توضیحاتی برای بهره برداری بهتر از مجموعه حاضر
به منظور ارتقاء آگاهی علاقمندان و برای استفاده مطلوب از اسناد چند توضیح را متذکر میشویم:
۱- این مجموعه در برگیرنده اسناد ساواک چهارمحال و بختیاری از بدو تأسیس (۱۳۴۳) میباشد که به دلیل نوپا بودن، پراکنده کاری و عدم جذب منابع توسط ساواک، از سالهای اول تأسیس آن، اسناد قابل ملاحظهای موجود نمیباشد معالوصف در سالهای بعد، ساواک به تدریج به برخی اهداف اطلاعاتی، اشرافیت نسبی یافته و پارهای تحرکات و اقدامات مخالف نظام سلطنتی را رصد و گزارش نموده و به زعم خود با عناصر ناراضی و ناراحت، مقابله مینماید.
۲- علیرغم برخی ذهنیتهای ناشی از عملیات روانی ساواک، بسیاری از فعالیتها و تحرکات مخالفین از دید خبرچینان مخفی مانده است لذا گزارشهای موجود و اسناد منتشره الزاماً بیانگر سیمای کامل فعالیتهای مخالفان رژیم ستمشاهی نمیباشد ولی در هر صورت سیمای کلی اقدامات و تحرکات به ویژه در اماکن و محافلی که منابع و عناصر ساواک حضور داشتهاند را به خوبی نشان میدهد.
۳- حوزه اشتغال و فعالیت برخی از روحانیون و فعالان سیاسی اهل این استان در شهرها و مناطق دیگر بوده که بعضاً دستگیر و متحمل زندان نیز شدهاند که انعکاس موضوع در این مجموعه صرفاً در حد سابقه منعکس شده به ساواک استان است که نوعاً مجمل و مختصر میباشد.
۴- برای گردآوری این مجموعه، کلیه پروندههای انفرادی و موضوعی مربوط به چهار محال و بختیاری در زمان فرمانداری کل و استان)، بدون در نظر گرفتن وضعیت سیاسی، اجتماعی، افراد و گروهها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صرف ارتباط آنها با حرکت انقلابی مردم، مورد بررسی و بهرهبرداری قرار گرفته است و در گزینش اسناد، سندهای تکراری کنار گذاشته شده و در میان سندهایی که محتوای مشابه داشتهاند، اولویت به سندی داده شده که حجم بیشتری از جزئیات موضوع را در بر داشته باشد. ضمناً اسناد تایپ شده بر مشابه دستویس آن، ترجیح داده شدهاند.
۵- در چینش اسناد، ترتیب تاریخی آن رعایت شده و اولویت تنظیم اسناد، به ترتیب با زمان وقوع حادثه، تاریخ سند، تاریخ امضای سند و تاریخ پی نوشتهای مربوطه میباشد.
۶- عناصر مهم و مؤثر که نیاز به گویاسازی داشته (اعم از زندگینامه مختصر رجال، شرح وقایع، مکانهای تاریخی مختصات شهرستانهای استان و ...) انجام و در حاشیه اسناد ارائه گردیده است و یا در مجلد آتی توضیح داده خواهد شد. این گویاسازی در بعضی از اسناد به صورت توضیح سند با سندی دیگر صورت گرفته که بعضاً تصویر آن در بخش ضمائم کتاب آورده شده است.
۷- در بعضی از اسناد عباراتی مانند: مخابره شد، بایگانی شود، امضای مسئولین ساواک، شماره پرونده، دستور اقدام، پینوشت و ... به کار رفته که برای خدشه وارد نشدن به سند، عینا با قلمی متفاوت از متن اصلی حروف چینی شده است.
۸- سندهایی که دارای غلطهای املایی و یا از نظر محتوا اشتباه بودهاند، صحیح آن در بین دو قلاب [] یا در پاورقی آورده شده و جهت سهولت در خواندن اسناد، از نگارش جدید کلمات نیز استفاده و نکات ویرایشی رعایت گردیده است.
۹- به علت آمدن تصویر اسناد در صفحات مورد نظر، از حروف چینی سربرگ سندها خودداری و صرفاً به درج مبدا، مقصد، تاریخ، شماره و موضوع آن اکتفا شده است.
