مستوفی الممالک
تاریخ سند: 15 بهمن 1302
مستوفی الممالک
متن سند:
15 برج دلو 1115از قرار مذکور اشخاص مفصله ذیل متحد شده‌اند پس از افتتاح مجلس شورا1 راجع به اعتبارنامه‌های بعضی از وکلا مانند مستوفی الممالک2 مشیر‌الدوله3 مؤتمن‌الملک4 مدرس آشتیانی5 قوام‌الدوله6 اشکال تراشی نموده و نگذارند تصویب شوند.
توضیحات سند:
١- پنجمین دوره مجلس شورای ملی که روز ۲۲ بهمن ۱۵ برج دلو ۱۳۰۲ با نطق محمد حسن میرزا ولیعهد احمد شاه افتتاح شد.۲- حسن مستوفی (متوفی 1311 ش)
3- حسن پیرنیا (۱252-1314 ش) چندین بار در کابینه‌های بعد از مشروطه به وزارت رسید. چهار مرتبه نیز از ۱۲۹۴ تا1302 به تناوب نخست‌وزیر شد، یک بار هم در دوره سوم مجلس شورای ملی نماینده بود.
۴- حسین پیرنیا ( 1254-1326 ش) برادرحسن پیرنیا، از دوره دوم تا ششم مجلس شورای ملی سمت نمایندگی مجلس از طرف مردم تهران را داشت و چند دوره هم به ریاست مجلس انتخاب شد، چندین بار هم به وزارت رسید.
۵- میرزا هاشم آشتیانی(۱۲۵۰- ۱۳۳۹ ش). فرزند آیت‌الله میرزا حسن آشتیانی، از دوره سوم تا نهم مجلس شورای ملی نماینده بود بجز دوره چهارم که نماینده سبزوار بود. در دوره‌های دیگر از تهران انتخاب گردید. وی در دوره پنجم جزء فراکسیون اقلیت هوادار مدرس بود و بدین خاطرسید محمد تدین با اعتبار نامه او مخالفت کرد اما با حمایت مدرس اعتبارنامه‌اش تأیید شد (مکی، تاریخ بیست ساله، ج ۳، ص ۴۶۱؛ باقی عبدالعلی، مدرس مجاهدی شکست‌ناپذیر، ص ۸۹ و 91؛ مورخ‌الدوله سپهر. ایران در جنگ بزرگ ص ۱۰۴، «ضایعه اسفناک»، اطلاعات، شمـ ۱۰۱۸۲، ص ۱۸).
6- شکرالله صدری [معتمد خاقان- قوام صدری] (۱۲۹۰ ق- ۱۳۴۸ ش) فرزند حاج محمد حسین خان صدرالدوله اصفهانی ابتداء جزء پیشخدمتان مظفرالدین شاه بود سپس به جرگه مشروطه‌خواهان پیوست و به عضویت مجمع آدمیت در آمد به همین دلیل مورد غضب عین‌الدوله قرار گرفت و به قم تبعید شد. (ناظم‌الاسلام تاریخ بیداری ایرانیان، ج ۳، ص ۴۸۸: رائین، انجمن‌های سری در انقلاب مشروطیت ایران، ص ۴۵).
در دوران استبداد صغیر هم از تهران تبعید شد و به اروپا رفت. پس از فتح تهران به عضویت مجلس هیأت مدیره برگزیده شد (شریف کاشانی، واقعات اتفاقیه در روزگار، ص ۲۴۰). مدتی حاکم تهران بود، در کابینه محمد ولی خان تنکابنی وزارت تجارت منصوب شد. سپس به عنوان حاکم اصفهان انتخاب گردید. در دوره سوم مجلس شورای ملی از سوی مردم نجف آباد به نمایندگی انتخاب شد و جزء حزب اعتدالی بود (مورخ‌الدوله، ایران در جنگ بزرگ، ص ۱۰۳).
در شهریور ۱۲۹۵ در کابینه وثوق‌الدوله تصدی وزارت او فوائد عامه را عهده‌دار شد و ابتدای سال بعد با حفظ سمت متصدی وزارت فوائد عامه را عهده‌دار شد و ابتدای سال بعد با حفظ سمت متصدی وزارت تجارت هم شد. سپس به عنوان والی لرستان منصوب گردید. بعد از کودتای اسفند ۱۲9۹ از جمله شخصیت‌های سیاسی بود که دستگیر و مدتی زندانی شد. قوام‌الدوله در دوره چهارم و پنجم مجلس شورای ملی نماینده مردم خرمشهر بود. او مدتی پیشکار شیخ خزعلبه مجلس راه یافت. (رحیم زاده صفوی، اسرار سقوط احمد شاه، ص ۲۸۶). او در دوره پنجم جزء فراکسیون اقلیت به رهبری آیت‌الله مدرس بود. این فراکسیون چهارده نفره غالبأ، با سردار سپه و برنامه‌های او برای تغییر سلطنت مخالفت می‌کرد. سردار سپه در مرداد 1304 برای جلب رضایت. مدرس، قوام‌الدوله را به وزارت داخله ونصرت‌الدوله را به وزارت عدلیه له منصوب کرد. قوام صدری تا آبان ۱۳۹۴ وزیر داخله بود. (مکی، تاریخ بیست ساله. ایران، ج۲.۱و ۳: بهبودی، خاطرات: ملک الشعرای بهار، تاریخ احزاب سیاسی ایران، ج ۱).