تحت تأثیر فرهنگ شاهنشاهی و شاکله و تربیت نظامی خویش بوده، عینا به عنوان پیش درآمدی بر کتاب حاضر، درج می‌نماییم.