۱۰- در یک مقطع، تاریخ به کار گرفته شده در اسناد، تاریخ شاهنشاهی است که تاریخ ۲۵۳۵، ۲۵۳۶ و ۲۵۳۷ به ترتیب مطابق با ۱۳۵۵، ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ هجری شمسی میباشد، و اعداد ۳۵، ۳۶ و ۳۷ در تاریخ این اسناد حاکی از سال ۵۵، ۵۶ و ۵۷ است که بدون تغییر آورده شده است. ۱۱- دستورالعمل ساواک مبتنی بر این بود که تعابیر ضد شاه در گزارشهایی که منابع و جاسوسان این دستگاه امنیتی مینوشتند، با کد نگاشته شود. این کدها برای محمدرضا پهلوی، کلمه «منصور» و عدد «۶۶» بود. بنابر این تعابیر «مرگ بر ۶۶» و یا «نابود باد حکومت منصور» که در سندها دیده میشود همان «مرگ بر شاه» و «نابود باد حکومت شاه» است.
۱۲- در شماری از گزارشهای ساواک، نظریههایی وجود دارد که از شخص نظر دهنده با کلمات رمز یاد شده است. این کلمات رمز معمولاً اسامی روزهای هفته و معنای آنها به شرح زیر است:
نظریه شنبه: نظریه منبع محیطی یا نفوذی ساواک (گزارشگر) است که از طریق مشاهده مستقیم یا از راههای دیگر کسب خبر نموده است. نظریه یکشنبه: نظریه رهبر عملیات است که گزارش منبع نفوذی را تأیید یا تحلیل میکند. نظریه دوشنبه: نظریه رئیس دایره عملیات است. نظریه سه شنبه: نظریه رئیس امنیت داخلی است. نظریه چهارشنبه: نظریه رئیس سازمان اطلاعات و امنیت شهرستان یا استان است.
۱۳- در سربرگ سندها برخی کدها و رموز آمده است. از جمله آنها مبدأ خبر است که منظور از آن رمزها این است:
۱ه (ساواک گیلان)، ۲ ه (ساواک مازندران)، ۳ه (ساواک آذربایجان شرقی)، ۴ه (ساواک آذربایجان غربی)، ۵ه (ساواک کرمانشاه)، ۶ه (ساواک خوزستان)، ۷ه (ساواک فارس)، ۸ه (ساواک کرمان)، ۹ ه (ساواک خراسان)، ۱۰ ه (ساواک اصفهان)، ۱۱ ه (ساواک سیستان و بلوچستان)، ۱۲ ه (ساواک کردستان)، ۱۳ ه (ساواک همدان)، ۱۴ ه (ساواک سمنان)، ۱۵ ه (ساواک لرستان)، ۱۶ ه (ساواک بوشهر)، ۱۷ ه (ساواک هرمزگان)، ۱۸ ه (ساواک کهکیلویه و بویراحمد)، ۱۹ه (ساواک چهارمحال و بختیاری)، ۲۰ه (ساواک تهران)، ۲۱ه (ساواک قم)، ۲۲ ه (ساواک اراک)، ۲۳ ه (ساواک قزوین)، ۲۴ ه (ساواک ایلام)، ۲۵ ه (ساواک زنجان)، ۲۶ ه (ساواک یزد).
۱۴- علاوه بر ارتباط از طریق پست الکترونیک، خوانندگان محترم میتوانند از طریق صندوق پستی ۱۱۳، پیشنهادات و نظرات خویش را دربارهی این کتاب اعلام و در صورت در اختیار داشتن عکس و یا اسناد دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، آن را جهت استفاده در مجلد بعدی ارائه نمایند.
۱۵- امیدواریم با ورود این حجم از اطلاعات مربوط به استان که توسط اداره کل اطلاعات چهارمحال و بختیاری، تدوین و پردازش گردیده است، غنی شدن هر چه بیشتر پژوهشهای موجود در عرصهی انقلاب اسلامی (با تمرکز بر نقش و جایگاه مردم استان در این پدیده بزرگ و بینظیر تاریخی)، را در پی داشته باشد.
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات